0000747692

~fr.

pr~cognitionihm

extra completam

Demonflrat.&c.

Sº5

cognofceremus an eíl:, cognofcere enim illam, quoad

eft, nihil aliud eíl:, quam cognoícere ineífe fubic–

ll:o, idque in conchrlione prreíl:ator.

hoc eodem cap. Ariíl:oreles principia quredam

docet

eCfe

pra:cognofcenda anee cotam

demoníl:ra~

tionem ,

quibus inquic fcicndmn eíl: an fine vera,

nam cum complexa Gnc,non habent cífentiam de qua

quid

lit

poífü cognoíci.

.29

Ad maiorem declarationem horum príncipiorum

qua:ri poteíl:, quid nece!Tarium fit ad hoc vt vernm,&

euidens iudicium formemus de Iris generalilms priri–

cipiis. Ad cuíus declarationern obíeruandum cíl: hzc

principia tiue dignirates in crip.lici tffe ditferentia;

alía fonc vniuerfaliffima, ve qu ocllibet eíl:,

vel

non

· eft, irnpoffibile eíl: ídem limul effe,& non eífe,de qui–

bus euidentiffimum,

cerciffimum poffumus ferre

iudicium , etiaruíi nihil in íingulari experiamur,

proprie loquamur de experiencia , provc dicit iudi–

cium in aliquo, vel in aliquibus fingnlaribus fall:um;

hxc enim principia adco funt per fe nota, ve

ipli

terrnini apprehendar.tur , íl:atim inrelleél:us coga–

tur ab il1orum appreheníione, ad ferendum iudi–

c~u~n

atfeníúrnque

pr~íl:andnm

veritati horum prin–

c~ptorum

; adde non

paf.fe

de his fieri experien–

t1am politiuam; nemo enim poceíl: experiri quod Pe–

rrus fimul non

lic

dom eft, non enim cadit fub ex–

perienríam.

3°

Alía

fum

principia cuiuílibet fcientia: particularis

propria

hoc, horno eíl: animal rationale,

ca:ter~que definiciones fpecierum parciculariurn, in quibus

experiencia neceffada efi: ad ferendum euidens,

fir.

m tm\

iudicium, cum enim effendre rerum

fine adeo

occulta:: , & conceprn difficiles, non poteric aliquis

eas audieos pr2ebere euidencem a!fenfom ipfis, nili ea

cum lingularibus conferar,

in vno ac in alio expe–

rimentum faciat,verúmque effe priAcipiurn, nul1ám–

que pati iníl:antiam vi<leac, quantumuis

magifho

termini ipíi exponantur, quod

hoc verum

e(l

his, qui via difciplincr fcienrias acquirunt, nedum

verum erit in his, qui propria inucmcione eas confe–

qui pra!fumunr.

Obiiciet quiípiam míníme fieri

pof.fe

perfell:am

induéhonem

conm1utationem omnium íingula–

rium

,v.g.in

hominibus,non confiat euidenter

omnes

h<omines vbique orbis terrarum

dégentes

c:ffe princi–

pium difcurfus;

force

enim íicut íl:at aliquem homi–

nern cffe nigmm:ita contingere poreft

aliquis

ho–

minum non

fit

principi·um difcurfus,

auc

falcem

vnde

nobis conftac non eífe; ergo

h.rc

principia qure expe–

rienti~

innituncur non íunt euidcncia,nec adeo cerra,

de eorum veritate dubirnri non poffir.

Rerpondernr quando dicimus horninem dfe ani-

mal rationale, vd principium difcurfus, folum volu.

mus dicere effe in rerum natura aliquam fubÓ:antiam,

qua:

prima radix aél:us difcurfiui ,

quia hrec eíl:

nobilior operatio

his quas in nobis experirnur, di–

cirnus

principimn huius operacionis excellentioris

cífe hominis eífentiam, ibique reperiri eífentiam ho–

minis, vbicumque

eíl:

principium difcurfus;

vero

alícubi cerrarum lit fubíl:amia aliqua

figura

humai1a

pra:dica, qure non

lit

principium diícuríus, vel igno-

1·am,us,

' Colum fide humana credimus effe ,

vel

non

e{fe,

id folum enidencer nobis conftat eam non

effe cffencialicer hominem , liquidem caret effentia

humana.

Alia denique

Cune

principia; qnali media inter

ha:c, qure

ita

vniuerfalia, & communia

funt

vt fere

omnibus fcientiis deferuianr, ve qua: funt eaclem vni–

tercio

font

eadem incer fe;

ab <equalibus

~qualía.

demas, qu:e reman.ent

funt

requalia, vel omne

to–

tum eíl: maius foa parre,& alia huius generis, in qui–

bus

·quidam docent

experienti~m

cffe

neceifatiam

Jldeph. de Pen11,ficl, Philof.

