I N
c·o
N VI V l V M
mifcuir:
a
eo cógrdfu natus ell:a
!Jlor.InVeneris oatalibus,
idefi.quando mens angeli,& muo
di aoima;quas Veoeres ea
raúooe,quá alias di:r1mus,nomioauimus:ex fumma Dei ma–
idfare oriebanrur: Dij diícumbebanc,id eft Ga:lius & Sarur–
nus
&
Iupirer boois proprijs
u~ícebantur.Nam
curo in
ange–
Jo
inrelligeoria,
&
in muodianima uis generandi,
quas
pro–
prie Veneres geminas appellamus, prodibanrin
luce~:
iam
erar fúmmus ille Dcus quem nocdnt ca:lum: Eífenti.a pra:–
tcrca, & uita in angclo, quos Sarnmum uocamus & Iouem,
atque eúam in mundi anima ioerar fuperoorum cognitio, &
c;a:lcfüum corporú agitatio : quos ircrú Saruroumlouemq;
uocamus.Poru< & Penia,afRuériam &
~eíl:arem
fignificant.
Porus Conúlij filius,id cíl,íummi Dei íonrilla. Deus nempc
~on61ium,
& conúl1j
fo
osappellarur, quia ueritas ommum
efi & bonitas. Cuius íplendore omne conúlium tttrum effi–
cirur.Adcuius bonitarem omne rcndit conúlium.Iouis hor–
ium 'angcliea? uira: fa:cunditatem inte.-lligir: in quam cum
dcfccnd1r Porus,id cfi, i.lle dei ícilicetradius , Penia:, id efi, ·
priorihuius indigenria: minus crear amorem. Principio an–
gelus perDeum efi & uiuit:quo ad ha:c duo elfencia & uitam
Sarurnus & Iupiter nominarur. Habet infuper inrclligcn–
di
porenriam, quam elfe Vcnercm arbirramur. Porenúa hu–
iulinodi íua natura informis cfi & obícura,niú ;\deo illumi–
nctur: quemadmodum oculi uis ante folis aduenrum. hane
obfcuntarem Pcniam íciliccr.quaú inopfam
&
luminis de–
fcéhim elfe pura.mus. Ca:rerum uis ea inrclligcndi narura–
li quodam iollinél:u ad íuum reRexa parencem, diuinum ab
co radium, qui Porus efi & a.ffiuentia, íuícipir. In quo ue–
Iuti fcmine quodam, rariones rerum omnium includunrur.
liuius radíj fbmmis naruralis ille ínfiini::lus accendirur, hoc
focendium hicarcfor ex obfcuriute priori,& accendente ícin
tilla exoricns,amor elt ex inopia naru·s
&
affiuencia, in horro
Iouis,idefi fub umbra una: progenirus.
~ppe
cum polt ui–
ta: uigorem fiatimardor ad inrclligendum exoriarur.Sed cur
cbrium ncél:are Porum inducunr
!
quia ratione diu
ina: uiua–
~itatis
eruberar. Cur partim diues, parrim egcnus
e.fiamor?
Oliia neque quod perfeél:e poísidemus, neque qu
o caremus
omniuo, ardere íolemus. Cum enim id qua:ratquifque,quo
carct:qui toram rem'poísidet,quid ultra perquirar?
~necia
cum incognira nema deúderer, necelfe efi ur aliquo modo
~ognítum
nobis ante fueritquod amemus:ñequc cognitum
folum, mulr¡i enim nota nob1s odilTe folemus: íed ur ráquam
J,onuru nobis & iucundum fuerit iudiatum. Neque idad Ra
grantem beneuolentiam fatis dfe uiderur: niú factle co-nfe–
!JUi poífe quod iucundum fore ecofuimus iudicemus.
~f
guis igirur aliquid atnar, illud quidem re ipía nondum inte–
gerrime poísidet.Animi ramen cogitolúone idipíum cogno–
f!=it,iucundú iudicat,confequi pofíe cófidir. Hzc ipfa cogni–
tio,
iudicatio,fpes,quaÍI prc;fens aliqua abfcntis boni anticipa
~io
eft.Nóenim arderer,niú idipíum placerer:ne':J; placerer,
niú
eífet quodámodo
pr~gufiarum.Ergo
cum amares partim
quod optant habeant quidé,parom uero nóhabeanr,haud ab
,-e ex indigentiaquadam, & affiuenria mixtus efi amor. Hac
uriq; ratione Venus illa ÍU¡>erna per prima ipf\¡1sdiuini radij
gu!Eationé acceníaamore fertur :1:d inregram toúus luminis
plenitudinem: hoc nixu parenti efficacius ha:rcns plenifsi–
mo fiatim illiusfulgore corufcar,rerumq; raciones illa:
!=OD–
fufa:,qua:in radio,quem Porum dicimus,ante fueranr impli–
c.ic:i:, explicanrur, iam impotenria illa Veneris inha:ren·re,
&
.clarius difünél:a: Juccícút.
