117 / 436
De Natura.
Art.
I.
io3
materia,
&
forma diéla:: sunt -natura::.
Rurst'is, ci'tm ornn is essentia consti–
tuatur,
&
distiguatur per formam,
ideó nomen
naturce
nonnumquam
su–
mitu
r
pro
ess~ntia
, seu quidditate,
p ra::cipue , prout illa essentia est ra–
dix operationum: sic dicimus, natu–
ram huma ' am differre
a
natura leo–
nina ; natúrarn divinam esse in
tri –
~us
Personis, su mentes
naturam
pro
essentia: lmó , aliquandó extenditur
hoc nomen
ad
totam colleétionem
essentiarum ; ·ur cum dicimus , ali–
quid esse in rerum natura , id est, in
Universo. Unde natura quatuor mo–
dis sumí solet : Primo, pro nati vita–
te; sic Primogenitus dicitur ex natu–
ra, id est, ex ipso nativitatis ordine,
pra::latus fr atribus ; & Aposcol us dicir,
nos
nQtura
en e
ftlio s irce,
M
est,
ex
conceptione, & nativitate, qua pec–
ca'tum trahirnus. Secundo sumitur pro
·materia , & form a: sic horno dicitur
constare duabus qaturis partialibus.
Tenio pro essentia rei . ; sic dicimus
natura m , id est, E ssentiam Angeli–
cam esse pra!stantiorem humana. Q uar–
t' .
dernúm , apud Physicos, natu ra
sumitur pro principio intrínseco mo–
tus ,
&
quictis rerum, qua::· circa nos
su
nr , id est , pro radiee intranea illo–
rum mot uum, quos non agentis exter–
ni vis extorquet
a
rebus, sed ipsa:: res
sese
ultro effundere videntur; ut est
ca:;us lapidis , ascensus llamrna::, pal–
pitatio cordis, & arteriarum, germi–
na
cío arborum , expuhio noxiorum,
appetit10 utilium , aliaque ejusmodi,
qua::
omnes uno ore natura:: tr ib uunt;
id esr' fonti cuidam interno
J
ac radi–
d
rebus ipsis insita:.
PRIMA
CONCLUSIO.
Natura hoc modo sumpta reéle
deffinitur:
Principium~,
Ci3
causa
mo·
tus
,
B
quiel<s ejus in quo est, primo,
S
per se,
S
non secundum accidens.
Ha:c
d~ffinitio
Aristotelis nihil aliud
est, quam accuratio r explanatio notio–
nis illius, quam omnrs habent de na–
tura, cum ei uibuunt ultroneos íllos
motus , de qu ibus mox dicebarnus.
Dicim r
P ríncip ium,
id est , radix,
& prima origo :
8
causa'
id est ' ver
e
inAuens :
mot us,
8
qvictis,
id esr,
illius alterna tionis, quá res sponre
su ~
modo movent ur, ut
la
pis ad centrurr¡ ;
m'bdó quiescunt, ut la'pis in centra;
aut certe illius un iformitatis, qua res
qu~dam
perpetuo moventur , ut si–
dera ; aut perpetuo qu iescun.t , ut
globus
terrestris : h:ec enim verba
sunt accipienda
in
sensu accommodo:
Additur,
eju1 in quo est,
quia natura
est causa interna,& insita ipsis rebus.
Dicitur demum ,
primo per· se
,
B
non secundum accide11s
;
qu ia natura
non qualecumque principium inter–
num significat , sed prirnum, quod–
que non sit rei accidentale, aut in
ea ·ad tempus hosp itans tanquam ·pe–
regrinum, sed insitum, domesticuqi,
&
essentiale. Unde rationem
natura!
non obtinent habitus , seu infusi, seu
acquisiti; quia non sunt ·in re, ut
pri–
ma motus principia, iqsita,
&
~ssen
tialia;
sed
ut secundaria subsidia
rei
addititia,
&
accidentalia; quod ídem
dícendum'C!e arce, qu.?: est etiam
ha·
b1tus. Humores quoque noxii in ani–
mali, aut extranea: sub 1an1 i;:e rebus
intrusa!, etsi movean.rur , ut prima
principia'
a
naturce
ratione excludun–
tur;
quia non.sunt
de essentia reí,
sed
Ut