4000003575

N T l M A

lvl.

diuiñoilis,medÍ2m etfentiz fpeciem, id ell: animam, expo–

nc hzc per tllaquz dicitahbi:

Fe~t ~eus -~un~um

uiuen–

tcm,aoimawm,mrelleafialem.Vb1 elllJD diett u1ueotcm,de–

lign:u

uitarn

quaodam naruralem per mundi corpora fpar–

úln,

un:i cum carpan! mundi extenfam mobiliteré¡ueagen–

tem.Voi uero ait intelleéhialem,inteUigit intelleéhis aogeli–

cos, 'Jui proprie regendis fpha:ris prz:Tefü, & indiuilióiles

Cunt tecundum locum, & irnmutabiles fecundum tempus,

oppofito

íe

modo babeores, atq; naturaüs uita formaé¡; cor–

porea diuilibilis atq; mutabilis. At ubi ait animatum, lignifi–

car ipfam anima: mundana: !ublfantiam, cuius efi"entia qui–

dem,& indiuilibilis efi, & immutabiüs,

intelleéh1s. Dici

carné poteft quodammodo diuilibilisatq; mobilis,quia fans

proprius efi uirium quarundam ad diuifibilia

mobiüa de–

clinantium.Virtns aurem

aél:io~;

partim indiuidua & immo•

bilis, quatenus congruit cum dminis,

ftabiliter agit: par–

tim uero & diuilibil1s efi quodámodo, tum quia multiplex,

tum quia ad corpus multiplex diuifumé¡ue declinar: &

010-

bilis, 9uia temporaüter operarur. Hanc itaq; animara appel•

lat efi"entia:fpeciem tertiam,inter indiuidua a:teroaé¡;,ac rur–

fus diuidua arque remporalia mediam.Q!!_od autem ubi muo

dum denominar intelleélualem , lignificare ueüt inrelleél:us

angeücos,ex ea probatur,quod ruuodi corpus per uitam pa•

rarur ad intelleél:um.ergo quemadmodum fe habetaJ uitam,

funiliter ad intelleélum. ltaq; Úcut non folum haber natura–

lem uitam in materia

mund

i iaceotem, fed uitam etiam aoi–

malem, id efianimam

in.Ce

exill:entem: ira non modo haber

intelleélualem qualirat

em in

fufam animre, uerumetiam in–

telleél:ualem fubfiantiamio feipfa manentem. Vbique enim

qualitares cerca:ad cerras fubfianrias reducuntur, ut quemad–

modum uitalis qualita.s ad uitalem fubfiaotiam, ita intelle–

llualis quoque qualitas ad intelleél:ualem fubfiantiam rcfe–

ratur. Componit autem animum quinq; potifsimum modis.

Primus fcilicet ex ipílS quinq; rerum generibus. ltem ex ou–

meris . Tercio ex coocentibus numero

lis.

Quarto ex initijs

figurarum.Q!!into ex principijs motionum,uidelicet ut pof–

fiaens metaphyúcorum mathematicorumé¡; rationes ita cun–

él:a

cognofcar, ícilicet eííentias, numeras, concentus, figu–

ra•que & motus.ltem quatenus anima diuinis cognara eft,ex

rerum

g_~neribus

qure primo diuiois infunt,dicit eííe campo

fitam. 1...2.!!3tenus cognata efi naturalibus, miícet cam figuris

motibus.~tenus

autem inter urraque medium obcmet,

numerofis eam coucentibus rationibusé¡ue contemperat.

Q_¡)inque ucro illa, fcilicet elfentiam, idem,alterum,lfamm,

rnotum,genera rerum nominat:quod ex illis prreter primum

omnia componantur.Eífentia quidem manifefie fignificatra

tionem rei cuiufque formalem.inouit quoquc

elle,

ranquam

aaum eífcntia: proprium.ldem uero dicitur,quoniam quod–

libet,

fecum in primis, & cum alijs congruit. Rurfus addi–

tur alcerum,quia quadam rum iotra feipfum, tum ad alia dif–

ferentiam habet. Prreterca lfarus . quippe quum aliquandiu

füam quandam retineat unitatem.Denique motus hoc in lo–

co exirnm quendam ex potencia in allum: fiue eífendo, liue

quomodolibet intrinfecus extrinfecl1suc agenda fignificat.

