Table of Contents Table of Contents
Previous Page  129 / 432 Next Page
Information
Show Menu
Previous Page 129 / 432 Next Page
Page Background

BEB

refiriéndose a

la palabra SUTICHATHA:

"Yo no• tengo por seguro ni bueno que es–

te verbo signifique también bautizar, por–

que de ninguna manera quiere decir lavar

ni ·cosa que se parezca, pues no podemos

decir: hanchima o ahanoma, ni amparama

sutichatha o• suticha, igual

a.

"tu te lavas–

te el cuerpo o el rostro o

la mano '' y

puesto que no significa

lavar,

tampoco·

significa. bautizar, ni podría ser vocablo

que entre en la fórmula del Santo Bau_

tismo.

Y

así cuando uno• enseñare a algún

indio ladino o ·a· otro las palabras con que,

en caso de necesidad haya de bautizarse,

CO'llviene acogerse

a

lo

seguro y dígase

·así: "Nahua baptizasma auquina yacansa

espiritusanctonsa suti.pana, amén" . A con–

tinuación agrega: "Si el indio es medio

ladino aprenderá fácilmente la. forma del

Santo Bautismo en romance

0'

en latín , y

si

no lo es, como no lo so•n las parteras,

mejor es enseñárselo en su lengua" . Ba·p–

ti:r.atha, haritha, etc./ Moderna, sutiyaña.

Ar. Uthucoln .

G. Mongaraí.

L . T . Tó upeplé

stops~.

Poner nombre, vetip

tu~,

tyy; uetitic, uetitiy.

BEBER.

Q. Upiyani,

Ay. Umatha. Bebe, UMI. Bebedor, HAMIRI.

Ar. Putun, in. Entre los ranqueles, petokon.

G.

Aiú, yguabo/ Moderna, jhai-ú .

L. T. Ucc;. ucy.

Toba. Niyoij.

BEBIDA.

Q. Akha, huinapu akha.

Ay. Umaui. La chicha, kusa, llutta·pu, yanu–

ya kusa, mokhmo.

Ar. Bebida de frutas silvesh·es, como el

aL

garrobo, pulc\i.

G.

Abatí

diguy

1

Chicha mascada,

cíiguy

nduú.

BELLA, cosa..

Q. Zumac, munaylla.

Ay.

Suma

camcota,

ccachutha /

Sulata/

HUAYRURU, cosa muy hermosa/ Huay_

ruru chacha, chacra muy hermosa / Huay–

r·uru kero, una · viga .derecha y bien labra–

da/ Huayrusitha o piscasitha, juego con

piedras pequeñas adelantándolas en

sus

ho'Yos según los puntos. En uno de esbs

juegos se a.delantan las piedras alrededor

o en círculo y

en otros dando vuelta. /

Bellamente, SUMPACHA/ Lo bello o lin–

do, HIWA / Lo bello y ameno, hamuri.

At•. Ayviñ, cúme.

G.

Ymoporaang, mbiré/

La

mujer bella, beL

BES

dad,porá itereí/ Bello, bella, porá.

BELLACO.

Q. Acuy mana allí, auymana alli .

Ay. Urque camaque, yancca haqque, HUA–

TI.

Ar. 'A'ua/

'A'ua domo, mujer mala o ramera/

:fituagen, ser bellaco, travieso, deshonesto/

Ñualcan,

instigar bellaquerías o

impudi–

cias/ :fituayaun o ñuamTaun, andar en des–

honestidades/

'A'uan,

enlo•quecer

o bella

quear

1

:fituanpen, el a.dulterio de la mujer

1

CURIDOMO.

G. Omoñe pü chéne e nga¡ apiraí pipé/ Pochi.

l.

angaipá/ Mara,

l.

Marana, l. Aí/ Mo–

derna , cachial.

BENEFICIO, hacer.

Q. Yanapay.

Ay. Yapuchasitha, iranacatha.

A1·. Cúmel.

G.

Mbaemeémbi tei.

BENEVOLENCIA, tener voluntad.

Q. Munaynani o munani-

Ay. Suti cancaña, eranaqueri .

Ar. Cúm,e ayún, cúme nielduamn.

G. Poro ·poriahuberecohába.

BENIGNO, .a.fable, pi'adoso.

Q. Ccuyacsoncco.

Ay. Llaquipiyri huakhcha ccuyri.

Ar. Cumed.uamgen.

G. Poroporiahuberecóhára.

BEODO.

Q. Machascca, machac .

Ay. Machata, umata, machihuata, MACHIRI,

UMACHIRI.

Ar. lngen, cagenman.

G. Ca-ú, caguara, ete,

BERMEJO.

Q. Ppacco.

Ay, Pako.

Ar. Coli, colú.

G. Yápyta bae.

L.

T.

Lapsp.

BESAR.

Q. Muchhaycuni/ El beso , mucchay.

Ay. Hamp.pattitha.

Ar. Muchan,

thavageln / Besar con adora–

ción , uvchimuchan.

G.

Ayeyuru mboyá hecé / Moderna, yurú

pité.

L. T.

Zuc~,

zuquy.

BESAR LAS MANOS.

Q. Muchhaaccayqui ñini.

Ay. Hamppattimama hamppatkhamama

sa_

tha o hamppattijamama, beso las manos a

usted/ Hamppattiaitha, besat·se

y

volver

a

la amistad.

129