~madmodum
uero fe haberad
deum angclus,ita ad angclum deumque,aoima mvndi_ Ea e–
nim ad
fu
pero¡¡ fe Beél:ens ab illis f1milircr & radium accipit,
.S:
accendi_rur,
~ig~irque amore~affiuenúa:
inopia:(¡; parti–
ppcm. Hinc form1s rerum omnrnm exornara ad earull? ex–
emplarca:losmouct, perq; potentiam generaodi úmilc;s il–
lis formas
10
clemenrorum materia generar.Venerem hic ge
minam ruríus afpicimus. Alreram fañe uim anima:, huius ad
íuperna cognoícenda. Alteram uero U1m ciuídem inferiorú
procrcatricem. Ula 9uide1p non eft anima: propria : fcdson–
tcmplationis angehca: imiratio: ha:c autem
natur~
anima:
propria. Ideo
quori~s
unall) in
~nima
Veneré poninrns,
Ulrn
~ius
peculiarem, V
~nerem
eius propriá
inrelligi,Pu~. ~Ji~s
dl;Jas,alreram corn,munem cum
an~clo,
alteram ipúus a–
fl!~:l!
propria
m.Sint igitur dua: in animaVeneres: prima ca:
Ic_lhs,íe~unda
ue.ro1mlgaris.AII}orem habeaAtamba::Ca:le–
fnsad d1u10a
m pulcbrimdioem coo-icádarn: Vulgaris ad eán–
dcm in munch materia
gener~p.!a~. ~alem
enim uider
il–
la decorem , r:tlem uultna:c pro uiribus inundi machina tra–
derc.l'?O uero urraque ferrur ad pulchri.mdinem gencran–
dam :
led
~uo u~raq; mo~o._
Ca:lelbs
Ven~ inrelügen~a
íua
c~.ngere
10
fc1pfa
~xaébfs1mam
íopernoru pulchmudinem
.nmrll~: V:ulg~ns diu1no~um .
íeminum ubertare concepram
11pud le d1111n1rus pulchntudineru in mundi materia 'parere–
/1.mgrem iliu!I) qu,andoque deum iccirco uocamus , quo-
~iam ~d di~ina diri~~u~;Vt
plucimumdzmoncm, quooiam
mter 1oop1am copi.amque. cfi me.dius . Amorem alrerum
fempe:
~onem,_quo~ effe~fu
aliquem ad corpus
lu
bere
u1de~ur' ~ad
mfc:norem mudi elagam elfe prodiuior.
~d
qu1dem a deo alieou!D el? dzmonum oarura: coouc–
mens.
IN
OMNIBVS ANIMIS OVO SVNT
amores,in nofiris "!'ero quinque.
CAP.
VIII.
G
Emina: autem Veneres ha:
gc~iniqne
af!!Orc:s non
(o
lum in anima muodi, uerumetiam in ípha:rarum , lide–
rum, da:monum, hominumé¡ueanimis infunt. Cumé¡neani–
n:iz omoes ad primam illam comperéti oaruralis ordinis fc–
r.1e refera.ntur. nece(fe efi amores quoquc omnium adillius
amorem ita refern,ut aliquo modo
ab
illodependeant. Pro–
pterea hos quidem
úm~lic_iter da:mon~s:
iUum uero magnú
da:monem appellare Dionma
~oníueu1t.Q!Ji_per
uniuerTum
mu~dum ~rnnibus
imminens
torp~re
corda!'ºº finit": fc:d
paísun fufotat ad amandum.