Atfuper bzc quinque genera ponuntur tria,terminus,in6ni–

tudo, minio. Super tría ba:c, ponitur ipfum unum. Elíentia

quidem diuinum ipCum unum fcquitur. Idem uero fiatusé¡;,

terminum. Sed alrerum atque motus,infinitudinem comita–

tur. Deniq; ficut ipfa mundi quatuor elementa per fummum

gradum locauimus in ccelefüous, per medium fub luna, per

rnlimum uero Cub terra: fic genera quinque fumma quadam

ratione ponimus in Jiuinis,media in anima, inlima uero (ub

anima. lo diuinis enim & unitas multitudinem, & termmus

inlinitudinem Cuperat,& idem excediralterum,& ftatus pra:–

ualet motioni.

rebus autem inferionbus omnioo contr3

fü:& qua: ibi fuperabant,hic uicifsim iam Cuperantur.

ani–

ma pocifsimum <t:qualis euadit fingulorum ad lingula tem–

peratio , ut non immcrito hanc pra:cipue, rum rerum mt:–

diarn, tum muúcis rationibus temperatam

elfe

uelint. Con–

gruuntanima: matbematica.urraque enim inter diuina

na–

ruralia media iudic:tntur. Congruunt mufici oumeri anima:

plurimum. Mobiles enim Cune,

pro~tereaé¡ue

animam, qua:

ell: princ1pium motionis, rite fignilicant. Non folum uero

per numeras, !Cd etiam per figuras defcribitur anima:

per

nnrucros quidem incorporea cogitetur, per fi<>uras aurem

cognofcaturad corpora naturaliter declinare.C'onuenit tri–

anoulus

anima:.~a

licue triaogulus ab uno angulo in duos

pri;'tenditur, fic amma ab 10diu1duadiuinaq; ful:ill:antia pro–

tluens, in naruram corporis labirur penirus iiiuiíibilem: ac Ct

cum diuinis conferarur,dimfa uidetur.

Q!_a:

cnim illa per u–

nam

llabilem uirmtem agunt,atque fubito,hrec per piures

murabuesé¡; 111res aaioncsq; peragn,ac tempons inte

ruallis.

Sinautem conferarur cum na.turahbus, indiuifa cenÍ<

!tur.Nó

-enim alibi habet partes alias loco diliunllas,ur iUa, fe

d ell: in

<¡uahbct totius parte rora: neq; omnia mobiliter tcroporeq;

pcr(equitur,licut illa, íed nonnihü etiam Cubito con(equitur,

:i:terneé¡; pofsidet.Licet

hoc infüperanimá cum trian<>ul<>

c?mparare,quod t;riangulus prima ligara eft earumqua:plu–

rtbus conftaiites hne1s producunrur In reélum. Anima limi–

litcr prima omnium in piures dillribuitur uires, qua: in ipfa

inrelligenti:i: íubigumur:ac produci uidetur in reétum, dum

diuinirate labitur in narnram .

quo quidem defccnfü ab

iotelligentia Úlmma in tres proRuir uires infenores,id ell: in

di(curlum quendam ratioaalem,in fenfüm,m uegetandi uir–

tutem.

~madmodum

triaagulus

ligno produll:us, in

tres deducitur aagulos. Dico aurem animam ex omnium ge–

nere primam,

ex pluribus quodammodo uiribus commi–

íceri,& in reél:um,ur it:t dixenm,c:tdere. Més enim angelica

fuper :tnimam inferioribus intra

íe

nullis indiger uiribus,fed

pura meas elf,totaq; mens :ttque füfficiens.Itemad inferiora

non uergit, fed in cüuinitatem fobm, unde eft, circuli more

conuertitur.Ideoé¡; eius afüo circulo compararur.Vna enim

afüo eft& a:qualis:licut ex una &

~quali

linea circulus,& mi–

ra 9u:i:dam urriufq; capacitas. Praterea circulus prima eft

ultima figurarum.Prima quidem, quia una circum cantentus

elf lmea.Vltima,quia figura: ex pluribus lineis cófütuta:,quo

piures fubeunt fucies,co propinquius p:tulatim ·ad circuli far

ruam quali linem uideomr accedere . Similiter & intelleél:us

omnium primus procreatur

Deo,& intellctl:ualis uultus,id

elf, abíolutus ordo rerum ultimas omnium in fpeculu natu–

ra: refulget,ad quem naturales forma: quafi linem magis gra

da~im

magisé¡ue accédunt. Sed de imellefü1 alias. Nunc ad

anunam reuertamur.

