Logica
Dif
p.
I.
De natura DialeíStic!/¡.
·
ex
notabili, ideo creteras fcientias acquirere fine
Lo~
gica,licec Phylicc
íir
poffibile, impoffibile moralicer
dicitur.
_
8
Hrec conclulio eíl: D. Auguíl:ini, licer aliis verbis
5
eam
explicet
lib.2..
de doél:rina
Cbriíl:.
cap.~
6.
ean–
dem defendit Clemens Alexandrinus lib.6. íl:roma–
rum, vbi Dialeél:icam fepi comparar, qna licet arbo- -
res,fruél:ufque non egeanc,vt linr,egent camen maxi–
me,vt cutí fine,& vt omnes ex arbore colligantur fru–
ll:us cum fecuricate,
&
non
cum maximo difcrimine.,
&
difficultate;
&
\'t alía plurima miífa facimus ,
fi
Dialeél:icam aliis fcientiis neceffariam moraliter Au–
gufünus non puraret cut difciplinarnm difciplinam
appellaret? cur ítem Iamblicus illam Deorum munus
nominárer?
&
quid quoefo cauf.e effec cur illam fem–
pirernis laudibus, velut ad fcicntias acquiregdas vni–
cam íanuam a:ternitati commendarent Hieronymus,
Ambrolius, Gregorius, Nazianzenus? confirmanda=–
que contra ha:reticos fidei, vduti firmam propugna–
tricem addifcendam prredicarenc,G neceffariam illam
mioíme iudicarem?
59
Sed ve melius hrec omnia calle•ltis , Doll:iffimurn
Rofenfem are.
1. (
contra Lutherum Logicz íl:udium
prohibentem)excipice, qui his verbis horrendLlm
110-
firi fo:culi moníl:rum alloquicur : colle Dialeél:icarn,
fublara prorfus erir facultas,
auc
fubruendi quod fal–
fum
efl,auc íl:acuendi verum;tolle Dialeél:icaru,& om–
nes Andabararum more gladios in tenebris ventila–
bimus,
li
Dialeaicam fuítuleris, nihil mirabor, qui–
bufdam hrec argumenta tua videri folida; creterum
ú
Dialeél:icam admiferis, nemo ea non cenfebit
eíTe
ra–
lia, qualia ver
e
fon
e, hoc
eíl: mere fophifmaca; ha:c
ille.
-60
Qyod
optime docuic Clemens Alexandrinus,aífe-
rens , folam Dialeél:icam nos manuducere ad Ccien–
tias, maximífque erroribus eífe plenmn fermonern,
non Díaleél:icre Lance,
ac:
ponderibus Libratum ; his
enim verbis hoc
~ere.deprimo lib. íl:romacum:meriro
ergo Scriptura quoque
cales~nos
elle volens Dialeél:i–
cos fic horratur : efficiamini autern:probi traP.ezit;c
nlia quidem reprobantes, quod aucem bonum
~e
nemes,hrec enim re vera Dialeél:ic::i. eíl: prudenri
' ¡ ...
uidendí ea, qua: percipit.tntur intelligencia, aur facul–
tas, qure verfarnr in rerum gcneribus diuidendis de–
fcend ·ns vfque ad ea,qure funt maxímc fpecialia,pra:–
bens vnumquodque eorum, qure funt intuenda qua–
lia
íint ,
qua
circa ea
fola
veluri manuducit ad veram
fapienciam propter difficultatem fcientiarum .Orige–
nes eciam lib.6.contra Celfum íic air:ipfa diuina Scri–
prura nos hortatur ad Dialéél:icam
~licubi
Salomone
diceme, eruditio racionibus non examinara decípicur
alicubi, hoc arteíl:ante authore Libro Sapientire
IEsY
Sirachi
filio.
Sciencia,,inquit, infeníari eíl: fermo ca–
rens examine;idem docer fopradiltus Diuus Augufii–
nus lib.
1
.contra Creíco cap.14.vbi illud Ifaire,venice,
&
arguit~
me dicit Dominus,ipfe legir, venite,diípu–
ccmus;eadem pene repecit fecunde;> de ordine
cap~130.
&
fecundo
de doétrina Chdfüana.
61
D.Thomas opufculo
56.
&
70.
qui orones propter
fmnmam difficulrarem in acquirendis fcientiis
fin~
Dialelt:ica , jpfam .neceífariam illarum acquilirioni
docent, qure neceilicas
non
PhyCica
>
fed moralis eíl:.
Audi
Ciceronem lib.J. de finibus,vbi hrec haber,Gne
arce_Dia,leél:icre
ad
verum adduci,
a
falfo
abduci poífe
coguames fallunrur;ha:c fententia probatur.
62
.
