89 / 298
De reefo
Propositionum
j udicio.
Art.
IV.
evide . tibu
firmum , ac
cot1stant~ m
assensum debemus , probabiliu
tem–
pera tum , _ju x:d., motiva proba , ilrta –
t is
inceru
vero n ullum. Und
rec–
te
~on
iudicat ,
e¡
i ve!
fluél:ua t
in
rebus si"bi cercis ,
&
evidem ibus; ve!
percinacius. adha:ret probabilib u3 ; ve!
1ncertis assencitu r. H oc q uide m om–
n es nóru nt '; sed pauci in usu tene nt.
M itto Academ icos , Scepcicos , P yr
r honicos , qui evidentibus repu g nare
p rofite bantu r : mitto Epic ureos , q ui
sua im omnia , ut
veritatis ora cula
defendebant . Q uam multi etia m num
r obur ingenii .putanr, cerca qua:que
inñciari ! qu:im piure<;, si quid sibi
probabili rat iuncu la persuaserint, il–
llcó dogma statuu nt, cui repugnare,
n efas exisrimant! quanti de rebus omn i–
n ó incertis confident issime decero unt .
. Ar nunc dicendum, quo fo nte hi
defeétus in nostra judic1a pro fl uant.
§.
II.
·ne
causis
def efJuum J udicii.
Q
U atuor pr<t!cipue notari possunr.
1 .
V itio-ra
terminorum p ercep –
tio.
2.
P r12cipitatio J udicii.
3.
Pr ocupatio.
4.
l maginatio
,
é!J
sen–
sus.
D.
vit iora p erceptione
t ermh10-
rum
satis supra diximus; nunc de c;;e–
t errs aliqu rd dicendu m.
P ra:: ipitatio est ,
l ncon;u{t urn
de
re
·non
satis
nota judi ium.
H a:c ex dua–
b us c· usis fere oppositis o riri soler.
Aliqua
d '
ex
levitare ingenii :
in–
terdum ex nimio ejus ímpetu : Sun c
eni;n
levia qu a!dam
ingenia , qua:
ut ling1Jam , ita
&
ani mi sententiam
cohi bére di u nequ unt ; mo ras
ina -
tu r~
d rscuss io nis non parci untu r : ta–
que, au c nuHo , au t
levi
pra:misso
Tom. l.
ex amine decernunt : · Hoc
vitio j u–
n rores passi m labo ra nt. A c su nt qu<e–
da m morosa q ui le
,
&
grav ia in –
genia , sed
nimii ,
uc
ita d ixerim ,
ponderis : Ha:renc diutius in expe n –
denda proposicione ; at semel
incli–
na ra non d:escendunt , sed suo pon–
dere
ab repca
ruu nt ultra meta m :
Qu idquid
sioi ra ntispe r
persuasere,
m const:ins dogma propugnan t: Nec
reg red i possunt , · sed pro prio
pon–
dere mag is , ac magis su rs· dec recis
infigu ntur, con uisitis , ac ro bora–
tis , quanta pol len r me ntis v i, ra–
t ro nibus , q uibus ea defendant. Hoc
vitium
sa:pe magna
ingenia
inficir:
nec feíe aliud h.:ereses , ac seétas pa–
rere sol r.
Prawcupatio,
alia est
ex parte in –
te/le&ru;
alía
ex
parte voluntatis.
P réeo –
cuparur ·intelleétu · pra:j udiciis: Su nt
aucem pr.;ej udicia , ant icipara qu <l!–
dam
judic.ia, qua! no bis , uc c erra ,
aut a:ras, aut co nsuetudo , au t ed11-
ca tio , aut a ut horitas insti llavit. Ho –
rum ple raq ue ve ra esse possunt ; at
no nnulla fa lsa. ltaque viri sapien cis
est , ea nec
temere respue re , nec
clausis ocu lis sequi , see:i ad state ram
rationis xpe1 dere , u c cerca ,
&
evi–
dentra ab incertis ,
&
ob~curi
d rscer–
n ant ur : A lias d 1:1étum ex
ill is jud i–
cium periclitatu r.
P rc.eocu patur voluntas suis affec–
tibus , a more , o io ,
in vidia ,
i r~,
pert inacia , s uperbia , & c. H is p a: –
ven ra fac ile menrem exc<Ecat ,
&
ad
fal sa
judicia
incii na t. N am ,
cum
r eél:us ordo sit , u t affi étus volun–
tatis regantur j udi cio me11 tis ; e· con–
t ra fere semper accidi t , ut pt tit1s
voluntas ad affeétu um suoru m · nor–
m m juclicia menris
infl état. Hoc
vitium late regnar in agendis : N am,
K
ut