4000003575

JN TIMAEVM

- I>RIMA

· orscvssro,

QyARE

quatcroarius clemencorum num<'•

rus mundo conucniat.

CAP.

XX.

Ed de his alibí latius. Iam uero ad partitionem mundana–

rum partium reucnamur,quo harmonicam ipfarum

~om.pofüionem confpicere ualeamus. Jn fupcrioribus quide

qut–

narium,& fcnarium circulari mundi figura:

congr~1cre_

<f!ce_–

bamus. Nunc infuper quatemarium c1ufdem plemtud101 di:

cimus cóuenire. Profeao quacernarius primus implet ?P1ne

differentiam numcrorum: primum parem ac primum 1mpa–

rem in fe completlens: Jmplet & limplicem nume_rorú pro–

grcfs1onem,quádo termiais quatuor explet

denanum, uno,

iiuobus, tribus,quatuor denarium perfeüe

confummaos.lm

plet procelrum quoq; dimenliooum,tenni

nis uidelicet qua–

tuor alfequcns,ligoo, !qogirndine, latitudme atque profun–

do. lmpletmulicam confonantiam. Nempc incra quaterna–

tij limites dupla, tripla,quadrupla, fe(quialtera, fefquitcnia,

diapafon,di(diapaíon,diapente,diatelfaron,cocrcentur. Im–

plct naturam ad quarnor ufque terminas procodeotcm, fub–

ftantia, quantitate,qualitate, motu. lmplet denique uniuer–

fom,Ílue quod in natura,Gue quod fupra natur:i,eílentia,elfe,

uirtute,atqueaüionc. Merito ioitur Pythagorici

quatr~nira

te pleoirndinem 111undani,tu111

~orporis,tum

animi dcÍlgna–

bant,camé¡ue iureiurando telbbantur natura: perpetuo Jlucn

tisfontem clfe q¡1adrupliccm. Ex hoc nimirum

fontc.m~nat

quaternarius elementorum numerus. Hincquadruplicitas in

cci:lo quadruplcx. Hioc fub ca:Jo tempora quatuor. Hine fiib

iempore,quatuor humores,complexiones,affefrus.Hinc fu–

per tempus

qua~uor

uirtutcs furgunt. Hioc in reteroit¡ne q¡.¡a

iuor exernpla u1rtutum.

SECVNDA AD IDEM PRO–

bandutn d1ículsio.

CAP.

XI.

·pRreterca nifi uerercr partim prolixiraté,partim ctiam no.-

uitatcm,recenícrem mira qureda Iambhci & Syriani Pro–

culié¡ue commeota, gradus quacuor fuper rniídum fupemum

confütnentium, ícilicet

uoum,tcrminnm~infiniu1dinem,

mi–

l<tionem.Proinde fupernum mundum, id efi primam intelli–

gib1lcmé¡; mentem:pofb eam ponécium mentem mundum_9;

partim incelligibilem,partim quoq; intellcfrualem: pofi hac

intelleaualem fimplicorer mentem atqye mundum.

~reo

.uero loco mcntemiam mundmné¡; an11\lalem,íenfibilis mun

ducem . Item fupremam meotcm

(ufpiccre quatuor

illa,

.unum fcilicet terminumé¡;,.& infinicatem atq; mi_xtioné,& ha

bcre fuapte natura quatuor:uidelicet bine quidem 1witatem,

iode uero dfenuam. Rurfus unitatem dfentialem, & elfen–

tiam uniformem, atq; omnes omnino i:erum

ide~

quadru–

plicis fimilircr natura; participcs. ltem mentcm ipfam intolle

élualem iouia.lemé¡; mundi opificem in fabricando nlllndo

fpicere in mentem intcllig1bolem atq; fupremam uclut exem

p_Iª!•~.

in bon

uelmi

fiu:m.Et

.qua racione in_mundo !ntcl

J1g1b1li, quod

1píum e

ns 1pfum

q; u¡ucos nommant:prmci–

pr.i

ideas fufc1pit naturre quadrupliQs

,in

c¡uatuo.r lím1li–

:cer

plagas digerere mundum.