Primo,quia illud eíl: Gmplicirer neceífarium mora
ltter
quod. requiritur ad aliqtiem finem confequen–
dum,
qui
ex
eo
quod Cummam difficultatem habet
Phylicc,auc .nunquam
fit
am:
raro cornparatur fine
eo '
9uod
m.orahc~r nece~ariu_m
dicín;ir;fed Logica eíl:
hu-
1U~mod1
ad
c~teras fc1e~n~s
perfeél:e,
&
integre ac–
<J.U1renda.s:ergo
ad
acqu1.úc1onem
ea¡;.,um, &c. eft íim..
pliciter neceffaria moraliter.maior eíl: certa, vt ex no·
tabili patee. minor
lic
probacur,quia obieél:um cuiuf–
cnmque fcientire perfeétre difficillirnum eíl:,cominet–
que piures propriecates reconditas, cognicuque
diffi–
ciles,in quibus non
dubium
eft,, imelleél:um noíl:rum
fapius erracurmn,quas licet actingere Phylicc poffir,
tamen de faél:o cercum eft non acqui(itururn perfeéte
propter multiplicirntem, obfcuricarem,difficultatem
illarum, debilitatenique poten
ti~,
ímo in acquili–
tione illarum pro comperco duco mulcis fallaciis,
&
fiétionibus obtenebrandam
elfe
intelleél:11::.
po–
tentiam, fi produceret fine íníl:rumento vniuerfali
fcienciarum, Logica nimirum, fine dubi6que in difii–
cultatl~.m
Syrriblls naufragandum.
Explic.atur hoc manifeíl:o exemplo, nam:
v.gr.
li-
63
cec derur potentia Phyftca ad nauigandum fine
in–
firumemis aíl:rolabij, & :acus nauis gubernandre, ni–
hilominus Cumme difficile eíl:, vt mare alrnm Syrti–
bos,
ac cempefiatibus pknum, & non
littora
legen–
ces' cum tam periculofum, longum,vaíl:iffimúrnque
íic
fine tali inftrurnento nauigemns , quod propter
crebras tempeíl:ares, profundicatemqne ipfius, quis
non iudicet moralirer impoffibile nauigare? clarü1s>
liccc poffibile·
fit
Phylice,
ve
argenrarius fine infrru–
mentis
a
fabroferrario faél:is,
VC , V,
gr. fine ferricel–
te,
malleo, &c. operetur: attamen impoffibile mo–
raliter iudicandum line dubio eíl: , totam
p~~feél:io"'
1
nem arcis acquirere, operaríque omnia, qure maxi–
rnz
perfeétionis diél:antur ab arce íine pluribus defe–
ébbus) ac imperfeétionibus abfque talibus infl:ru–
mentis, fic Grniliter fine Aíl:rolabio,ac
~cus
fcientia–
rnm
id eíl:, fine modo Cciendi,
c%
fine Logica vaíl:iffift
ma,
ac finuofa difficulratum Syrtibus, cautibúlque
plena fcientiarum maria Gne naufragio erroris naui–
ga-re, quia Phyíice d1.fficillimum eft, moralicer
im–
poffibile iudicarnr.
<lE:isenim perfeél:ionem non artis argenrarire,
fed
64
omnium fcientiarum infinito pe(feéHonis, excellen–
tire,
&
difficultacum interuallo olnnes artes mecha–
nicas fuperantium, ac vincentiurn
poife
moralicer
acquirere fine vniuerfali omnium
Ccientian.imin–
flrumento
~
Logico nimirum cogitet? quare
nun–
qnam auc raríffime contigic, acquifüas fuiffe Ccien–
cias line Logica, vnde neceífario omnes gen res,
ac
naciones omnefque vniuedicates prius addifcen–
dam effe Logicam, quam e das Ícíemias fine
vll~
dubitatione, ac
cergiue~~...ione
iudicarunt, qui vní–
uerfolis omnium genrium onfenfos maximi
pon–
deris eft, vt nobis perfuadeamus , vrgentem
dari
aliquam racionen\, qure
aJ
hoc moueat toe fapien–
tium animos
i
,~ure
nulla
alía
eíl: ,
nHi
fumma
difficulcas maxi 11Úmque periculum errandi in acqui–
füione creterarum fciemiarum fine Logica.
Q!!a
de caufa talis acqui{ido íine il1uamine
Di~-
65
leél:ic!e
impoffibilis moraliter
a
nobis vocatur,
&
Logic~"
qure
hoc impoffibÚe vincic neceífaria
íirp–
plicii'!r moraliter dicimr
ad
creteras fcientias acqui-
re
·.as , hoc paél:o folent dicere Theologi ,
vr
vi-
•.irns in notabili
eífe
imp. 1bile moraliter vi ta–
w~
omnia peccaca venialia collell:iuc fumpta, etiam
<~i
qnis peccatorum venialium feorGm quodcum–
l
que in particulari virare non repngnet, qure im-
poffibilicas
a
nullo Theologo vocarnr naturalis, (ed
moralis, qúia fummélm haber difficulrátem,
&
nia·
ximam imbecillitatem noftra nat 1ta,
&.
ideo liccc
Phylice poffit, fuccumbet tamen oneri.
Confirmacur, quia is
qui
fine Logica crereras
66
[ciencias inregre confeqm prreíu111ít, duplic_em .labo–
rem magnum fufripit, altero
1
proprium (c.1ennre.al_–
terun1 examinandi form11l
1s,
,e:-.(
l•.
odos d1fpurand1,
aduer endóque ad
figmas rarn
,&
firma_s
ócl ude~di,
quod ira difficile c:ft,
ve vix
ab
ahquo ctlam
fopp~lir.~
magdl:n