4000003575

lf60

O M P E N D I V

R 1 PLE X CON

E C T V R A

LA-

ciquidam

c:allínia~t~r:!edin.m~ndaniarchirelümentecon-

tonicz opinionis de mundo, & qua:

lit

cerú-

fúl:ere. Vb1

u~ro

a1r

1pfa mra ideas elJC, uaticinari uidemr

tuda fententiz Platonica:de mundo.

e~1angeli.c!1m

11\ud:

~od

faél:um eíl: in ipío

uita

erar. Et ubi

CA P. XII

1l.

attrepemque fa:pe

~~ndum

diuina prouidentia coníl:itutú,

Aeternm

rebus Plaronicis, uel conicaura inccdimus,

uel fcientia.

~ntum

ad conieéluram fpeélat,ita

,&.

ipfe

loquimr,& fui diípurant,ur opinionem eius de origine mun

di in tria C!pitacolligere liceat.Aur enimpurauit mareriií ali–

quando ex nihilo

Deo crearam, ftmnlé¡; formacam tempo–

re.~muis

in hoc opere quod cóponitur ex materia,fecnn–

dum quendam produfüonís ordioem materia ipfa prius co–

gitetur fieri quam formari : & elfemaceriaru prius quam elfe

formatam:atq; anee opus ex materia faélum,materia quzri

leat ex qua fuerar opus cooficiendum. Aut Deum rnateriam

non aliqoando oouam peperilfe, fed

zcerno, fimilireré¡ue

omalre:quamuis inornara prius 'luam oraara fingatur. fiqui–

dem natura fua carct ordioe : que expefuc ab alío. cumq; res

qua:libet prius cogitetur fecundum idquod eíl:,qu:irn fecun–

dum id quod accipit, medro feorfum ao ordine potefl: ipfa in

ardía.is

expers exczogitari. Aut ut dixi , rnateriam (emper

Deo fu11fe,arq; continue : fed non continue ordioatam, irno

per temporum ioterualla:ita ut Dei

lit

íl:abiliter ordioare:ma

teri1: uero ordioari mobiliter:accipjatq; temporalem ordinis

fui ternperationem,non aliter quam a fabro accipit horolo–

gium: peratlisé¡; pro'natura fua cercis temporúm interuallis

amittat ordinem paulatim ac denic¡;

tú, redeaté¡; in Chaos:

fed Deus Cubito exrremam confufionem mioime tolerans in

Pi:iore!D.di.fpofirionem unico nutu reremperer, idq¡ 6atinfi–

mte ftK:1fs1m,nunquam mutara Deo, mfioite reformara ma–

teria. Haélenus humana in Platonicis pra:ceífcrit conieélura.

Quantum uero habemus fcientia.affirmamus Plaronem no–

:!frum affirmauilfe Mundum non ex

exiftere, fed ex cau

fa:

non ex cau61 fortuita, fed ex cerra : non ex oarurali dunraxat ·

caufa,fed intelleauali: non ex iorelleélu perinodum namra:

determinato,fed potius uoluntario ) non uolu,ntate ex natu–

rali quodam iníl:inélu compulfa,fed libera. Nihil enim magis

liberum quam quod per fe eíl:, & per fe agir omoioo : neque

tamen contingente aliquauoluntate. Ninil enim cootingés,

ubijdem eíl: uolunras arque necefsitas. Nihil iterum uiolen–

tum,ubi ídem eíl: uiciCsim oecefsitas & uoluoras.Vcautem id

aperiret,n=minus replicauit io fabricando mundo uoluota

tis diuinz quam inrelligenria: nomen . Arque addidit ipfam

uoluoratem boni e/fe fummam caufam:& cenifsimam eaufa–

rum.Quam ex eo oíl:endit liberara dfe,quodfa:pe ait Deum

architcfu more confultauiffe, arque deliberauilfe de opere

cófl:rueodo.quibus io ucrbis non ambigentemintelligi Deú

uult,fed libere eligentem.Proinde rnuodanum opus non fe–

me! tantum procetsilfe ioquit

Deo, fed procedere feruarié¡;

afs1due. Oilloetiam fuprema mundi numina uoacum mun–

do ex fciplis diífolubiliafore,nifi diuina µoluntate regaotur.

