175 / 436
De Causa Ftnali.
Art. I.
1.61
ro propter
se tanttim.
Finis ioterme·
dius est
,
propter quem aliquíd vo–
lumus , sed quem ntrsus ad af inen
ord in:imus; ut, dum q
uís afflígit cor–
pus propcer vírturem , qu.im qu:erít,
ut placeat Deo; Deus est finís ulti–
mus hujas afAiétionis; virtus vero
fi–
nis intermedios.
D iv iditu
3. i.n finem objeél-ivum,
&
fine m fdrmalem. F iñis objeétivus
esr re
, qua m vol umus: Fi nís vero
-..Jormal1s est aélus, quo possidemus
rem volitam: .Ut pecunia! sunr finis
objeéliv us a vari; possessi-o vero divi–
tiarum est finis ejus formalis:
&
Deus
est fin1s o bjeélivus justorum ; posses–
sio autem D ei est fi nis forma lis.
D ividirur 4. in fine·m oper is ,
&
fi –
nem operahtis : Fin is operis est, ad
quem ex natura sua opus tendit: Fi–
nis . vero operantís est ' quem sibi ad
li bitum operaos pr·a:figít. Ut finís ope–
rís in eleemosyna ese subvenrio pau–
peris ; finís operantis alíquando Deus,
a\iqu ando vana gloria.
Dividitur ) . in finem principalem,
& .
fin em secundarium. Finis princi·
palis ese, qui primario,
&
direéte in–
tenditur : Secundarius veró qui so–
lum
intenditur quasi consequencer.
Ut finis primarius recitationis offtcii
debet esse cultus Dei ; finis vero se–
cundarius potest esse perceptio sti-
pend ii.
,
Dividitur ultimo in ñnetn natura–
lem ,
&
supernaturalem. Finis natu·
ra!is est, qui vires natura: non exce–
dit.
Supernatu~alis
vero, qui sola Di–
vina:: gratia:: ope acquiri potest. Sic
sanitas est finis naturalis Medici, qui
eam per remedia naturalia causat:
Deus yeró ciare visus est finis super–
Jitaturalis hominis; quia non
nisi per
Dei gratiam,
ad
ejus
visione~
perve·
TC1m.
ll.
niri possumus. Atq ue h:e s nt com–
muniores finis div isiones.
A
R T I C U L U S
II.
Quid sit cauralitar Finfr in a
et
u
primo?
C
UM, ut etiam supra notavimus,
in omni causa duo sine, ratio,.
seu principium caus:rndi, qu od dici –
pocest
cauralittu
in
afJu primo
&
ipsa
aétualis causatio, qua: dicitur
cauralita~
in
afJu
secun-io
; h1c primo dicendum
de causalitate finis in aétu primo ; seu,
qu~
sit ratio, qua fin is causare potest.
Dure sunc
sententi~.
Prima censet
malum etiam sub ratione mali .posse
habere
rationem
finis :
Ita Okam,
Major, Almainus, Scotµs; quem
ca~
men aliqui sic explicant, ut solum
censuerit, malum, etiam cognitum ut
malum, posse habere rationem fin is,
quatenus a!iquam boni rationem in–
duere potest , nempe ,
in quan1um
appeti potest ad exercendam liberta–
tem . Alia _communis sentent)a esr,
nihil nisi
sub rat1 one
boni
po~se
causare per modum finis ; adeóque,
solum bonum
esse posse
rationem
eausandi per modum finis.
Seb observandum, bonum duobus
modis dici, verum, scilicet,
&
appa~
rens : Bonum verum est , quod in re
e
t
t.:ile : Bonum
a.utem apparens,
quod ' cum in se malum sit ' appre–
henditur tamen ut bonum. Ut enirn
videmus, res omnino insipi<las, ut
car~
bones,
&
cineres, aliquando videri sa•
pidas gustiti depravato a:grotantium;
ita contingit, ut horno, Clljus mens
&
voluntas corrupta est , ea ut bona
apprehendat , qure reipsa sunt mala:
Ut
ebrietas,
&
vindiéla , qua: secun-
X
dW.