171 / 436
De Causa Instrnmentali.
Art. V.
1
57
guoJ!ibet agat sibi simile, secundum
ord inem effeéluum estordo causarum.
Unde
in qu()dlibet effeélu oportet,
universaliores ra tiones correspondere
prin ipaliter universa lio ri bus causis,
&
paniculares particularibus.
ffec
tus igitu r
sub ratione universa lissi–
ma
entis correspondet Deo,
ut
prin–
cipali causa: ; sub racione vero speci –
fü:a corres,pondet causre. totius speciei;
sub ra tione dernüm indiv1dual i , cau–
sa: hui.e in individ uo. Unde, nec ca u–
sz creata: attingunt rat io nem entis,
n isi ut instrumenta D ei ( quamobrem
perpetuó inculcat
S.
Thornas , uni–
versam naturam esse instrumentum
Dei,
~·
contr. Gent. cap.
100.
&
in 4. d ist. S· art.
2.)
Nec causa: par–
ticulares creata! attmgun t un iversales
rationes , nisi ut instrumenta causa–
rum superioru m : atque adeó
fit ,
ut
seÍnper in causis
subordinat is infe–
rior moveri debeat
a
superiore. Sed
· res dicetur accuratius Metaph. disp.
!2.
qua:st.
3.
cum de motione D ei
aget ur.
.
Insta bis: Ergo proprie nulla cau–
sa
principalis est pra:ter Deum.
Resp. Nego c nseq. Ut en im cau–
sa dicat ur principalis, non est neces·
se' ut ei
ef11 él us principaliter cor–
Jespond.eat secundum rationcs un iver·
~;aliares;
sed satis est, a:quari,
&
cor-
1·esporidere secundum rationes saltern
indiv iduales. Si ut in
construél ione
a!dificii privatus opifex , ut doJacor
Jap idum, d1 itur pri ncipalis causa
fi.
gur~
ar11fic1osa:, qu m in
lapidem
inQucit, licet .eam , ut relata m ad
totum a!d1fici um , non attingat, nisi
:sub direélione a rchiteéli ,
id
est , ut
f:jus inst ru mencu m.
Obj.
2.
lnstrumentum per illam
motion
m ,
vel
reddi¡ur
propottio-
natum effeétui causa: principalís, vel
non :
Si
cum ea remanet impropoc–
t ionatum : ergo nihil per ea m ha–
ber , quod ha bere non possit propriis
viribus. Si reddi tur per eam propor–
tiona tum:ergo transit in causamprin-
ci palem.
·
R esp. Reddi proportionaium pet:
modum t raoseuntis ,
&
elevati, ac
moti ab alio , qui modus est
propriu~
instrume"nti: non vero permanenter,
&
vi rtu te forma! in se stabiliier re–
sidentis ; qui mo ns est ·proprius cau–
sa: principalis :
· nde non propterea
.fit
causa pnncipalis: sicut nec . lega.
tus•ese causa princip&lis rerum ad Re–
g m penin enrium, ctlm vi commis–
sionis su;e jus sufficiens ad eas con–
ficiendas accipit.
Insta bis : Pleraque sunt instrumen–
ta , qua: nulla rr.otione fierí possunt
proportionata effeélui causa! principa-
1is , et1ám per
rnodurn
transeunt is:
ergo in iis nulla esse potest
h~c
mo–
tio. Probatur antecedens : Corpus
potest assum i
a
Deo, ut instrnmen–
tum ad effeélum spi rjtualem, u t aqua
ba ptis mi
adhíbetur
iAstr·umenialite-r
ad spiritualem anima: ab1utionem; sed
corpus nulla motione proporrionari
potes! , etiam transeunter, effeélui spi–
rituali: ergo sunt j,nstrumenta , . qu;e
nulJa motione proportionari po surit
effedui causre principalis. Probatuc
minor : Motio proportionata effeélu i
spiricua li ,
&
ipsa spiritualis esse d -
bet ; totus enim ordo corporeus est
· infra spiritualem; sed nulla in corpo–
re spiritualis mot io esse potest: ergo
corpus nulla .motione proportionari
p
t
st effeB-uí spirituali.
R esp. Nego aotecedens. Ad proba–
tion~ m,
nego minorem. Ad ejus pro–
bationem
1
concessa ¡najore, nego mi–
no-