0000747692

•

6z..

Logica

Difp. ·

De natura

DialeEfica.

fpeculatio in quantum

di~inguir~r form~~iter ~

pra–

ltico eíl: cognitio refohmua, ene cognmo eu1dens

formalirer.

Irem

D.Thom~s

in 0pufculis, opufc.70.

qureíl:.

3.f

arr+

fuper fecundum libr. met. textu 3. air,

fpeculari eíl: demonfü;atiue.,

euidenti .modo pro–

cede, quod renet ctiam vb1cumqoe loqmtur de fpe–

cularione, mm explicando propriam mentem ,_tum

rnenrem Arifiotelis.

Sed conrra , quia Diuus Thomas opufc.

70.

fu–

per Boccium loquens de Theorico, air , cheoricum

vero efi ' quod' ordinatur ad folam cognmonem

veritatis, fed refpondeo ibi loqmnum fuiífe

D.Tho~

mam de Theorico puro,

ideo air ad folam veri–

tarem cognofcendam ordinari, id efi lifiere in fola

coanirione vericaris , vbi non loquirur de theori-

, co

feu fpeculatiuo vt íic, quod vt fupra vidimus

collocauerat fa:piffime in euidentia ; quod autem

de puro fpeculatiuo loquatur, paree, quia ibi lo–

quirur de philofophia vr íic , qua! diuidirnr per pra–

lticum, & theoricum , id eíl: in nacuralem,

mo–

ralem , & de naturali,

qu~

peculariua eíl:, ait or-

)

dinari ad folam cognicionem veritatis '. quia hu-_

iufinodi philofophia pure fpeculatiua, feu theori–

ca dicitur; qllOd autem hoc

fit,

me dicicur,

l 1.;4

paret ex conrextu D. Thomc:e, qui ait in illo lo–

co: cum enim philofophia= per theoricum,

pra–

él:icum diftinguuntur, oponet accipere

diíl:inétio~

nem eorum ex fine, theoricum vero, quod ordi–

narur ad folam cognitionem veritaris,

hrec di–

uilio coincidit cum alía, quam in lib.

metaphyíic.

fecic Ariíl:oreles cap.

vbi loquens de puro rheo–

rico feu fpeculatiuo in tria membra diíl:ribuir , in

phylicam nimirum , .maY1emaricam

philofo–

phiam , vbi fecundum fenfum Diui Thomre ,

omnium expoGcorum cerrum eíl: non loqui de theo–

rico ve

lic,

fed potius de theorico puro , feu fpe–

culaciuo , vnde ex his locis non poteíl: colligi quod

fpeculatiuum coníiíl:at in íiíl:ere, quia vr ait Arifi:o–

reles, fpeculatiuum eíl:, cuius finis eíl: conternpla–

tio veritatis, íiue fiíl:at, Gue non liíl:at; quod con–

f1rmat frepiffime Diuus Thomas locis

nobis ad–

duétis.

115

Probatut ratione , quia coníl:irumm effentia

lirer perfeétiílimum in alíquo genere deber confü–

tui

differentia perfeél:iffima intra illud genus; fed

fpeculatio in ge,nere cognitionis eíl: perfeéHffi–

mum coníl:itutum : ergo debet conflimi differen

116

tia perfeétiffima intra genus cognitionis ; tune

fic,

fed intra genus cognofcendi perfeél:iílima ra–

tio cognofcendi eíl: euidentia , ita ve illa fola

fit

perfeétior omni alia ratione intra illud genus: er–

fpeculatio, quia perfeébffimum c0níl:imcum

efi, deber conílitui perfeé\:iffima racione, neceffario

deber c<;rnfümi euidentfa, qure fola,

huiufmo–

di ratio eíl:; maior pra:cipua euidenter paret, quia

rorum effe confliruti fomitur

rationibus confii-

117

tl:aiuis , quia confiicumm non diíl:inguítur reali–

ter ab illis ' cum raciones coníl:irutina= per exhi–

büionem folam , & vnionem foarum enritatum

coníl:ituant coníl:irnrum, vnde eo modo, quo foe–

rit emitas coníl:icutiui

erit pc:rfeél:io coníl:ituti.

Ideo e:nim Deus perfeél:iffimum coníl:irnmm om–

n~um

entium e!l, quia perfeél:iffima omnium con–

fümriua habet ,

ídem eíl: in Angelis refpeé\:u

omn ium fubíl:antiarum creatarum : ergo. minor

prima·,

prinéipalis iam prima conclufione latiili–

demoníl:rata manet.

