AHO
G. Coagha, agha.
L.
T. Eutilá. Ahora poco,autitaqué.
AHORA, luego.
Q. Chayllarac asllahuan.
Ay. Ila cayu.
Ar. Thay, chay thay, ula, chayula, muchay·
G.
Aghaité.
AHORCAR.
Q. Huarcuni.
Ay. Haychjatha.
A1·.
~idhuen,
púlthúln.
G. Ayubi, ca.
L. T.
Sloi~,
sloyy.
AHUMAR, ahumarse.
Q.
Kcozniyachini.
Ay. Hiukequipaata.
Ar. Vitun, uitun, púchon, vitunman, uitun -
man,
G.
Amopy tataymme.
L.
T . Aoh
o~,
aohoó.
AHUYENTAR.
Q. Ayqquichini
Ay. Phattaatha. E spantar, alissuña.
Ar. Thupuntun, lépúmn, mi thiculn.
G.
Amoeñeéguáhe
AHUY'ENTARSE.
Q.
Miticacuni.
Ay. Hamutaqui.
Ar. Mithicun, ñulln.
G.
Acañy ayaba.
AIRE.
Q. HUAYRA. Hacer aire, huayranmi huay-
ran, purin. Da•l' aire, ñirac. Aire sereno ,
phucuyuk huayra. Resfriado con el aire,
huayrap phucusccan. Designación dudosa
de la flauta. andina, Huayra-puhura (¿No
será huayra-puru, aire o
músh~a
de la ca·–
labaza o porongo o con más propiedad
huayra-phucu, igual a soplar el aire? El
sentido' podría ser también el que se dá
para "aire sereno" y en este caso el ins–
trumento: habría recibido el nombre de al.
gún estilo: o canción. Para Ca1·Ios Vega,
la voz
puhura, con aocepci6n de flauta, po.
dría ser préstamo o injerto· de las lenguas
malayopolinesias "enquistadas en los idio–
mas andinos"). Págs. 342 y 343 , op . dt.)
G.
Abaembae.
'Ay. _Elemento, thaa. Volar por el aire, lac–
campucata hala·nacatha. El viento·,
thaa.
Ha·\!er aire o soplar,
thaatha. Aire mu y
recio,
tum,aa~i,
tumaawi. Ailre o vtiento
ordinan:ii:o, HUAYRA. !¡Cuando co•rre !.este
viento ,.
:hu.ay.r~atha·
A::iJr.e -con que ¡suelen
helarse
los
sembra:dos,
hisque. Cuando
sopla este aire, hisquetta. Aire con remolí-
ALA
no, thaahuayui, huayhua, sari. Con muchos
l'emolinos y polV:areda, TUTUCA. Cuan:
do corre este aire, tutuca sari, cami, tu-–
tuca! .piñuta) hali, phiruru phiruru hali.
Ar. Crúv, pimún.
G.
Ybitu pi'tú. Aire que ·.:::O'l' re, ibítu ei, ypí–
íbítu ei, ypi–
tu e, íbituey oúbo.
Hacers~
aire, añémbo
íbítu, bo, ayepeiu, bo.
L. T . Airearse,
as~,
asy. Aire, vopuúp.
Hac.er
aire,
tacpu~,
tacpuuú.
Pampa . Eyey.
AJENO, ajena cosa.
Q.
Hucpayman.
Ay. Maynina.
Ar . Ca, ca te,
G.
Abaembae .
AJf.
Q. UCHU. Las variedades tenían los siguien–
t es nombres: ají suave o• pimiento que no
pica, mizqui uchu; ají picante, hayac uchu.
Ajíes, huiñac uchu.
Ay. Huayka', luki, LOCOTI, chinchi. Las va .
riedades eran: ají colora·do ,
larguillo,luki
puayka; ají grande redondo, LOCOTI. Ají
menudo , que quema mucho', chinchi huay·
ka;
a.jíque no quema, moksa huayka; ají
blanco , haro huayki; ají verde, cchokhña
huayka, HUAYKA MAYA, paya luki.
Ar. Thapi.
G.
Quyyí.
L . T. Ostó.
Toba. Chimagaraik, chimrail.
AJIACO, salsa de ají.
Q.
Huaycca uchu.
Ay. Huayka yapu,
~on
¡a. acepción de hacer-
lo .
Ar.
Thapican.
G.
Yti ecatú, nombre de la mencionada salsa .
AJUSTAR, componer.
Q.
CHAiCCO, chaccocta,
cuzccacha~i.
Ay.
Ccapakhataatha·
A.r. Pepiln, thú rúmn.
G,
Amboioia.
AJUSTICIAR, ajustar co·n razón.
Q.
Muchuchisccan cani.
Ay. Mutuacamana.
Ar. Lapepin, lalcan.
G.
Añémbo yacatú mbae hupi huararí,
ALA.
Q. Riera.
Ay, Checa.
Ar. Múpu, muln. Múpn, múputun, aletear,
dar aletazo:s.
-
'- 94-