Satis ergo fuerit,& id quidem

¡uam.ma~

murn,talia

áe

affir–

mante pnilofopho affirmaffe. bis enim concefsis facile pore–

r1s Deum dicere, quando prouideote

libera efficit uolunta

te,

mundum abfque nouirare fui nouum compofüilre. Ac

.audieris non aliquaodo nouum , fed ab

a:~o

porius edidilre:

poteris maieíl:arem Ítmul fuam feruare Deo, cuius uoluota–

te,& hac quidem lib.,ra,mundus non mi¡111s eger,& pender fi

eger penderé¡; fernper,'luamfi quandoque

procelferit.~mam uero Plato fzpeau, earenus deºdiuinis alfeuerandum,

quateous d!uinis oraculis comprobetur: & nos facris literis

potius qu:im cooieéluris ooíl:ris alfentire debemus.

M V N D V S B O N I

R A T¡I A ·p R

o–

'1"eams ad diuina: rationis uerbique

di-

JJini fimilitudinem.

CA]?. XV.

Vodum ergo fecit uolútate,id eíl: bonitate fua,tam uo•

luntarie quam naruraliter ob imméfam fo:cunditatem

exuberaore.qu

primum ciuidem feipfa gaudet:ob idq; deio–

de fuothac deleétitur imagine:ita raroen,ut non in hac imagi–

ne,fed io ipfo excmplari,arque principio deleélationis hums

c?ofütuat finem.

