De
Fontibus naturalib.&c:
qJ
tit
p!urlhns aqt1a erogerur,
!id~
loco in quo ernnc
fac1enda nihil foerit dedulhun m paél:um, debenr
neceffario in eade1n linea horizomali collocari,ut
lit
pro lingulis eadem
altirndo,atqu~ ad~o pr~
ra–
cione lumimtm erogetut aqua : alioqum m111us
lumen in loco inforiori collocannn, plus aqua:
profonderet , quam majus lumen in Íupcriori lo–
co pofüum. Si vero aliter conventum fuetit,lhn·
dum e!t convemionibus.
Secundo figlJra luminum plurimum confcn.
Sinr enim duo luminaA,& B,qure ita !tamanmr,ur
eorum baíes
inf~riorcs
íibi reíoondeant,etiamli lu–
men
D
Í11pponamr quadmplu:11 , non tamcn pro–
precea quadrnplam aquam prof.1nder.Supponamr
cnim d1viúnn foramen B,in quamor quadraca,qua–
draro
A
a:qualh ; clariffi1num c!t duo fupenora
quadrata,non dfe in eadem linea hori:to1uali cum
quadrato A, arque adeo rcfpell:u illorum rnnram
no11 effc tubi altimdincm. Q:1are ex hoc capirc
fa.
tius effet oblongum foramen facere , qnale
dl
C.
Sed aliunde ob majorem in foramiae C , fuperfi–
ciem crediderim plus profundi aq11:e ex
B,
quam
ex
e:
quare
t1[
virerur omnis error debcnr cen–
tra illorum in cadcm linea horizomali !bmi.
Addo ulrcnus crercris paribus lumina rornnda
elle apriora, quia mrnorem h1bcnr fupcrficiern.
Unde in his omnibas virandi funr errores.
lrem notandmn
~quam
digirnlem quadruplam
cffc aqua: fcmidigira\is,cum
ur
diximus, figura:
!i–
miles
(e
lnbeam in dllplicara ratione diamcrro–
~um..
In hunc ramcn errorem non pauci f:z:pe
imprngunr.
Obforvandum denique
el\:
po!t lingula forami–
na eundcm li1pponi aqux caÍum : nam
!i
poíl: fo–
ramen aqua non(,¡ libera; fed adhuc cogamr ali–
qu~ndiLt
horizontalirer procedere, lenrius fluer;
dum enim prccipiarur prior, fcquentem ut ira di–
cam,pondere fuo rrahir.
Ex
his principiis multa: propoílrioncs fierlpoC–
fonr,&
varire combinationes ut
(j
in diver!is rubi,
aut pifcinx alrimdinibus lumina colloccntur.
~ererminare
quamum aqure ex írngulis foca.
minibus profondatur.
. e
ncludimus igimr in hac materia hallucina–
t>oncs e(fe faciles,
&
a
multis non fatis bene imel–
li~i~
qnid velinc aqL1ileges, durn
fe
daturos aquam
d1g1talen:i, aur linearcm polliccnmr; li nihil de
perpe_nd1cu\o loquanrur , nihil de cjus curfu, at1t
velo~1:acc.Aliqui
volút dum dicirur aqua \inearis,
rcqulCI
ut
aqna: Íuperflcies fopcret fummiratem
f~r-~minis_,
ita Pranchinns.expertilllrnus aquarius,
Alu requ1runr ranrmn
4
l1neas , meli!Ís reinen iíl:a
omnia deducantut in paéhtm
ut
pr:tcidatur
om–
nibus deceptionibus locus.
ln{ipra.c;d_entib_lls antem propoÍtrionibns,
Cem~
per uppo1u1 tub1s aquam ita fuppcditari' ut
ea~
dem femper aqua: altitudo per[evcrarer.
00~1l!lN!l1!1!1illll!¡¡;¡j1Jilll!Jlll.1l~i.!l:!ll1í1QIMlll!l:lllf!l@:ll!li;n
PROPOSITIO
xx.xn.
Theorema.
