0000747692

~id

Jit

pratlicum,

praxü

,ej

quo ejfentia,

&c.

fc cundum racionero oper.andi, & fecundum caufas

ipG us operis, quod ídem

eft,

etc

modo operabili ver–

fari ; quarn doétri nam apene docuit Ariíl:ot eles

met. cap.

textu aucem

fic,

contemplatiuce etenim

finú, v irtutis, praflictt autem-operú

,Ji

quomodo

ha–

bent, non caufam per

fl,

&c. Qgod Auicena primo

canone, fementia prima do lhinre

cap. affe ruit,

vbi agens de difl:inll:ione praética::

fpeculatiu:e

ai t ; no ticia praél:ica

eíl:,

qu a: proprie , & formaliter

eíl: direétiua praxis, id eíl:

nótici a complexa enun–

dans , qualiter, aur per qua:, aut quornodo,

aliis circuníl:antiis

íit

agendum, & hoc modo pra–

él:icum Cemper verfacur circa praxim, per quod vt ait

Ariíl:oteles

anima, cap.

rn.

rexru

50.

diíl:ingui–

rnr_

contemplatiuo bis verbis: arque hoc fine:_ ab in–

tellell:u conrempl atiuo differr, ac íi dica t ob ieél:um

dfocrfom refpicit, qnod clarius expreffir

mer.cum

inquit, vt fu pra diximus, fpecnl atiua:: etenim finis

veriras, p raél:ica::

a ur~m

cu:,us.

Cum

dici t

opm,

vt opt ime explicar

Vafquez

in tclligit , praxim eífe finem, feu obiell:um (cientia::

praé\:ica::, ac proin de cogn itionis, etiarn praébca: ob·

ieélmn ,

ethicor. cap.

ídem confirmat.

q ui bus colliges cum

Malina 1.p.difput.

noririam praéticam requir i

primis-, ve _obieétum

fu apre natura 6r operabile ab eo, in quo eft ralis no–

tiria}-quare_no

ti a ,

inquir, qua Socraces c<?gnofce·

, rer modum, quo planta progredicur in fabricanda

rafa,

prius rad1cibus attrahat, fogárque humo–

rcm , deinde concoquat, apréque difponar, ac ran–

dem florem ipfum proferat, edárque in lucem, non

eíl:

in Socrare notitia prall:ica,quia ad hoc vt'11otitia

fir

praél:,ica, non eíl: [atís, quod obieétum

!ir

opera–

bile ab

alio, vr videre eíl: in exemplo rofa::, neque

eriam operabile ab

quornodoc~1mque,

in quo eíl:

talis notitia,

fed

prrerer id opL1s eíl:,

operabile

noticia dirigente potentiam ad eandem operario–

nem, vnde noticia.,

qua

cognofCo

mo~um

pro–

g reffum opera"nd i,quo mea facultas nutriendi meum

corpus nutrir, arque auget, concoquendó prius nu·

trimenrnrn in íl:omacho. deinde ad hepar deferendo,

non eíl: praéhca,quom'odo inrelligitur mens D.Tho–

rna:

circa aptirudinalem, feu potius habitualem re–

lation em in finem fufficiemem, ac necc:ffariurn

rari o~H~rn

notitix praétic::e; narn ea notiría haber hu–

infinodi habi rndinem, qua: per fe,

formaliter re.

fpicit operationem, vt proprium menfurabile,

quod

aéh1

menforandurn adhiberi poteíl

vdunrate

ex appetiru rali s

fin

is; etenim noticia praética ideo

Philofopho dicicur elfe propter finem,quia aliquid

conducir ad ipfum: non in{eruit autem ali a racione,

quam

ofrendendo modum , quo fin1s

efl:

aífequen–

dus,

tradendo normam fequend am

operario–

nibus ' quéE ad finem tendunr' id vero pneíl:are ne–

quit niíi

lit

prop ri a, ac per fe menfura operationis,

quate ea fol a noticia , qure refpicic operarionem, vt

propdum menfurabile habet rclationem aptirudina–

lem Cufficiencem ad finem , vt lit praética.

Vltimo pro decilione notandum duplicem eífe

fi-

nem

p_raél:ic~

noriri::e, alterqm proximum, qui

ap–

pellari folet 1nrrinfecus , primus, & immediarns:

al–

terum remotum, qui mediatos, fecundns , & excrin–

~ecus ~1?minatur

inrer hos,

oprime adnorat

Pa–

ter G1lms , alterum eífe per

incenrum

arre, al–

rcrum

tper accidens ab artifice inrendi;de hoc vltimo

no1~

eíl: curandum, quoni un de his , qu::e furir per

ac~1dens

non curanr fcienr 1x , quia vt noticia Ge pra–

lbca non fatis eíl: ord inari ad opus ex voluntate me–

ra operancis,

enim opns ipfum eíle t fin

[ciencia:

per

accidens

la volunrate fcientis, (ed oporcet,

ordinari ad opus, ranquam ad finem per fe , hoc

efr

t anqL'-atn ad obieéhun proprium.

