0000747692

' . !2.2..

Logica

:Oif

De natura DíaleaiclZ.

male fub quo omnipocentire,

medicina:; deinde

vilibilitas

efr

obietl:um formale potentire vi

Gua:>

nihilominus non

producicur

ab illa: ergo bene potefl:

dirigibiliras

e{[e

obieél:.um formale

fuh

quo Logicre,

liúr non

producarnr ab illa, dum tamen

íit

ratio pro–

prer quam , vel fub qua Lógica acquirit fuum finem,

qui

in hoc füus eft, vt dirigat

aétus intelleéhis, &

aél:ualem direétionem redigar,

ex illa,

ex aétu

inceUeél:us refulcer modus fcienclí.

Nec alicuius momenri eíl: id, quod aíferont aduer-

farij, imo ex

illa

racione eruo dirigibilicatem illam

eífe rationem formalern

fub

qua,

videlicer, quiacon–

füruít Cubieéhnn materíale in eo eífe, quod prrecipue

actin.git facultas ,

vel

fcientia: vnde liccc

verum

lir,

quod mareria in qnantum talis

efr

capax forrn"1! indu–

cenda: a principio praél:ico 'nihilominus ipfa capaci–

tas non eíl: ratio materialis o.bieétiua,

fed

podus eíl:

ratio formalis motiua fub qua, ve patet ex iam diétis.

6!}

enim, qu<e afferr fencentia oppolita de dire–

ébone pailiaa , diíl:ing,uo: clircél:io pailiua primario

incenra

Logica eíl: ens rationis ,

non reale, nego¡

direél:io paffiua fecandario intenta , concedo : vnde

verum eíl: quod ilfa ratio maioris

lit

relatio rationis,

fuperioricas qua:dam &c. in [en

fo,

qno

ab aduerfariis

dicicur , fed non

agit

Logica primario de illa rnaiori–

tate,

rninoricare, nam de hac per accidens agir,

agir

aucen.1 de alia reali dire&ione per

fe,

prima–

rio,

racione cuius ca.lis propoíi io confütuímr

eífe

maioris,

minoris, de quo fupra latiilime egi, vi–

dere ibi difra, eodem modo ad confirmacionem re–

fpondeo.

Ad id aurem, quod dicicur in

§.

quarra direétio,

negarnus, quod

direll:ione reali non agar Diale–

~ticus

forrnalicer, ítem nego talem direébonem e.íle

material

obieétum, nam licec

habeat ex parce

ma–

rerire, fe haber camen i11formando

illam,

quali

fi–

nis formaliffinrns Dialelticre

quo ipfa fpecificacur,

ticur potencia

ÍIJia

viíione.

.f\d

vlrimum argumentum concedo Logicam

de–

nominad fcientiam direétiuaro

direél:ione,nego ra–

men

quod talis

dire~ho

denominet Logicam in ífe

fcient i<I! rarionis

vel rationalis '

direél:ione

'º·~

folum vocamr direéliua, feu praél:ica, vocatur aure

fdencia radonrs , vel rationalis ,

aíferunt Cícero

lib.

Academic. quéEfrionum , Plato in Phedone,

D.Auguíl:. lib.8. de

cioic.

Dei, D.Thomas lib.

po–

íl:eri.

eo.-quod materia, circa quam immediate,

proxime verfatur Logica íint all:us intelleétus, qui

raciones vocanmr; iraque quia proxime circa ratio–

nes verfatur de illis praél:ice agendo,

ipfas fpecu–

lando nomine fcientire rationis inGgnicur, eo modo

quo a{feruit S.Auguíl:inns rom.7. lib.I. contra Cref–

coniuní Grammaricum cap.

1 ,.

Dialeél:icam eífe pe–

ririam difpmandi, vnde cap.

14.

docec Logicam de–

buiífe Latine dici difputacoriam , difpuraroria vero

Latine idem efr quod Grrecc Dialoge,

vel

Díalexis;

c~m

aurem circa materiam, ex qua proxime d-ifputa–

tio forrnalis, feu difcurfos conficirur, verfemr, ideo

taH nomine appcllatur , Dialeél:ica enim

Logica

ídem

font ,

11.~,,@'

enim Grrece, Latine fonat ferrno–

nem aut

f~rmocinationem

rationalem ,

fen

difpura–

toriam , quare

iure

optimo dicitur Dialeél:ica,

Lo-

gica

difputa-t ione difpuracoria, ficut

racione

ra–

tionalis ,

feu

rntionis.fcíenria nuncupatur. , nam

hoG

nomen fibi comparauír Dialeltica apud Doél:ores,

difü¡:1guerctur

reliqnis [cientiis >qua: non rationa–

les ,

feu rationis app --' lanc_ur,

fed

porius reales dicun–

tur

~ex

q1 0d

mainri ex parre, aut in tornm non de

aétibus incelleétus, qu · rati o nes vocanrnr, fed de re–

bus aganr: ergo

Dialeébca

pene

roca confumicur

agendo

aétibus rntdleétus ' feude operadonibus

rationis

dicetur fine dubio fcie1uia rationalis, vel

poteíl: dici

talis

quia finis eius prrecipuus

eft

demon–

Hratio,

qua: per antonomafiam ratiocinatio dicitur,

ex eo quod 'íncer orones argumentationes,

ratio–

cinatio.nes primum locum ob.tiner.