·r:

(}._

n1equenua

prim1

og11m1 eu; eu1 ens, quia

fyll.og~

ftnus e~

~orma,

fignra • vnde concdfa

a1on ·,

mmon , vt debet concedi ex vi pro-

batio~um

antecedentium , non potefr coníequen –

ria neg'ari. minor fecunda

lic

probatur, quia iiura

genus cognofcendi nihil aliud datur , quam

pro~

babiliter cognofcere, vt reperitur in opinione, fide

humana, rnmort,

fama :

cerr~

infallibili-

ter cognofcere , vt in fide Diuina : euidenter

119

clare cognofé:ere, vt in vifione beatifica, in fc ien-

tia Dei, &c. fed nec certimdo , nec probabiliras

p<neíl: comparari cum euidentia, quia prob abil i-

tas eíl: obnoxia falfüari, certitudo autem efr obno-

xia obfcurirati; euidenda autem nec falfiraci, nec

obfcuritari obnoxia eíl: , hrec aurem femper fc–

cum rrahic certirudinem propcer excellenriam fuam,

quod non haber cercirndo , cum ha:c non fem-

per fecum trahat euidenciam , quia potefr fepara-

ri certitudo ah euidenria ; irem , quia euidentia

ccmíl:imit perfeltiffima omnium

inrra gradum

cognofcendi , nam coníl:ituit omnem fcientiam

Diuinam , humanam,

·vilionem beatificam per–

feél:iorem fide Catholica , & perfeél:iorem omni

racione in qua reperitur tamum cercitudo : er-

go euidemia fecundum

fe ,

inrra genus co–

gnofcendi eíl: perfeél:iffima ratio differen di, ita ve

illa fola intra illud gel'lus lit perfeél:ior omni alia ra–

cione.

Ex qu,o colligo eodem coníl:irutiuo formali con-

130

fritui fcientiam, ac fpeculariuum , vnde nulla fcien-

tia,

vere fcientia efr, porerit effe pure praél:ica

fine racione fpeculatiua , quia qurecumque fcien-

tia praética, licer maxime praél:ica

fit ,

ve fcienria

vera lit, deber habere neceífario mm euidentiam,

ve paret ex prima qureíl:ione, rum veriratem; fed

hoc eíl: quod confütuir fpeculatiuum

inqua,nrum

cale : ergo nulla fcienda potelt eífe ita purc praéti-

ca, vr nihil habeat fpeculatiu i.

Vltimo fic probarnr, quia in fpeculatiuo vt fic

fciencifico tria ranrnm dantur nirnirum fiíl:e re in

cognitione, cognofcere verirarem, euidentia cogni–

tionis , ita ve prreter ha:c nihil aliud detur diuer-

fum ab his ; fed per úílere, nec per rationem co–

gnofcendi , vt Úc veritarem coníl:ituetur in eífe fpe–

culationis : ergo per talem fcilicet euidentiarn con-

fü

cuimr in effe fpeculatÍUO,

CUlU,

Vt diximus, nul-

}um aliud pra:dicarum reíl:et'

quo in eífe fpecu–

lationis coníl:iruatur. Maior efi euidens, v

patee

ex rerminis ; rninor, in qua eíl: difficulcas quoad

fiíl:ere , patee ex fopradiél:is.

ltem quia idem indi–

uiíibilis aél:us , ve probabilius eíl: viíionis beatifi-

reípeétu

fui

obiefü eíl: pralticus,

fpeculati-

uus, nam conremplatur Deum , manifeíl:ácque in–

relleétui quornodo

fü

amandus,

venerandus; fed

idem aél:us non poteíl: refpeél:u eiu[dem fiftere,

non fiíl:ere

, quia dicunt concradiétionem ínter

fe;

licue effe rationale ,

irrationale : ergo liíl:e-

' re non coníl:ituit fpeculatiuum in racione fpc-

culaciui.

Q9;oad cognitionem veritatis paret, quia fi

fpe~

p .

culariuo conueniret effe fpcculatiuum racione co-

gnitionis veriratis vr fic , omnibus, quibus conue–

nir~t

cognitio veritatis , vt fic , conueniret ratio

fpeculationis; ficut quia homini conuenit viuere

é3f-

~entir~

ra.tione animalis , omnibus. , qnibus conj

Uentt rauo 1lla , ve eq uo ,

leom conuenir vi–

uere,

fent.irc, quia vbi eíl: eadem ratio forma–

lis

eíl: idem effeél:us , vel quafi effeél:us forma·

lis , fed mm conuenir omnibus , qua: habe nr ce>·

gnirionem veriracis effe

fpeculationem

ergo

fpeculariuo non conuenit eífe

tale proprer co–

gnitionem veriraris vt íic : bree minar

pacer,

quia fides humana , opinio ,

rna habent

fa:..

·..,piflimc cognitionem verítatis

nihilominus~