Poceít rarnen ordinari ad hunc finem

bifaríam,

1á

aduenit fubtilis Vafquez. Primo ex fe fine volunrate

pr.ecedence ·operandi, ir a vr n1ouea cad opus, neque

dcrineat inrellígenrern in fol a contempl anone ved–

tatis.Huiufmodi func dill:arn ina fyn derefis ,qua:

pra:~

cedunt ornnem volunratem, pr<C terea moue1-e poreít

ad opus ex pr.ecedente voluntare ipGus operis, qua·

lis

efl:

noritia arcis ad

Cua

o pera faci enda , & vrroqué

modo noticia ita e(l praética ex fine operanns, ve

eciam ex proprio fine, & obieélo praltica

íit;fed

no::-

ra, quod is quoque, qui excriofecus eíl:, per fe tamen

ime nrns

abarte non requiricnr, ve forrn:;i lner inren–

<l_arur, ad hoc vt noticia

lit

praél:ica..-, fed far is e!l: vir·

rualis intenrio, qua

fü

infkumencu.m aptum ad

fi;;.

nern:

v.g.

qui fabric atur nauirn cum hac,

illa for–

ma,

figura, hac difpoiitione requiíira neceí[irio

ad nauigandum non requ ir!tur

} t

habeat expreffam,

&formalem intencione;11 , qua velic hauig<ntoncrn

canfandam, vel efficiendam

nani;

fed fufficir

vr.ve-

lir efficere illam apram tali nauigarioni, íi ue illa poíl:·

m odum fequ atur, liue non; primus aurem fin is ne;;

ceffarius e(l ad na.t uram praxis, quia cum

lit

imrin·

J ecus noriria-: praéb cre ab

illo fum it

fuum

elfe.

Vndé

cerrnrn eíl:, rel ationem in hunc fin em fuffi. cere

adra~

tionem noticia:: prafü ca::, qu od apene co lligicur ex

Philofopho lib.;.. de anima, texru

48.

49.

vbi agít

de caufa morns local1 s;v craqueergo ha'.c,Ínquit,mo–

tiua funt Cecunclum locum imelleé\:us ,

apperirus,

Inrelleltus amem, qui proprer al iquid ratiocinacuri .

qui all:iuus efl:,

paulo pofl: rationabiliter

ha::c

duo videntur mouemi a , appetirns ,

incelligentia;

morfon:n appecibile, hoc enim mouet, quia appeti•

hile principium ipGus eíl:; confemit D.Thomas,

qui

hurnftnodi cognitionem fol am vocat lim)Jlicitcr prá•

-él:icarn, ita docet

r.part.qu

re fl:.

anic.16.

qua:ft.

de veritate arq. eíl ceniffimum omnium fenrenria;

quod hoc exemplo explicatur. Ars fabrilis, feu ars

rechorica:: ílmc habitus prall:ici , quía rendunt in ob.;.

iell:um operabile

dirigen.do

illud,

diétando mo..

durn,feu medium,quo tále obie8:um

fit

operandu111,

ideo verfatur circa praxim.

SECTIO

II l.

Noffra fententin pro¡tonitur.

Rima conclníio. Principium praélicum

11e>n

di~

cirnr illud,

quod folum all:iones alterius por_en-

ti a:

ab iB_cellell:u dirigir, fed etiam dicitur praéticum

refpell:u :all:uum intelleél:us.

Probacur primo principaliter. Intelleél:us in or-

di ne ad dirigendos

~ll:us

voiunraris eíl: prall:icus, vt

in confelfo

eíl:

apud ipfos aduerfarios : ergo incelJe.

él:us in ordine ad aS:us proprios dirigendos

~tia~

eíl:

praS:icus ; Antecedens euidens eíl:, confequentia lie

probatur. Ideo intellell:us in ordine ad illam all:io–

nem volunraris eíl: praéticus, quia quatenus dirigi–

bilis

eft,

& dirigenda

efr

pr::ecise praxis ; fed aétus

incellell:us eít etiam diri iribilis,& dírigendus fdrrna–

liter: erao eíl: praxis

for~ alice r:

ergo imellell:us in

ordine ad illum di ri aendum erit pr aél:icus. Ha::c

fe–

cunda confequenti a

parnt, q uia vbi

eíl:

~adem

ra-

tio formalis, eíl: idem effell:us , vel qualt effeétus ,

formalis;

fed

all:u.l

volun racis prxcisc propter diri–

vibilirarem, ranq Ham propter rar ionem form alem

~íl:

praxis : ergo aétus intelleétus , vbi eíl: eadem ra–

tio form:alis dirigibilitat:is, erit:praxis form aliter.

Minar quoad ill am

partem,

fcilic ec quod aétus

t ~

olunratis pra!cisc proprer dirigibilitatem

praxi s,

lic probatur, quia in aéh1 volunt:atis , qui eíl: praxig

datur ratio _volitionis ,

rario dirigibilis , fed non

pruis propcer cationem volit:iol)is : ergo prax is

F 4

pJred se

•