~uum

prima

primo ca:lo,

pofié¡ue ca:lum per

ig~is fph:x:r~m

uíquead aeris principium

.protendatur:Secunda 111de ad aerem ufquc me,Wum: Tertia

inde a<l terram :

~1rt:1

ucro fit tcrra:atquc humtmodi parti–

tioni qu:m1oria qualibecplagarefpondeant exercirns rario–

.nalium habitantiurn,deorum fcilicet mundanorum, ítem an–

gelorum,dernde dremonum,pofiremo particularium anima.•

rnm.Sedlus omiísis ad infiiturnm nofirum regrediamur.

TE R

A A D

ID E M C O N–

!irmanc!um difcufsio.

CAP.XXII.

V.arnorapudmetaphyiicum funt eleméta , eÍfeatia,elfe,

uirtus

afüo.Quªtuor apud mad1ematicum, fignum,li

uca,planum arque prol'úndum.

~tuorapud

phyficum, fe–

minaria naturi;: uirtus,pullulacio naruralis,&adulta forma ac–

.que compoficum. R.edde uero lingula lingulis.Effemire qui–

dem lignum atq; femea,ipfi uero elTe lineam,pullulatiooéq;,

uirtut1 planum atq; formam,afrioni profundum arq; compo

limm ,

ubiq; extrema uelutfolida duobus confilia medij .

J\l~oifefie

uero quod in mathemaricis íign1Í efi,Plato in Phy–

fic1s utrmcem femmariam indiuiduamé¡ue

fiab1lem e{fe pu

rat.

autem

marhem:uic1s liocaris in longum produ,..

ª'°:

1d rn Pl_1yfic1sger111inanus forma: pulluf;uionem, ur ita

loqu~r,ex1ih~n.at.Itcm

quod ibi plaaum,hic proprie form;¡m:

ut en1m plamc1cs corpus terminat,1ca forma marcriá. deniq;

<¡~1od

ibi

pr~fundú,h1ccfi_cópofitú:compolitú ~nqu:iduylex,

iu forruale, 1d efi, ex plunbus fornus.cornpl

1'.10

qua:da fph:x:

rre,folida: fimilís,tum rnateriale,id e!l,ex forma atq; materia,

cubo funilior. Qi!od ergo a1t inter duo plana unum

fuffic~rc

mediu

m,in

tellige inccr duas formas medium uoicum útisfa

cere,id

e.fu

, formale.Form:x: enim cum formis deinceps ubi

pcr ext

rem

a fui íefecontingunt, uno quodam formali medio

CO'!._~uunt,utrinque

pattim quidem cóueniente, partim etiá

ditrerenre. Atuero quod inquit, íohda folidis medio duplici

copulari,ligailicat inter compofica naturalia duo diuerfa:: na–

mr;c gemina media Íl)terponi.Q!!,9rum alterum quidcm for

01ale fir,alterum uero materiale. ln quolibet enim compofi–

to,hia<: principalis forma, inde accommodat\lm forma: fub–

iellum confideratur.Hinc efficitur,ut i

nter diue

rfa corupofi–

caconfuroat diícrepaacia duplcx ;altera

qui.km

magis ratio–

ne form:,altera uero magis racione fu

biefü.

~ARTA

AD IDEM DISCVS-

•

lio,& de uiribus proportiooibusé¡;

elernl"ntorum.

CAP.

XXllI.

Adem h:ccalia infup.e; ratione corroborantur ,lia quatri

n1tatib11s modo deícriptis, adquatrinitatcm fpha:r11: dc–

fcendas. in hac otique confidcracur & natura mcdij, con Ílde–

ramr & natura ci

rcunfe

rencia!

lonJ~ifsime

inter

difiantes

tam proprictate,

qu.lm

fim. ConficTeratur infupcr hineq11i–

dem ípatium, qua

tenus

propria uirmscenrri porrigitur:iade

uero fpatium,quatcnus propria magis circiífercnti:x: uis pro–

tendimr.Hinc quatuor computaatur plag:x: miídi,

quacuor

fimiliccr clemenra.

Ignis,

ACr,

qua,

Tcrra,

fubfiantia,

uirtut<',

Ab afüone.

íubtilis,

acurus,

mobilis.

