0000747692

~~íl:.

~id

Jit

eculari.

quod fignificau it , & adnotauit non incongruc

inrelléltu ,

refpondens ad hanc diuilionem,

T errullianus

Hb.de

anima , cap.

8. vbi fic vercit

quam contra

obiecerat eodem opufculo íic ait: ad

~poíl:olica

verba,

i~uifibili~ ~nim

eius

condi-

primum igicur di cendum

quod Philofophus

t:one mundi de faél:ttamenns mrelleél:a vifunrur,

chic. dedarar

habicibus

inrelleétualibus, in

illo

verbo,

ví fo,

claritas,

euidencia clarius

quamum

Cune

virtutes incelleél:uales: dicuntur au.

manifeíl:arerur , pra:cipuc

attendatur ad Gra:-

tem virtures in quanrnm perficiunc incelleetum in

' 1I1

carn veríionem, vbi fic haber,

)'VÓSDv

GE;,

id eft,

foa

operarione, vinus enirn efi, quod bonum .facit

quod nacuralirer de Deo eíl: euidenrer cognofci-

habenrem,

opus eius reddir bonum

ideo (e-

bile; vr reéte aic Ghryfofiomus hornilia

ad po-

cundum quod diueríimode perficicur pcr huiufmodi

pu~u1~1; ~on_ ~er

An_gelos,

n~n .

per

P~op,heras,

fed

habitus fpecular_iuos diueríificar

huiufr~odi

vinu-

11G

quia mmfib1lia arrnbnra Dei crearons a creatura

tes, eíl: autem ahus modus, quo pars amm;e fpecn-

inrelleé9a confpiciunmr , claréque manifeíl:anmr;

latiua perficitur per incdleétum,qui efl. habitus prin..

nora enim inqnit Cornelius

Lapide vox ,

in-

cipiornm, quo aliqua ex

ipfis nora fiunt,

alius,

~ellef!4,

lignificar opus c(fe difcurfu, collatione,

quo

cognofcuntur concluGones ex huiufmodi pri11-

·1llar1one, ve per opera feníibilia , réfque crearas

cipiis demoníl:ratre, íiue demonfhario procedat ex

accedamus ad cognofcenda inuifibilia Dei , eui-

cauíis inferioribus, ficut fcientia, íiue ex caufis

al•

den ter nimirum;

hoc eíl:, quod Sapiencire 1

~·ver-

tiffimis, ficut fapÍentia; cum autem diíl:inguunrur

iiculo

dicit~r:

magnitudine fpeciei,

crea-

fcienria::,vc

funt

habitus quidam,oporrer,quod penes

tur~

cognofcibiliter poterit Crearo"r horum vi•

obieéta diíl:inguanrur, id efl pcmes res de quibus

deri. Syrus verrit Befachala , ideíl: in inrelleétu

funt fcientire,

lic

diíl:inguuncur hlc,

in rnera-

confpiciuntur ,

videnrur , qure oculis corporis

phylica tres partes philofophire fpeculaciua:: ; ecce

funr

inuilibilia , vtirur euidenrer

confpiciun-

texrus Ariíl:otelis

~xplicatio

Diui Thomz,

vbi

117

rur, ve cuidenda fpecularionis , de qua loquirur)

habims fpeculatiuus fecnndum Arííl:otelem diui-

~anifefietur

; pulchra enim paranomaíia eíl:.

dirur in fcientiam, fapientiam ,

imelligenriam,

1pfum

inlinuanc Gra:ca , habent enim

7d_

,tGfct-m

eft in eres fpecies habiruum euidenres:

ergc; ex

11,r1.Jbpct11

eíl: inuilibilia vidcnrur, Gcur per crea-

fenrencia. Ariíl:ocelis fpeculatiuum,

euidefls con-

t uras , quafi dicat ,

xceT'

~i1e;v

id eíl: per fpecu-

uermncur, fiquidem ada:'luata ratio fpeculatiui ex-

lum, ne dubiterur effe fpeculationem hanc cogni·

haurirur per membra diuidcnria qua: euidenria

funr~

tionem,

Diuus aurero Thomas paffim conuenit fpeculati-

Icem quotiefcumque

fpeculatione Joquitur

uam rationem cum euidenti, nam fuper librum

Scriprura ait cífe cognitionem euidentem

V'C

cthicor. in illa diuiíione

nobis diél:a opufculo

70.

loco Sapientire

13.

fupra diéto , vbi viíionem vo-

iic air, ponit fcientificum anima!, quod eíl: pars eius

car fpecularionem , ve euidentia eius denoterur,

contemplatiua, vbi explicans quid

lit

fcientificum,

Pfalm0

38. fpeculationem Dei , vocac fcicn-

aíferir effe fpeculatiuum , vnde apene conuertit

tiam his verbis ; mirabilis falta fcienria cua

me,

fpeculariuum cum euidenri , fed !vbi clarius loqui-

vbi de fpecularionc de Deo, loquurum fuiífe Pro-

tur eíl: fuper eundem librum Ariíl:otelis, explicans

phetam aíferunt Elias Cretenfis , Niceras, Grego- .

illum texrnm,

qu~

vero poífunt aliter fe habere poft

rius, Auguíl:inus, Ambrolius, Chryfoíl:omus,

hoc

'contemplarionem la

cent,

íi finr, an non fint? vbi

loco declarant Nazianzenus ·oratione

•P·

num.