~oniam

igirnr booitatefecit múdum:id–

circo booi

grar.ia fecitipíwn.oo

,n enim ut eílCt,uiueret,iorel

li~ret

fimplicirer,procreauir:fed ut & bene elfet, uiuerctq;,

c~~~:~~~1t!~~~~~t'::cc~ilK~J~á-~;:;~

~~~G¡a~ ~:t

bona.Et

quia pulchritudo f¡>_lendor eíl: booitatis,ideo fub–

dit

oprimo Deo múdum effe pulcherrimum procreatum:

temporalem quidem, fed ad a:terni exemplaris imaginé. Di–

cet & fa:pe,quot fpecies funtin acherypo,id eíl: priocipali mú

do, id eíl: intelligibilcsarque imirabiles , totidem rerum for–

mas io hoc mundo difpofuitfe, acq; ira fibi funilem effociífe:

uc:pote qui intelligat ideas rerumnon imer nubes,ut maledi-

totam confirma_;

rehgt?ºe".'· ~d

quidem cum obferualfet

Theophraíl:us raquam

philofopho mirum

ait

Plato folus

uel

ce~e m~xime

o,mnium'

diuina

prouid~nti~

rerum

cau~

fas afs1gnau1t.Sed,o Theophrafte, quacunq; id mente de pJa

tone dicas,proculdubio confiteberis Platonem folum uel o–

mnium maxime prouidentem efil atque diuinum.

M V N D V ·s s I

N V

fpha:ricus, & moueatur

fpha:ram.

P. X

VI.

Stendit uero deioceps diuinum ipfum múdi exemplar:

quod euaogelifta,

f~d

d.luiniore

~en

diui~um

apfellat

uerbum,effe umcum:qma quod coot10eat omma, nilíi relin

quar.extra

feipfu~:i~eoque

.lit

neceffirio unicum.Sed de hoc

1pfo m Theolog1a dtffoGus.Cum amem mundus hic in c:i:te•

ris quoad fieri potuit, muodum

inrelleélum~;

diuioum refe–

rat : adeo

lit

qui formas in bac materia confp1cit,quaG diuinií

uultum cootueatur io fpeculo : cene in ipfa etiam unirate o–

mnium effefuiceatque feruarrice

repr~fentat

illum,utarchi–

teéli uoius unum

lit

opus. Vous igirur dei uoius eíl: mundus.

Profefro fi poífet architeaus humanus dominari mareriz,

poíl:quam plura :edilicia effeciffec, quorum quodlibet io

lit

unum,cunéla uno quodam randem circumuallarer:Deusau–

tem poteíl: omoioo,cum

lit

materia: dominus.Neq; fomnia–

re licet mundos piures quaG pilas, alios extra alios. Sic eoim

diuinum opus difsipatum foret:atqne inter mundos fpatia ua

cuaforét.Probabilius exifümabis,ú quot orbes fingis per ua–

cuum fparfos, tot excogites fpha:ras potius intra f¡)ha:ras, ur

qua:libet fpha:ra

mundns in mundo: uniuerfumque opus

unum fit,atcp inuicé ordinatum:nihilq; uel uacuum, uel ordi

nis unionisq; expers reperiatur.Sitauté figura mundi fpha:ri–

ca.fic enim eíl: maxime uniformis capax,indifsipabilis,agilis:

arque ira nec aliter potefl: moles io mole,& fme uacuo collo–

cari,& fme offenlione "'oueri:id eft,fi non quadrata quadra–

tis,aut

circuli~,fed

orbes orbibus ioferaotur. Deoique pr:i:ci–

pua mnndanz huius fpha:ra: caufaefl:: quod & orbicularis

eíl:

diuini mµodi namra:qure in feipfam iotelli<>endo & amando

reBefütur. Morionis uero fphrerica: ratio e'ñ tum figura ipfa

qua: motum recipit:tum mundana: ipfius anima:

qu~

moller,

intima perintelleétuales fpecies reuolutio.

C V

M V M D V

D IV ID A T V

R,'

V E L

in quinque,uel in fex plagas:& quomodo ei con–

ueniat feptenarius, & oumerus circularis:&

quomodo difrribuatur adintelligibi-

Jis muodi fimilitudinem.

CAP. XVII.

Vamobr~m

mundana: diuifioni non iniuria accommo–

danrur numeri:in quibus radices prima: funt circulariú

numerorú:

~narius

uidelicetex imparibus:exparibus ue–

·tO

feoarius. Dicimns autem nnmernm uigintiquioq; ex qui–

nario io circuli moré multiplicari : quomam ab eodem quo–

<fammodo redeatur in idem:dum quinquies qninquecompu

ta.n~ur_uigintiquinq;

l~em

fi?'ili

~czu.lo

~umerum cent~-"'

utg10a qu10q;.Q\!J.nqu1es emm 111g10u q.umq; tot conficmt.

Eaaem

eíl:

ad trigiora fox,itemq; ad aucentos fexdecim, circu

laris fenarij ratio. Series enim fex implec fex arque trigiota.

Itera fexies triginca fex ducentos implec& fexdecim.

Ecfi

fu–

periores oumeros ratione onus fui alios qnadraros, alios

oblongos oominant:rameo rarione cafus atq; finis nuncupát

circulares. Iraq; per quinarinm & fenariií radices primas cfr–

cularium numerorum,múdi corpus circulare diuidimus.Pri–

mo quidem in partes quinque,fcilicet igoem co:leíl:é,ignem

rethereum fub luna,aéren\,aquam,terram.

~a:

c¡uidem diui

fio in Epinomide comprobatur. Deinde diíl:ribu1mus pcr fc–

oarium:ubi co:Ieíl:em i&nem in non erraticum diuidimus

erraticum.

~a:

parciao a Platone frequentius ufurpa.tur:

~::b:i~f~~;~~s:n~·~~u~¡~~::;~º::,~d~2~~~:~r~:~i~~

deducemus.Excogitat quidé Deus in múdo penes ipfum

i~telligibilialteram 9uidem uim formabilé, alterara

form~m

cem.lllam,ut dixi,10fioirudiné:hiíc termioum Pyrh.agono

Plaronici

oominanr.Exco~itat

& mutuam harum umum mi::

xtiooem : iotelligitq; tertia quandam ex hac mixtion<'. forma

~~~~~:¡~;r~~

,Í,~i:~~se:~!~~~~:h~~t~~~¿~sª~ns!~~f~

termioi:nonnihil & proprij.

fit,ut poíl: bina\Íu!D r,ume–

~ií,iofinitatis

fcilicetatq; termini, ternarius eueíl:1g10

~dlf¡~~