-
159
-
beber;
upio-nayani,
de ear beber; de
pwñuni,
dormir·
puñu-1iayani,
tener sue–
ño. Sig:i;iifica también la di '" posici"n
ó
aptitud
11
c¡ne está
á
veces un sujeto
para ejecutar una acción; como, de
hrbañuni,
morir;
hiia'iu-nayani,
estar ago–
nizando.
PAS:-
Se une frecuent mente
·á
los nombre
y
verbos; con los primeros desem
peña c1 oficio de conjnnción copulativa, ,. con los verbo , de adver ativd,
etc.; como,
yauyacana mamacu. na-pas,
lo padr ·
y
las madre ;
cam ?'iuca-pas,
tú
y
yo;
s1:nchi
'(JClS
captiqiii maria niancha ·quic lw,
aunque eas fuerte, no te
temo.
PAYA:-
Interpue ta de .n ta
fr
cuencia en l que xpresa el verbo; como, d
ca–
cha.ni,
enviar;
cachQ-- payani,
Hvi a r
á m
nudo;
á
v ces no d nota fr cuen ia
sino
su
"'entido pro1 io; corn , de
.cuya'YI
·,
amar;
cuya-payami,
apiadar , com–
padecer e; de
llaq'IJ.,ini,
afligirse;
llaqni-payani,
tener lástima, c0mpasión.
PU: -
Indicar que la
a
ción
cl el v
rbo, recae sobre nn objAto ageno,
á
favor
6
en
contra, s gún lo an tec
d
nt
s;
coro , éle
rantini,
comprar;
ranti-piini,
com–
prar para otro; d
mafiani ,
pedir;
ma?a-piini,
pedir
6
int.ere.d
r por otro.
Puede expre ar también bncer
una
c:o. a por descuido
ó
inadvertidamente;
como, de
puñuni,
dormir;
p11,füi-puni,
dormirse sin advertirlo;
cupui,
dale con
flecha;
huañuchipui,
mátalo.
RA
Se une al verbo
y
tarnbi ...
n
á
otras p&.rtículas; cuando se une al verbo, se
pospone ieil1pre· como,
micusha-rac,
c.:omer" primero; on tras
partícu l a~,
prececle
al '
rbo;
m.ana-ra rishpa samu,y,
ant que te'
·ya ,
de can
a;
en uno
y
otro ca o denota anterioridad.
irv e tambi ' n pare int rrogar, e
p
cialm n–
te, cuand e junta on n<lverbio; coro
?naican-racrirnan.~,
qui"n habla.;
maipi-rac
pur
1
1:n.
,
d6n
e
ancla?
RAYA:-
Interpu ta indica,
fo:
pro] n
0
·a
i
'r
una
u
·c1on in int rru pci" n al ·u-
rno, de
1inguni,
e tar
n~
nno;
m1gn-ra.ym1i,
u.n lar a hac
""º•
durar mu-
la
en~
rrn da ;
de
nana?l·i
len
,,r
lo1or;
nona·rayani,
tar ntinnarn
nt
on
d 1
r.
Tambi"n ignifi a r
i -jc
r
ln e a
clel
misrn mod qu
taba
orno,
d
h
l·
·shcani,
errar le
puerta·
hiii.·hca·rayaiii,
1
j~
r la
pu
rta
ta a ant. "