746346

De Machinis Hydraulicis:

159

PROPOSITIO

XX XII.

Problema.

ttren11rii1,

Quamvis horologia arenaria non videanmr

hujus loci , quia camen

cleprydra: dicuntur,

cleprydris originem duxerunr ; pro qtiibus

eriam fiibfümunmr , ideO hac propoficionc ali–

quíd de illis mihi dicendum e{fe ex1íl:imavi. Are–

na hoc haber pra: aqua, quod per ídem foramen,

per quod ipfa defcend1r' acr foccedere poilir'

e¡us locum irnplere. Hlc mc1hodum aur conli–

cienda: arena:, aur defa:canda: ,

pcrcolanda:,

tradere non eíl: animus ; hoc enim ad arrilices

fpeél:ar. Monimm tanntm unicum apponam ;

quod pr<ecipuum eíl: in hac mareri:i ,

cujus de–

fcél:u, non pauci mulrum remporis in concinnan–

dis orenariis, Cine Cucce!Tu impendunr. Pr<eci–

puum igimr punl1:um eíl:,

nodus, quo ampull<e

commircunrur ,

conjungunrur imr.r

fe,

ira

be–

ne affcrruminemr'

lit

omnem acri exreriori adi–

rurn pr:.:cludar. Secundum eíl: ur parum admo–

dum acris inrra ampullas includatur : nempe linr

calid<e ampull:.:-, dtlln daudunrur. Q!_úa mnc pa–

rum acris , ur pote calidi ,

rarefaél:i, iis conri–

ncbimr : quando enim coníl:ipams acr includirur,

:lluxum aren<e

/i(lit,

ita ur arenaría alioquin opti–

ma, hoc falo vicio inurilia reddantur.

Qu<eri poreíl: an arenada lint mucarionibus

aeris obnoxia, ica ur plus remporis arena: fluxus

impendar pluvio ccelo, quam fereno. Sunr qui

a!Teranr , modo benc commirranmr ampull:.: ,

nodus omnem acri externo adirnm pra:cludat ,

nulhm ab externo frigorc auc calore ina:qnali–

ratem invehi po!Te. Quamvis ením ampull:.: cale–

fiatlC, aut frige6anr , non camen acr condcníari,

am rarefieri poteíl:. Non quidem rarefieri, quia

locum majoremoccupare non poteíl:: cum coar–

él:erur ampullis ; non condenfari, quia ut volunt

condenfatio acds cíl: ab externo acre gravitanre.

Res

~ene

digna experienriis, pra:cipuc vero in

ma1oribus clepíydris , ur

íi.

qais clcprydram

2,.

horarum , aut

perficerer , quam

~er

inrcgrum

meníem, ira fuo cempore inverceret, uc nnnquam

eam ceff.tre permittcret. Si enim juíl:a haberi poí–

lic

remporis meníura ramdiu qua:fira longitudo

habebimr , ut adlrnc docebimus fequenri rra–

él:atu.

Quia aurein in machinis veríamur, tradendus

modus clcprydram , ícu arenarium ita perli–

ciendi, ut íeipro poíl:quarn rora ferc arena fluxe–

nr , inverrarnr, immo ,

in circulo notaras ho–

r~s

indicet. Habui aliquando cale, cujus arrili–

c1u~1 bre_v~tct p~ríl:ringam. s,irpen~e.barur

horo–

logmm 1n cardme, íeu axe ver(anh ,

hori–

zonralirer diípoliro, qui ucramque ampullam per

no?um

am~l~fübatur,

vel potius urraque ampul–

1~ti

card1m anneél:cbarur corio delicaro,

pli–

ca[:uh , _eo '".ºdo, quem figura exhiber. ·Ampulla

aurem 1nfcnor.afferculo innirebamr , fuípenfo.

quaruor angulis. E íl:atera,

in alio íl:atera: e:.–

trem? rerpondebat pondus paulo levius arena,

qu:.: mtra horam ex ampulla fuperiori in inferio–

rem defluebat. Ex quo fiebat ur ampulla inferior

jam _gravior falta,

íl:ar~ra:

brachium deprimerer'.

Add1tum

a~ncm

erar ax1 P?ndus, horologium

in–

vertens ub1 íl:ar,cra1 brach1um, quod impediebar

machina: r_otationc".' dcpre{fom fucrat. Nolui

aucem tonus macluna: figuram apponere , cuju!

arriflcium pr:.:cipuum in eo pofimm eíl: quocl am.;

pulla inferior A fiebat ponderolior, depiimcbat–

que afferculum

rurpenfom

quatuor exu emis

íl:arer:.: brachio. Et in pondere quod ex axe de–

pendebar ,

depre!To íl:ater:.: bta hio horolo–

gium evertebat. Alia: nonnull:.: partes addend:e

fueranr,

aliqna nocanda ad occurrenclmn non–

nullis dilliculraribus, quale eíl: iíl:ud , ampull<e in–

tra

tuburn ferreum carenrem fondo

incluía:

crant : ut Cuum ficum Íemper coníl:anrcm obíer–

varcnr.

Quamvi¡ aurem cale h·orologium perfecerim;

quod fiugulis Cemihoris inverrebatur ,

íec~1mque

deferebar rot:im imra

horas, fome! volubilem

cum indice,

per aliquor dies facis coníl:amer

horologio auromaro reíponderit , quia rm1en

pellicula: plicaciles B

D , vix ira lideles

etfe

poffunr, uc exrernus acr non admirtatur , vix

unquam perveniet horologium ad regu lariratem

exal1:am , qualem in horologiis noíl:ris auroma·

ris habemus.

lfl11ltllíllllllllll·1l"ll1Il!

1ilil!'l.'i·~llil!ij!i!!lllJl!illlMllil1lill!!S1t

P R O P O S I T l O X XX l ll.

Problema.

1ympa110 femel

intra horam volubili.

Deícribit Pacer Bettinus in íuo a:rario , horo–

logium aqueum, Carii ingeniofum , quod

pra:rer~

mitrere nefas duxi.

Sir igitur rympanum, ex materia, qua:.aquam

conrinere poilir , ur ex laminí•

fta~neis?

aut

plumbeis.

ferro ut vocanr

_al~

vix fien d:–

bet , quia h:.:c materia rubigmem

co~trah1t.

Hoc tympanum ex una parre

ha~er

d1aphra–

gma AI3, perforarulll

nn!~º

foram1ne•.

Srar~a·

rur autem in axe volub1h tora machma ,

ltf