Subtilis,

obmfus,

mobilis.

craíl'a,

obmfa,

mobilis.

cralfa,

obtufa,

immob1lis.

Alía pofitio earuodem.

Ignis,

acutus,

fubulis,

mobilis.

Aer,

obmíus,

fubtilis,

mobilis.

qua,

obtufa,

craffi,

mobilis.

Terra,

obtuía,

craffa,

immobilís.

. <l!!.orum quodio circiíferentia po-nirnr natura eius fec¡uens,

amplifsimum efi,ideoé¡; omniú füb tilitSimum per fübifaariá,

per uirtutem uero acutifsimií, penctrationié¡ue aptifsimum,

per aélioncm deniq; promptifsimum

clt

ad motií. Q!!,9dau–

tem fitum cíl:-in medio,naturam quoque fequcns medij, ao–

gufii!Simum cfi,& denfi(simum pcr fubfiantiam, per uimné

uero obtufüm,per afüoaé deniq; ad motum efi ineptiísimír.

Media uero duo medio

his modo fe babent. Proinde ficut

maxime d1fia!1t in fph:x:ra ambitus atq; ccncrnm, ita per

.litum

nacuram ignis terraé¡; plurimli difcrcpant. Ille enim ica pe–

tit ambitum,ut oúquam

narnralit~r

medium:h:x:c

ira

centrum

nunquam nacuraliter ambitú. Aeruero interdú deícendir,

íi uidelicct in füblimi ignis regionepooatur.Aqua eciá afcl"n

dit,

fub cerra cohibeamr.Q1lemadmodií

ero in igne

ter

ra tria confi<lcrantur,ícilicct iliblbítia,uirtns, aaio:

fic

tres

potifsimum proprietates, uidclicct in ignc quidcm per fub–

llanciam

cra!situdo,per uirtucé acumen,per afrioncm mobi–

·litas.Jn

cerra uero oppofica,per fubfiiiriam crafsitudo, pcr tlir

tutem o

btufitas,perallionem immobilicas. Dicunturautem

horum oaturre apudPlatoocm

íolid~,c¡uia

infiar dimen!ionis

trina:,rrinas pofsident qualitates: quód li dunt:rxac habcrent

planorú infiar,unum fuHlcerec mediií:quod uidelicctin qua•

lirate quid

éuna congrueret cum extrcmis,in altera u

ero

dif~

ferret.At

quoniam tres inuicem oppofitas habeot duobus,ut

uincianru

r,opus efi mcd1js: quorum ucrumq; curn pro:dmo

quidé,rum excrcmo,cií medio duplici cooueniat qualirare,in

unica difcrepct:cum remoco uero extremo,io una quidé con

gruat,Ced diiferat in duabus.Sic utiq; igné fequitur aer,in (ub

·tilitate & mobilirntc igoi perfimilis: fedquadam uirtutis ob–

tuGtatc diísimilis,in qua eriam unica quodammodo cum rer•

ra.confentit: cum aqua"ero duabus,lcihcec obtufitate atque

mobilitate. Aqua fcquitur aeré in duabus lus aeri fimilis: led

una limilis igni,fcilicet mobilirate duncaxat:at difsimilis igni

duabus,crafsirusline obmfitatcé¡uc fimul:difsim1lis rerra: mo

b1~itate

q,uadam,fedcrafsitudioe obrufitateé¡; Ílmilis. Profe–

ª<?

~uó~

igms ad

cerra~

analogía quad_am ,.id efirarionis

- m1litudineatc;¡; prohomonecomparab1l1s lit,apparet.

d1~':iid:uficc:'.:~:.f:ct~~1~~í~bJi~bc~1~~:~~d::;;~ª,t.~r¡:z:~~

im_n~obili'i'arem t~rr~

m_obilitas.ignis .. Q,!iod

e~.am co~.parab1J1s

fü,

fed potoon ahqua rar1one, 1go1s ad aercm: aer

aquam : aqua ad terram:

confenfione qualitatum ellma

nifefium. Videmrautcm elemeati proximi quidem ad pro–

ximum conueoicn tia ad difcr'J'.aatiam

elfe

dupla: ad n:m?–

tum uero contri\, dupla erre a conuenientiam

difcrv.d~~~~