V R A N I M A R E I

e o

I–

ta:

comparatur.cur confonantia: mufica:.

CAP. XXVIII.

Ria potifsimum de Anima in pra:feotia

qua:rimns.Pri–

. mum, quamobrem Plato animam fingir

rei compofit:e

linulem. Secundum,quam ob caufam rei concordia quadam

compofita:.Tcrtium,curconfonantia:

mulic~.Pri

ncipio ani–

m~,~

fi indiffolubiliter compolira efi,ramen tanta elf multi–

photate compofita, ut naturali quadam inclinatione ad ea

uergat qu:i: íunt omnioo compolita.Idcirco compofitis,qui–

hu~

cum naturali quadam non dico coufanguinitate, fed af–

fimt~te

confentit,quodámodo Ctmilis 6guratur.Deinde quia

media rcrum elf,merito & ex omnibus componitur, & con–

corditercunél:a deuincit: ideo(¡; cuidam uel concordia:, uel

~oncorditer

compolito

compararur:pr~fertim

quoniam

qu~

natura ioter

pugnant, anima conciliat inuicem, conci–

liara conncllit,connexa conferuar.Itaq; non iniuria concor–

dia

~ua:dam

fubíl:antialis, liue fubfiantia maximc cócors in–

dilfolubilisé¡; anima iudicarur. At cnm illa etiam qua: czteris

íenítbusappra:beoduntur, fzpifsime coocorditer compofita.

fmt,qua:rebatur tercio, cur Plato concordia:potifsimú mufi–

ca:

íunilem exprclíerit animam.Refpondernrad ha:c:Muficii

confonanriam in elemento ficri omniú medio, peri¡; motú.

&huoc qt!idem orbicularem ad aures peruenire. ut non mi–

rum

lit

eam anima: conuenire, tum media:rerum, mm mo–

tionis principio in circuitú reuolubili.Adde quodcoocentus

potifsimú intcr illa 'l"a: fentiuntur quali animatus, afFeél:um

ícnfoumé¡ue co&itauoncm anima:,fine canenris, fiue fonan–

tis perfert in animas aud1entes: ideoé¡; in primis cum anim<>

congruir.Pra:terea qua: ad uifüm quidem ÍJ>eél:ant, &

pura

quoaá modo funt,tamen abfq; motionis elficacia,& pcr ima

gmem folam abfq; rei natura fa:pius appra:henduntur: idee>

parum admodum mouere animas

folent.~

ucro ad olfa–

llum,guftú,taél:um,quali ualde materialia potius infiruméta

fenfuum tirillaut,qu:lm animi intim:t penerrent. Concentus

amem peraércam namrarn in motu pofitam mouct corpus:

per purificamm acrem concitar fJ>.iritam aercum anima: cor–

porisq; nodum: peralfeél:um , afficit fcnfum limul & animú:

er lignificatioocm agit in mentem: deniq; pcr ipfum fubti–

aens morum penetrar uehcmenter: pcr contemplarioné

lambitCuauirer:pcr conformem qualitare_m mira

q~aclam

luprate perfondit: pcr naturam, tam fp1ntalem qu am matc–

rialem, totum fimul rapit &fibi uendicat hominern. Etpro–

fello

quis canta Mufarum arte diligcntiaé¡; concentus of–

ferrct audimi,quanta natura!artí.sue cura uel Capares gull:ui,

uel mollia caél:ui otfernntur, proculdubio cognofceremus

Apollincm multo magis animum rapere melodia, qu:lm ucl

Bacchus uino gullum, u,J Venus pruritu raél:um folcaroccu-

are. Accidit ad h:cc, quod ubi Plato mundi fabrum inducit

oquentem, rum íecum ipfo ratiocioaodo, rum ad r<:liqua

imperando, eloquium ipfüm quali ApoUineum cantum ap–

prime mulicum,originem mundani tam animi 'luam corpo–

ris clíe putat , &animam iode naram mnlica fimilirer ratione

cithar

pulfare c.rlcfiem. Et profello quod in ccelcll:i me–

lodía

c.ft,

rum ex tardiori motu grauis toous, cum ex motu

ucloc1ori