Tom.J.

ad veritatem eorum euidenter penetrandam : alij

neceffariam non eífe dicunc pra:cipuc his, qui

in–

genio pollent, fed poífe tam attence rationem totius,

racionem panis in vno lingulari conGderare, &

perpendere vt in eo veritatem cocius principij com–

prehendar.

Nihilominus diftinél:ione opus

~{fe

cenfeo, nam

·h~c

principia cognefcunrnt via difciplinre,

vel

via

inuenrionis ;

primo modo, cenfeo experientiam

plurium Cingularinm non eífe neceífariam,

fed

expo–

ficionem rnagilhi pra:(hre poffe id quod experiencia

erat pra:ftandum; przcipue cum difcipulus efi ad per–

cipiendurn facilis: li vero fecundo modo cognofcun–

cur , neceífariam iudico effe experieatiam, quidquid

dicant hi, qui íibi tribuunt pra:íl:antiarn ingenij, qui–

bus frepe comingit, id quod Ariftoceles dixit

g.PhyC

e_.~·

contra Zenonem

Ele~tem

dicentem omnia fem–

per quiefcere : facilc in rebus nacurahbus errare,

qui

fienfus deferentes, multo de intelleét:u confidunt, hó[–

que elfe imbecillis mentís hac eciam racione Plato

errauit, quando vniuerfalia effe in rebus affirmauit;

nam li ille experimenti trucina ponderaffet fuum il–

lud principium:quidquid percipitur ira exi!Hr, vt per–

cipitur, animadueniffétque candorem laótis 'íine dul–

ccdine percipi poffe, non tamen ita exifiere , non

ita fuiCfet hallucinatus in hac re;

in aliis , nam

nullus negare poteíl: maximam lucem incellel\:oi af..

ferre fingulariurn plurium experientiam; nec ideo

ne–

gamus aliquando contingere,

vt h,rec

principia

fine

aliqua experiemia penerrentur , id tarnen efr

ra–

rum , & anfam erroribns pra:ber ,

ed de his breui–

ter dill:a

fuffióant,

qui plura deíiderauerit ióiueniet

apud Foufecam lib.

mer. c.

quctll. 4.

felt.3. Tole–

tum

lib. poíl:'vlr. qua:íl:. obiter etiam

bene

rem '

hanc tangic FrancHcns Suarez

.tom.M~caph.

difp.1.

feél:.

quibus co11iges duas

elfe

pra>cognicioncs aliam

lignificationis nominis, aliam exifientire fubieéti.

Sed dices viera has duas effe tertiam,diximus enim

de principiis

e(fo

pra:cognoícendiJm an

fint

vera.

Refpondeo reduci ad fecundam, quia to ta exill:en-

tia principiorum

ea e<fe vera, vndc tognitio veri–

tacis prindpiorum eíl: cognitio

exiílenti~

eorum.

------------

Q_v

T 1

1I.

'De pr.ecog,nitti extra completam De–

monflrationem?

diéfo Confht tria.effe

mÍnÍ-&'nllm prrecognÍ•

ta, fcilicec fubieél:urn, pra:dicatmn, vniuerfaliffi–

ma principia in qu.ibus omnes ·fcientia: innituntur.

Sed dubitabis an

fine

plura. ratio dubij

efr.

Primo;

quia medium

~deber

ante

d·emonfirationem

cognof~

ci ;

ergo

funr

plura tribus. Secundo , quia prremiffa:

fciuntur

anre conclulionem, ergo, &c. Tercio, quia

argumentadonis forma, & vis legitima! confeqpen·

tia: pra:cognofcenda eíl: ante aífenfum

detnonfira~i

'\mm. erg0, &c.

Huic rationi dubirandi facile

fatisfacit

Tolctus,

qui Ariíl:otelem , ve nocaui fupra, explicar de prreco–

gnitis ante totam demoníl:racionem ;qu:t folum_tria

funt, de

qui bus

etiam nos

folum

atgimus , vt conftat

ex titulo capicis.

Sed quia plures alio modo Adftotelem inter-

pretantur videndnm efr an

fit

neceífaria Toleti ex–

pofitio,

defendattlus tria

tantum

eífe 1>rcecogni–

ta, vt Ariftoteles docuic. Diuus Thomas

h'lc ,

Sorus, & alij communiter docent Ariílotelem iq–

telligendum

eíle

de omnibus przcognicis ante:

condufioncm

demonftrandam ,

q\lia

conuenieos

; V

•

vidc:batura