165 / 436
D e Causa Insirument ali.
Art. V.
sed paulo imperfeélius,
fit
per
sust~ n
tationem , in qua nturn ipsa principa·
lis ageodi virtus recipitur in aliquo,
ut in subjeéto : tune eni m ipsi appro –
priatur ,
q~ia
ornne accidens est sub–
jeéti ;
&
ideo , quidquid su bjeétum
agit per tale accidens, dicitur aliquo–
modo
efficere principaliter
:
Sic Lu·
na princ1 ali ter illu rninat,
&
aqua jam
calida principaliter calelacit; quia
L u ·
na
a
Sole,
&
aqua ab igne ret:ipiunt
virt utem principalem illurninandi,
&
calefaciendi. .
Ex h1s intelligitur principale qua:–
siturn, quid sit
agere in v irtute alte–
rius
:
Cum scilice c , vis qua causa
agir, nec est ejus proprietas , nec su–
bordinatur ulteriori vi rtut i , qua: si t
ejus proprietas ; nec demum est ipsa
vin us principalis , quam sustenret:
sed est solum partici patio qua:da m
incompleta,
&
vialis,
a
virtute ' qua:
est in causa principa li, in instrumen–
talem derivata, per mod um _motio·
nis aétuosa:, impellentis vires ejus ad
aliquem conatum , majorem proprio.
Ha:c doétrina tota est
S.
Thom~
qua:st.
27.
de Verit. art.
4.
in Corp.
Dicitur
(
inquit)
per se agere, quod
agit per formam sibi inhcerente.m per
modum_ naturlf! complette, sive habeat
;qam
a
¡e,,
sive ab atio
,
ª''t
connatu–
r,alit e"r, aut violenter : per quem mo–
ilum dicuntur illurninare Sol ,
é3
Lu–
na; celefacere ignis
S
fcrrum ignitum.
Et deinde explic·ans , quid sic
agere
in
_virtute aliena:
Q ¡,¡ando
(inqu it)
al~_quid non oper:atur arl.ejfef1um si(;i in–
h«Jr.entem
,
sed so/Um in quantum est
rnotus per
1e
agens,
per motionem,
qna:
quidem ese vircus a,liqua , u t in–
quid ad
4.
Si¡d quod non, habet
esse
c?mpleturn
,
sed est quid incompletum
in genere entis;
&
ob id ,
l}t
.sub~
dit , dicitur
motio.
,
At, inquies , qu id tandem est illa
motio aétuosa? H ile en im ignorara, sa–
tis pucipi nequit allata instrumenti
notio. Neque interim eam explanar_,.
sed magis obscurare videt ur S. T ho–
mas , cum voca t
IVIotum
in1trume!l~i
E ns d11ninutum
,
virttftem ;ntentif),·
nalem
,
flu entem
,
incompletam , qure
sit
in inrtrumento, ut colores in aere.
E cquid enim si bi volu nt ha!c vocabu'...
la
d m fra:quentia apud
S.
T homam
3.
p. q.
62.
art.
1.
&
4.
de Potent .
qua:sr.
3·
art.
7.
ad
7.
de Veritat.
qua:st..
27.
art.
4.
In
quarr. distinét.
1.
q.
1.
art.
4.
&c.
Id ut radicitus dicatur , co nside–
randum est ex Sanéto T homa , quod,
cum Ens dividatur in potenciam,
~
aélum essendi ; rursus aétus essendi
di–
vidi debet in duplice.m statu rn; du I?l(–
citer elilim aélus potest haberi
a
po–
tentia.: Primo , perfeéle , ut fo rma sta–
bilis, fi xa ., quieta , non ulterius ten–
deos a'd aliquid perfeélius sui generis,
sed qu asi in termino sui
fi er i ,
sua:que
perfeétionis co nstituta. Secundo , di–
minute per modum tendencia:, vii?!,
transitus ,
&
ut ita dicam, impu isus
in aliquid ulterins intra sq,4m genus:
Sic
calor, qui est in Iig no jam ignito,
ut perfeétio,
&
forma stabilis , era t
in illo , Cum incalescebat , Ut motio
ulterius propendens. Cum vero
opera.–
ri
sequatur
eu e
,
&
vi rtus agend'r
commensuretur fo rqia;; essend,i , co n–
sequens est, ut ha:c divisio locqm ha–
beat
in
virtutibus aétivis; sícque
vi r~
tus aétiva du plici modo causf%: inesse
potest : Rrimo , ut
p'erfe~io
stabilis$
&
completa in suo
gé n~re_
: Secun–
d_o , ut impresio transiens ,
fy.
insta bi–
lis, ex al tiore causa descendens in
in–
fel'iorem
s~bjeétam
1
instar ·
imperus,
quo