Ad primum fecunda: fencenrire concedo maiorem,

nego minorem, quia etiam Logica intendit pre–

ducere in aaibus direél:ionem incrinfecam,

Ad vltimum refpondent

multi ,

pruJentiam did.

71.

gere itJtrinfece, licue Dialeél:ica virtutes omnes in..

telleél:uales, non aucem virmtes

voluncace exi–

fienres, licct ipfas exrrinfece dirigar,

ratio eíl: quia

neque habitus,neque atlus intelleétus potefrprodu-,

cere ali quid inrrinfecum extra fuam potenciam ,

late

libris

anima 21getur, bene amem inrra fuam

porenciam cum aurem Dialeél:ica

in eadem poten-

, tia cum aél:ibus intelletl:us, fcilicec in intellea:u,

po–

i:eíl:

producere in illis direé\:ionem

intrin~ecam.

Alij

dicunt, alirer

habere prudennam, ac Lo–

g!ca,

quia illa folum per modum caufa: exemplaris

proponeret regulas ,

ideo

excri~fec.C

tantum

ha–

beret, Logicarn aucem eífe principiurn primo

per

praél:icum, ac proinde producere foum finem, qui

eíl direfüo intrinfeca in aél:ibus , vt ex vi illius con–

íl:iruarur caufa produétiua fcientire; cum vero Logica

h abeac

pro

fine cfficere iníl:rumenca fciendí,

in–

íl:rumenta Cciendi incrinfece coníl:icuantur ·per dire·

étionem imrinfecam, qnod lace probaui fupra, ideo

ipfa Dialeética debet producere calem .diretl:ionem.

Ego

amem dico, fciemiam moralem excrinfece

tantum

dírigere, id eft:

habere

principium ex–

trinfccum refpeél:u reéticudinis moralis ,

quc:e

refulcac

in aél:ibu1s, ni·hilominus tamen reél:icudinem illam

moralern ,

qua::

ex direél:ione extrin[eca fcientire mo–

ralis producitur

voluntate

atl:ibus prnpriis eífe

reél:itudinem inrrinfecam, licut

v.g.

fcientia Dei ex–

trinfece dirigic creamras, nihilominus ipfre crearnrre,

qua: producunrnr ab omnipotentia racione direétio–

nis fcie11tix incrinfecre

funt,

intrinfecarn re&itudi–

nem h abent. Icem in artibus

me~hanicis

arces ipfre

per re:gulas extrinfece dirigunt manus anificis,

ni–

hilominus manus artificis dírelH intrinfecam perfe–

él:ionem producunt in artificiatis, ve videre eíl: in

co–

rona aurea,

vafe

argenteo , columna

Iaf

pidis,

&c.

Vnde aliud eft quod principiurn dirigat excrinfece,

alind guod id, quod producitur

ex vi

ralis direél:ionis

extrinfeca::

principio producente,

lir

denominatio

excriníeca folum; nam

patetex d1étis bene poreft

concingere, vt extrinfece dirigac aliquod prfocipium,

quod optts;feu direél:io proueniens ex vi ralis

dir~étionis

intdnfeca. Vnde [cientia moralis,

licet

ex–

trinfece direétiua

lit,

nihilominus non eft direél:iua,

feu principium direll:ionis, feu

operis

extrinfeci

ran·

tum: nam direétio aétus charicatis,

feu

perfeél:io

illa

hondl:a, qu<E damr in tali

aél:u eíl:

intrinfeca in

aéht

charic~tis'

licer didgatur excrinfece

prudentia, vel

fcientia morali: ergo

fecundum aduerfarios Logi· ·

habec refpeél:u direétionis medí fciendi,vt [cien-

cia

moralis ,

vel

prudencia refpe&u rell:itudinis

aéhrnrb moralium , Gne dubio reél:itudo illa

modi

[ci

ldi pxoduéh

intelleél:u

inrelleél:i6nibus

me·

·,in

te direél:ione exrrinfeca Logicre eri

intrinfeca

~;iplis

intelleél:ionibus, íicut eíl:

inrrinfec~

iam

r·

dixi, rell:itudo moralis, quaro produc1t

vo·

!untas

aél:ibus propriis media

direél:ione excrinfeca pruden...

tire ,

vel

fcientia:

moralis.

***

'./

~JBS

T 10