746346

Fontibus

naturalih.

&e: . -

vare

aggeribus iifdem munire. Aliud eidcm

malo remedium excogirarnm foit, nernpe cum

experiencia compecrum e!fet , flante prxcipue

firoco, Tlberim imumcfccre, eo quod aqu•m ma–

ris i11 ipíum Tiberis alveum immirr2r, nonnulli

crediderunr , fi olius olveus 2d aliam pl•gam ob–

verf.1s excavarerur, fore

non ita imumefcerer.

quo multa conlidcranda e!fent ,

primo an

mare in toro lictore non augearur flame firoco,

[¡

cnim eius inrumeícemia eíl: ira univerfalis

in roto lirrore Italia: inveniacur ; fupervacanea

foret illa camela.

Flumina amero

plurimum procul

mari

fa:pc rnagis incumefcum,quam prope.mare ; quod

animadvercitur in Pado,in quo fuffic1t prope m•–

re uc

aggetes aqu"'.

con~1e1a:

fup.erficiem

qui~que

pedibus fuperenr,

111

loc1s remononbus requ1run–

rnr

pedes, quod puto tribuendum majori alvci

laciwdini.

Ut ergo rnclius imelligatur fluminum dccre–

memum, aut augmencum quod fa: pe ex rerarda–

tione, auc incir2tione aquz: oritur.

Sciendt1m

di:

primo velocicacem fluvii oriri ex

dcclivirare alvei, qua: opc libellationis cognofci–

rnr,

de gua adhuc infecius,

ex pra:concepto

impetu fa:pe Ilumina velocitatem habenr, eo quod

per alvcum valde dcclivem aliquandiu dec11rre–

runr ,

ranram velocirarem aqua poteíl: concipere,

alvcum horizonra\em facile percraníeat.

Rcll:itudo 2lvei juvat aquz: cucfum quia ca:te–

ris paribus

tic

major inclinotio , quia longior al4

veus

cíl: linuofos , fub a:quali fpatio minorem

facit cadentiam. Secundo in linuolis alveis retar–

damr ad ripas impccus aqua:: 2ffell:anr frepe flu–

mina hujufmodi finuolitaces ex caulis per acci–

dens quod ina:quales cipas arrodanr.

Quaerimr deinde an melius lit alveum e!fe

la–

tiorcm , quam arll:um,

an aqua facilius,

ve–

locius lluat

uno quam in a\io. Et primo qui–

dem conlideranda eíl: ill.a rccardatio, quarn pari–

nir aqua, dum fcicat

tangir alveum. Nam in-'

zqualitatcs alvei haud dubie aquam remorantur;

ticm inrequalitares rabu1atocurn in navibus eamm

motum irnminuunr:

fecundum eam coníidera–

tionem, a!veus cujus fupcrficies major effer; rna–

jorem ctiam aqmr moram alfcrrct.

Ira

tubos cy–

lindricos cz:teris pra:ferimus, quia figura cylin–

drica confbns circulari ; minorem habet fopedi–

ciem quam priíinata ejuídern copacicatis.

.~a:ri

fecundo porcíl: an aqure curfus tam inhi–

bearur' eo quod aqua fundo horizoncali iníiíl:ar,

ac quod ripis adha:rear,atque adco an magis aqua

ex ina:q1.1alitatibus fundi rerardemr, qnam ex ri–

parum inzqualitatibus : ccedidecim ex ina:quali–

ratibu, fundi ; quia ina:qualitates fundi aquam ad

afcenfum coganr, ina:qualitares vero riparum,de–

rorquenr morum, horizonralirer ramum: gravia

autem pra:cise rnocui horizomali non relifiu,nr.

Czcera hujuíinodi ad praxin milia conliderari

polfunr.

¡j!¡ll'l!!i!ll'l!ll!lll'l!!íl!.!lilll111l!li!!l~1lll1Ji)W·i'lll1.lllll'1!!l'11

P R

O P O

I T 1

XL V l.

'rhcorema.

'A11ffoffttvio,

q11an1i11u "'!",¡,

jl11entu,

q11a11titÍt–

um priflinam, habet rationem compoftam,

r111ione alti111dinu,

r!;'

ratione veloci1a111.