In
nob1s aurem no duo tanium,
íed
quin~V
amores reperiunrur. Duo quidcm extremi c!Zmo
nes:medij rres,noo da:mones folummodo,fedafíeél
:us.Pro–
feél:o in hominis méte a:rernus efiamor ad diuinam
pulchri–tudinem peruidendam:cuius graúa,philofophia: Iludía,
&
iu
fiiti~,pieraúsq;
officia íequimur.Efi etiam in generandip.o–
tenaa occulrus qmdam llimulus ad fobolem procreandam,
isque amor perperuus efi,quo afsidue incitamur, ut fupcrna:
pulchritudinis illius úmilirudinem in procreara: ptolis effi–
gie effingamu.s-
Hi
duo amores in nobis perpetni, duo íunt
aa:mones illi, quos Plato nofuis animis femper adelfe uati-
f~~~~~r~1~~~~1';;d~r:;:,~j:!t°bªoe:~~~~~C:ndfif~~n;:: ~:~~
da:mon, idefi malus fitda:mon. Reuera utrique funtboni,
quoniam ram fobolis procreacio, qu3m indagatio ueriratis
necdfaria & honefia ccníerur. Verum Cecundus ideo diél:us
cfi malus, quia propter abuíum nofuum ía:pe nos turbar,
&
animum 3pra:cipuo eins bono, 'luod in ucriratis fpeculatio–
nc cóúfiit, auertit ma:rime,
lle
ad myíleria uiliora•detorquer.
Horum medium amores in nobis tres obtinent: qui cumnó
!int in animo a:que ur
ifü
ñrmiúimi: fed incipiant ,crefcant,
decreícant & ddinant: reaius morus at'l; affeél:us quam
d~n~oncs uoca~uorur._Ho_rum ~ous
a:quis rnteruallis
:iJ>
·utriíq;
diftat exrrem1s. RehqU1duo10 parrem alrerutram 1nclinan–
rur. Porro corporis alicuius figura proprer mareri;t: pra:para–
tionem talis efi maxime, qualeru in éius idea diuina.mens ce>
tinct tune oculis obuia, perque oculos in fpirirnm
penetr~,
animo eueiligio placer, cum illis coníonet rationibus, quas
ueluúreí ipúus exemplaria tum nofira meas, tum generandi
j>orentiaolim diuinirus accepta coníeruar. Hine mple:r,ut
di
ximus,fubrepiramor:aut eniin ad contemplaúuan1, aucaél:i–
uam,aut uolupmofam uit:1m prompti,& procliues geniti edu
caúue fumus. Si ad conremplaúuam, fiatim 3forma: corpo–
ralis aípeau ad ípirírualis atq; diuína: conúderatiooem eri–
gimur. Si ad uolupruofam, fubito ;\uifo ad concupifcentiam
tangend,i defcendimus. Si ad aél:iuá acq; moralem: in íofail–
la
mdendi arq; conueríandi obledationc perfeueramus.
illi
tam ingeoioli ÍUAt ut alúfsime prouehanrur: ifü ram helíeres
ut depr_imanrurad ínfima,
hi
ranquam med1j in media rema–
nent regione.Amor iraq; omnis incipitab aípeél:u. Sed_con–
templariui hominis amor ab..aípeél:u aícendir in mentem. Vo
lupruoú ab aípeél:u defcendit in taél:um. Albui remaner in
a(¡>eau.lUius amor ad fupremum da:moncm magis quam ad
infimumíeconuertir: ifiiusadinfimum poúusquam adfu–
premum dellefümr: huius ab utroq; inreruallisdilbt a:qua–
libus.Tres 1íliamores, tria nomina fortiunrur. Conrempla–
tiui hominis amor,diuinus: Afüui, humanus: Volupuofi fe
rinus
co~nomi~~rur.
A
1vlorem elfe da?monem ex copia & inopia geoirum, &
quinque in ípecies diuidi, haél:enus dcclarauimus:qua–
les autem in amantibus affi:él:us ex·huiuímodi amoris natura
nafcanrur, deinceps ex Diotima: uerbis traél:abimus -
~niam in'luitnmor in oaralibus Veneris pr.ogenitus
cfi,
Ve–
ner
cm feél:atur & colir,ac_euI_chri deúdeno capitur: cum Ve–
nus
ir.fapulcherrirua
fü.
l.@a inopia: filius efi, aridus cfi &
ma
o enrus
&
íqualidus,nudis ped1bus,huoulis,fine domici–
lio, fine fuamenús
&
cegmine ullo ac! fores
in
uia íub diuo
dormiens,ac denic¡ue fetIJpcr e¡;enus.Q!!iacqpiz 6J1us
cll,
pulchris.acbonis
i~fidiatur.
Vúilis.
efi, audar , feroxque,
uehemens