Table of Contents Table of Contents
Previous Page  195 / 432 Next Page
Information
Show Menu
Previous Page 195 / 432 Next Page
Page Background

EMP

EMPERO.

Q. Hamullamanta, chhusacllamanta, mana-

cacmanta, yanccamanta.

Ay.

Sea, maasca, tullasan tsca, tullansca.

Ar. Huelu.

G.

Ye)>é-

EMPEZAR,

comenzar.

Q. Ccallarini, ccallaricuni.

Ay.

Callatha, callaratha / Algunas ve·\!es se

agregan las partículas kha, thalta, tata,

chasi y quipa.

Ar. Huemaln, llitun.

G.

Añy p-irü. ip'i/

Dic~ión

y grafía mo.der ..

nas, ñepírú (yeguá).

L.

T.

Ticles<;, tielesy .

EMPINARSE.

Q. Sayarini, sayaycuni.

Ar. Paa charana saacatha, saac-khatha / L e –

vantar en alto, alaaro saattaatha, aátuchá /

En la punta de los piés, phapallina .

.Ar.

Entivn.

G.

Ayeupí mbae áramo, aramo añembo'i.

EMPOBRECER.

Q. Huacchayani.

Ay.

Huakhcha mucutha .

Ar.

Cuñlvalgetun.

G.

Amombotiahú .

EMPOLVAR.

Q. Allpakcoznin.

Ay . Ttuurmikhtara (llenar de polvo) .

Ar. CHúVúRTUN.

G.

Motimbó .

EMPOLLAR.

Q. Chiuchiyan, pichiuyan .

Ay. Kauna calluchasi.

Ar. Chauman .

G. Oñembozáguaá URUGUAZú rupiá.

EMPONZOÑAR.

Q. Huañuchic camhamppi.

Ay. Collana hihuaatha, ussuchatha .

Ar. Vuñapetun.

G. Ponzoña de araña, yyohá chébe ñandu /

De yerbas, caá remymboyohá / De culebra,

mboí remymboa yü .

EMPRESTAR,

prestar.

Q. Manuni manupac cconi, T ANQAY .

Ay.

Charitha, manutha, maytha .

Ar. Areln/ Tomar prestado, areltun.

G. Ay-porú ucá .

EMPUJAR.

Q. Ttanccarccuni.

Ay. Chun-ttatha, tinquittaatha.

Ar. Ralthon, yolthan Í Moderna, re'trentekun .

G. Amoaña.

L. T.

Slénc~,

slency,

EMPUÑAR.

Q. Hattallicuni, happicuni.

Ay.

Catujasitha / Empuñar, HAP, HAPI.

Ar. Ruthan.

G. Aipizl ypoazang.

EMULAR.

Q. Yachapayani .

Ay. Naa jachasima, hupajachasima.

Ar. Noun.

G. Ahobai chulirúahali yyapóbo .

EN.

EN

Q. Pi / En cueros, llattan, ppachannac / En.

denantes (adjetivo antiguo que aún se usa

en algunas naciones americanas), asllarac,

asllachaymanta, askhepallan /

En

derecho,

ccallpayoc micani/ En derecho , ir, ppoc–

coscca, ancha yachascca rini, ancha ya–

chascca cae / En fila, camascca, huallpas –

cca / En frente, ñaupaqqueíymantam pusar–

cca / En mano propia, hattallipayani/ En

medio, chaupi / En preferencia, yallicuypi /

E0

todo caso, _ymaymanapipas, imayhayk–

cay-pipas.

Ay . En , caycana, caycaro / En cueros (.des–

nudo), enkella usa, ccahuauisa / Desnudar–

se, enkellusnutha / Endenantes, niccara,

niqhuira / En derecho , sara, quellca / E n

derecho,

ir,

checa, checapacha laurahua /

En fila, patarpi utcatha, si es en dos hile–

l'as/ Si son en tres, quimsa tarpi utcatha /

Enfrente, rana / En lugar de , camisasa Iu ..

rapiniha/ En tu mano estoy, amparaman–

catha / En medio, atamarapiri / En prefe_

renda, ttaque pampachaña, llalliña-ttank–

taña / En todo caso , ucaca, ucapilla, ucas–

ca.

Ar. En, meu, m o/ En cu eros (desnudo),

thampal / En.denantes, culay / En dere·\!ho,

ritho, rel / En derecho, ir, rithotun / En

fila ,huivclen, huivpúdn / Enfrente, ritho,

rel / En lugar de, ñi vla / En mano propia ,

thavcún / En medio , ragi / En preferencia,

admo / En todo caso, mútu .

G. En , !)Ipé / En cueros (,desnudo), opibo,

opiboí / Endenantes, nderu habangue reza_

piahápe ereyú / En dere·\!ho , oyoya catu–

bae / En derecho, ir, nda iapiári guihóbo /

En fila , unos trás otros, are riz'i orohóbo,

ore rizl hápe orohó / Ponerse en fila o hi–

lera, oro ñembo izl oroñe y z'i rungli/ Co–

mo los soldados, oyopébo oroycó / Enfren–

te , tobal, rehei, tobádo/ En lugar de o es–

tar ·en lugar de otro, tecobia/ En

m~nP

propia, mbae meenga gue/ En medio,

rn~i­

tera / En preferencia, tobaque / En tpdo

caso,

herequabeyn~otl.