16.

alialirera fic legit; conringentia aucem ali ter, cum

11!)

item

Pfalmo

Hebta!a fyrem , de fpecularione

extra fpeculari fianr, !arene, vel

funt ,

vel non

loquens, eam andirionem vacar, qure cognitio eui-

fonr; fupra

qu~

verba íic ait Diuus Thomas •

fed

dens eíl:.

quando fiunr extra fpeculari, id

efr

quél'ndo defi..,

1I3

Hanc fententiam clariílime cuetur Diuus Augu-

fume videri, tune latent vuum fine, vel non Únt,

fed

íl:inus lib. de fpiritu ,& anima, cap.3

vbi fic ait,

~idere

cíl:

cognicio euidens, vr fupra diximus ;

conremplatio eíl: perfpic'u<?: veritaris cognitio , vbi

peculari explicar per videri: ergo fpe.culari,

vi~

nota illud nomen

,perfpicuit,

quod in omnium fen-

deri idem

func

in fc:nrentia

Thoma:. fuper

li-

tentia, tam larinorum, quam Philofophorum iden1

brum autcm primum Ethicorum leC\:ione

vbi po..

ea,

arre'

euidenris; perfpicnitas enim clari..

ir propriam rationem fpeculariuz fcientia: quare..

tas eíl:, ac

diceret Diuus Auguíl:inus) contempla-

•lUS

d1íl:inguitudl praética vt fic

fic ait :

con·

tio, feu fpeculatio

eíl:

clariffima, ac euidem verira-

uerfo autem ín fcientia fpeculatiua neceífe

dl: ,

tis cognitio.

procedatur modo refolurorio , refoluendo com-

U Q

Hoc magis exprimir Diuus Bernardus

lib.z.. de

pofita

principia íirnplicia , in

~ualibet

autem

confiderat·. cap.1. vbi lic ' ait ,contemplarlo eíl: cer-

operatiua fcientia,

procedarur modo compoíi-

--....,,

tus, verúfque in tui tus animi de quacumque re , ap-

torio : fed modo refolutotio procedere , vt ex.

preheníióque ver.i

non

dubia, vbi nora

illa

verba,

plicant Doétores communiter eíl: per

demoníl:r~-

inwitH6 certm, &verHJ,

in intuitudenotatur euiden-

tionem , & euidenti modo procedere , ve aífenc

tia, quia inruicus cognitio euidens eíl:,

ideo

fe-

Pater Rubius in Logica qua:ílione

proremiali

cundum orones Dot\:ores fcholaíl:icos, dum viaro-

num.

+·

vbi íic haber , fecundum quod pra:frar,

res fomus per fidem,

ve aic: Apofialus, peregri-

eít

probare eadem pra:cepra per

demoníl:ra~io-

namur

Domino, non inruemur Deum, quia non

nem ,

refoluendo

~oncl~íiones

v(que ad prnna

cognofcimus euidenrer ipfom , ficuti eft in fe im-

principia, quod fec1t Anfroreles

li~.

7·

de .poíl:e-

mediate, fed dum comprchenfores _fumus in patria,

riori refolurione, cap.

~· ~ocens

.h1s _verb1s n?n

vbi

vi<lemus cum facie ad faciem íicmi

eíl:.

poífe aliquem habere fc1entiam, míi friar

prrem1~-

ltem probatur clariffime authorirate Ariíl:otelis,

fas demoníl:rare ., eáfque

reducer~ vf~ue

~r~-

Erhic. vbi

afferit

Thomas foper Boetium de

rna principia per fe nora, arque

tnde~oníl:rab1ha

Trinitate opufculo

70.

habirnm fpeculariuum ad-

vbi refoluere,

demoníl.rare, vel

eutde~rer pr~·

requatc diuilic in incelligentiam ,

fapienti~m

bare conu_enit., quod adeo veru_m éíl:,

tpfum.

fcientiam, quod his verbis ponit Diuus Thomas,

brum vb1 ag_tt

~e deínoníl:r~c1?ne de1~onftr~t1uo

fed Philofophus in

Ethic. ponit. quod fcientifi-

modo

den~mm~m

de .pofrenon

refol~H10ne

tta

cum animre, quod eíl: pars eius concemplatiua_, per-

in fentenna Aníl:otelts

~odo ~efolu~1uo

procede-

ficimr habitibus tribus fcilicer fapientia, fcientia,

re,

proceder~

modo

em~entt

Ítnt

1dem : ergo

Jideph.de

Penafiel

PhilofTDm.

fpecul<l

(