Sit fü1vius qui crefcat liquatis nivibus, aut

ali~

quacumque ratione ; fiarque comparati&

aqmt

fluenris poli: incrernencum cum aqua prifiina.

Dico rationem aqua: ad aquom, dfe compolitatn

ex racione alritudinis,

velocitaris.

Dernoníl:ratio. (

Per

<ti.

h11j1<1)

aqua lluens,vel

in duobus fluviis ; vel in duabus feél:ionibus flu–

vii ; haber rarionem compolirarn ex rarionibus

feél:ionum ,

rarionibus vclociratum :

cum

feél:ionum lit eadem latitudo (

per

6. )

habe–

bunr feél:iones ,

alrimdines ; igicur aqua, ad

•<¡ua~n

habet rarionem compofitam, ex racione al·

mudmum ,

ex racione ve!ociratum; quod erat

demoníl:randum.

l/.!l!l!l111l~¡¡¡¡¡¡¡¡¡¡;¡¡¡¡¡¡!lli1lli•1lll1ltí!í1!01Jll'1!:1Jll(lil:¡¡:¡j1Jlml!

PROPOSITIO

XLVII.

Theorema.

Qriomodo

11q11,¡,

jimd11m 1xcavc111.

Primo cercillimum efl non po!fe aquam

O.'Cca–

varc fondum pra:cise quod gravite1. Qnia cmn

cerra majoris

lit

gravitatis in fpecie quam aqua,

vi folius gravicarionis atrol!i non porcíl:, auc loco

dimoveri. Excavar amem dnm fe in poro¡ inli–

nuans , ab alia aqua curreme ttahitur

rapirur,

fecumqne eciam rerram avehit ; pra:cipue vero

quando eíl: ina:quale folnm , aqna in eas ina:qua–

lirares impingens , eas arrodir. Ita dum alveus ex–

cavandus eíl:; fulcari ranmm deber folum, aqua

emrn pra:cerfluens, rerram fecum auferer. Maxi–

mc vero dum pra:cipiramr ' fnndum excavar, ex

concepto per c2íum impem. Ira

Út

in iis aggeri–

bus quos ad dandam aqua: cadcnriam coníl:rui–

rnus , ad machinas hydraulic:>s, opus

lit

pofi ca..

fum, lapidibus folum íl:cmerc, ne aqua: cafu ex–

cavernr. Q2od aucern diximus de fundo, inrclli–

gendurn ctiam,eíl: de ripis, immo aggcrum rcrra

moll ior reddira fa:pe gravitare fua in fluvium de–

cidir ; quarc multi ut melius ripas confervent, ul–

rro ina:qualicaicm omnem aufernnr ;

promi–

nentes pactes disjiciunr, neque enim aqua rolle–

rcr omnem ina:qualirarcm ; ícd unam auferendo

a\iam prod.nccrcr.

Poli: maxima aquarum incrcmema, li celerirl't

fluvii dernmercant ; disjicinnmr aggeres. N arn

rerra mollior, focilius dilabirnr, ubi foflenrari de–

finir: aqna cnim fa:pe terram

conrin~r,

dnm i11

eam gravirac; ubi vero eam 1110\Jiorem rcdditam

íl:arim deferir,

cafum rrahir. Quod

fluvius

Íenlim decreícar non eíl: cannnn periculum, quia

ripa fenlim exliccatur,

ilildurefcir.

ilfte!!!&@eoi<H·Efi·~-··!<iE>J,.Efi-·Eól!&~Hil'

P R O P O S1T1 O X L V 111.

problema.

~mo"'1

derivntione minuantttr

jl11m1·n11m nq11tt;

t.\'fccem11r pal11des.

Quia ha:c in ufum communem venire polTunr,

fümrque in

materia

mulris propoliriones

ridicula:, ideo nonnulla de hac fubjicienda cen–

fui. Qua:limm fuir aliquando, an derivatione

flumii1a minuerenmr, alferrumque ab aliquibns

non minui. Q!iia fcilicct

dcriventur aqua:, flu–

vii vclocitas minor eric ,

minori velo–

cicate intumcícet. Qua: ratio nullius eíl: momen–

ti , co quod manifdla: rcpngnct

cxperic~ria:.

PnrnQ