203 / 298
De
Anteprtedicamentis.
Art. 11.
187
planta , animal ,
&
horno differunt
1
v.g.
a
lapide per vitalitatem.
Quartum Antepra:dicameotum est,
divisio entis incomplexi in decem
pra:dicamenta , qua: sunt :
Subst,rn –
tia
,
Quantitas
,
R ?latio
,
Qualitas,
A :'lio
,
Parsio
,
Quando
,
Ubi
,
Si–
tur
,
8
HJbitus.
Hanc rerum di–
visionem Architas Tarentinus pri·
mus excogitasse fertur ; quam am–
plexus Aristoteles , celebriorem effe–
cit: unde jam pene omnium usu re–
cipitur.
Probari autem potest hac ratione:
Pra:dicamenta sunt suprema rerum
g enera:
s~d
decem sun.t suprema re–
rum g enera : ergo sunt decem pra:–
d1camenca: Probatur minor : quid–
-quid est, ve! est in se
ip~o
subsistens,
vel est in alío? Si est per se subsis–
tens, ut horno , la pis , Angelus , di–
citur
Subrtantia
:
Si aurem est in
alío , d1dtur
.Accid~n.r,
Substancia ha–
'betur pro unico universalissimo ge–
nere,
&
pra:dicamento : cum enim
·ea sit ejus notio, ut in se,
&
per se
subsistat, sirque prima essendi basis;
cuí varietas accidentium incumbir,
id videtur eodem modo, ac proinde
u'ni voce, con venire omnibus subs–
tanttis. At veró accidens exprimit
aliquid magis vagum ·' confussum,
&
analogum : unde rursus dividi–
tur i'n novem suprema genera. Qu1d–
qu id enim accidit substantia:, vel
e im extendit,
&
sic est
Quantitar,
ve! eam reffert ad alíud ,
&
sic est
R elatio
,
vel eam qualificat ,
&
in
se modificat,
&
sic est
Qualita.r
,
vel
connotat aliquid extrinsecum,
&
si_.
q uidem connotet ipsum , ut princi–
pium,
a
quo est, erit
A élio
:
si ut
subjeéh1m , in quo est , erit
Passio:
$Í
ut mensucam durationis, erit
Quan-
do
,
si
ut mensuram extensionis loca·
lis,
erit
Ubi:
si per modum cerca: cu–
jusdam coaptationis partium locati
ad Jocum, erit
Situr
: si per modum
ornamenci superadditi, erit
Habitu.r.
Dices: sunt solú:n quinque univer–
salia: ergo debent esse tantum quin–
que pra:dicamenta. .
Resp. Nego consequentiam : natn
universalia sunt rnodi, quibus unum
respicit multa , ut snperius inferio–
ra : Pra:dicamenta vero sunt
supre~
ma genern rerum pra:dicabilium. Li–
cet autem sit solum quinque modí
respiciendi multa tanquam inferiora;
attamen sunt decem suprema genera
rerum pra:dicabilium , sicut supra
diélum est.
Instabis : Sunt solum duo genera.
rerum ; quidquid enim est , vel · pee
se su bsistit, ve! in alío ; seu, vel
est accidens , vel substantia.
Resp. Accidens suhdiv1di in novent
suprema genera, qua: simul junéla
cum substancia. , constituunt decem
pra:dicament a.
·
Quatuor autem sunt conditione:s
requisita:, ut aliquid ponatur in pra:–
dicamenfo.
Prima,
,,¡t .rit ens reate
,
nam
hi~
solum dividimus entia realia: Unde
entia rationis non pertinent ad pra:–
dicamenta, sed si vellemus dividere
ens ration'is, ipsum coordinare in
suas species , oporteret
condere
!ilia pra:dicamenta ipsi propria.
Secunda ,
ut
.rit enr p er .re unum,
id est, ut dicat unicam essentiam,
0011
vero agregationem plurium essen–
tiarum: unde nomma compleirn non
ponuntu¡¡ in pra:d1camento, v. g, ho–
rno albus, quia non significant uni ·
cam essentiam. Ratio hujus condi–
tionis est , quia , quod non dicit
Aa
2
uoi-