226 / 436
2.
1
z
Physicte prima pars. Disp . III.
Qurest. I.
Ira putat Cartesius , sed mendose:
batur, non perget circulariter in
G,
Nam motus natural is est pra!cipue
sed linea reéla foretur ab A
in B.
propter bonum un iversi ; atqui ad
·bonum uni versi nt'c ssarii sunt, non
solum morus reéli, sed etiarn circula–
res: nam, ut bonum ese, gra via de–
orst1m, Jevia
sur~ um
reéla forri , ut
suis massis unianrur ;
ira
&
Solem
circa terram girare, ur ornnes ejus
partes suo calore, ac in flu xu fovear,
&
planta!, animaliaque ubique gigni,
ac conservari possint: ergo, ur natu–
raliter gravia deorsum , Jevia sursum
"tendunt; na naruraliter ol circa ter–
ram girar ; sicque dantur motus,
&
ímpetus naturaliter tendentes ad mo–
tum circa centrum , seu circularem.
Et, si quis dicat, non Solem circa ter–
ram, sed terram circam Solero girare,
ea hypothesis proposito non nocet:
· Narn , si vera esset, rnotus il le circu–
laris foret naturalis terrz , cum ejus
bono sit necessarius. ltaque , ut sir,
dantur in natura motus naturalicer
circulares. Deinde , cum motus cir–
cularis non solum Universo expediat,
sed etiam in se ornnium perfeélissi–
mus sir, absurdum viderernr, omnem
vim motricem ab eo natnraliter ab–
hor r~re.
· Dices cum Cartesio: Omne corpus
circulariter motum, n11icur rt:éla linea
recedere
a
centro su i motus ;
&
nisi
tetineatur, reipsi recedi t corn murato
in reélum motum circulati: ergo om–
n is motus ,
&
ímpetus ex se determi–
natur ad linea rn reélam; ad circula–
rem verr\ non, n isi per acciclens. Pro–
bat ur antecedens , experien cia lapidis
a
manu fu nd;'l circu maél·i ; quia ' ut
a
centro motus recedat, fo nem tendit;
&
si elabatur, non amplius ci rcula ri
mocu , sed reélo ferrur.
t Ja pis
A
motus circulariter ab F in G, si ela-
Resp. Distinguo antecedens : Cor–
pus circulariter motum , nititur rece–
dere
a
centro sui motus per reélam
li–
neam,
eo irnpctu
,
quo circa centrurn
rnovetur
,
nego:
olio impetu
,
isti sa:–
pe
odjuntJo
,
concedo.
ltaque dico,
quod, si incorpore sit tantum ímpe–
tus circtilariter movens; eo irnpet11
corpus ita determinabitur ad mornm
circularem , ut non affeél
e
reétum,
qu o
a
centro r cedar. ld
v id~1 e
est in
trocho puerorum, vulgo
peonza:
Is
enim, dum circa suum axem
t
rbina–
tím moveiur, interirn magnos gyros
errabundus agit,
a
quorum c ntro re–
cedere non affi élat, cum libere posset
nu lla vi retentus; sed spon te sua
ím–
petu circulariter movenre c1rca cen–
trum fertur, qu o nulla sit vis quce ab
eo ill um
p
llat. Quod iraque corpus
circularite r tn oturn,
a
centro al ic¡uan–
dó reced re nitatur, id ei accid it, non
ex ímpet u circu lariter mov nte , sed
ex al io isti s<.epe adjunél v ' quo
a
c en–
tro r
éta
pellitu r : Sic contingit lapidi
fu
da g yra rn : ut enim ad hun c rno–
t
um
cugatu r, duos ím petus
a
man u re–
cipit:
uaum
>
quo ab ea
repellitur,
~e
Vl-