Tempora quibiu tubi &¡ue alti
,
per "fj«ale
liimen
exhauriuntttr
,
fe
habent
l!t
bafes.
Vide figur:im przccdcntcm.
.k.gyprii horologiis olim hydrauiicis urcbati:.
tur, Íeu rubís longioribus, aur cylindris ,)in pedé
perforatis;foramina non ira magno,in quorui:n !a–
tece !ignara: eranr horre. E!t aucem fatis dif!icilis
hujuímodi
di~iíio;
neque enim :rqualibus rempC1·
nbus , :rquaba funr aqux decrementa. Sed inicid
majora eíle necerfc e!t ob ina:qualem aqure ahiru–
d1nem : qureremns
o~tcm
pollea merhodum hané
diviílonem peragendi , non quidein pcr arcenra–
ricmem
&
expcriemiam, quod d1fficultate caree;
fed methodo Gcometrica, probatis jarn principiis
innixa , quod nr mclius inrelli"atur, nonnulli!
propofitiones íunr pr:emittenk
Sine igirur duo cylindci
AB,
CD fitque dia–
mercr
EB ,
rripla diametri FD,
&
confequenrer;
(
per
2 .
11.) balis
EB ,
eric noncupla baíis FD
¡
Úntque lumina
Il,
&
D a:qualia. Dico rernpus qno
vacuabirur cylindrus
AB
pcr lumen B,effc noncu–
plum remporis quo pcr lumen D , a:qualc ipli
B;
depltbicur cylindms CD.
D cmonfüacio. C ylindri a:qnt alti fe habenr u[
bafcs (
per
13.11.) igimr qnanricas aqure cylin–
dro
AD
comento, eíl: noncupla aqua: in cylindro
CD conrcnrre.Scd aqtia cylindri
AB,(per 6.hujJU)
non magis premir,nec majorern aqu"' fluemi con–
fcrr
velociratcrn , quam aqna cylindri CD: ergo
aqua noncupla ca-lcm velocitare fluir ac alía
aqua. Sed li cadem vclocitate finar , nece!fariC;
tempus noncuplum impendere deber: igirnr ué
aqpa rnbi
Al3,
rora cffiuar tcmpus noncuplum ne–
cdfaiium e!t, illius quo fluir rota aqua CD,quod
erar dcmonfü·andmn.
H .111c propoíirionem confirmar Parce Mercen–
nus experiemia; nam rubus quadrupedalis cujus
ba!is digicalis , per lumen lineare inrra minuruni
vacuarnr, rnbus vero ejufdern altimdinis cujus
balis pedalis,
&
conÍequemcr cujws balis c.onti·
ncr 144 baíes prreccdenris tubi, requirit
144
mi–
nura, feu horas
1
&
14
minuta ut per idem
Iu~
men evacuemr.
@!1f),¡¡:¡¡~1Jll!1il!!!l!1il·ll"ll!lfl,lf&lml!ll'i'@füllíl1Wm.l.
!l.ll!lj¡IÍ<l
P
Ro Pos
1T10
xxxm.
Theorema.
T1"1t
.tquali11m baft11m,& alcitudinis in49t1ttf#
fer
"'111ale
lumen
varna1111<r
temporib111
t¡U<t
ha•
beant
ratiorzem alcit11dinum fubdr1p/icata11I·
Sine tubi qnornm bafes a:quales ; ted
alrirud~:
tics
inreqt~alcs ~
&
13 ,
qui vacuentur
P~~~~~o~
lun~en
rd1co
íi
1nrer
A
&
C
fir
medi~!bu~
cu·us
nal1s
c
fore tempus quo depletur
l '
altirudo'
A,
ad rempns quo vacuatur rnb\ls cu¡us
alcitudo
B ,
ut
A
ad
C,
aur ur
C
ad B_.
.
Demonflrario.~
10
nriras'aqua:
m?•
A
acl
qua~d
tlrarem aqua:
rubí B ,
fe
liabet llt linea
A
ad
h·
R
iij
neam