0000747689

_:l.9ó

Phyfica Difp.XII.

De Caufa-finali.

Gentcs.cap.11.

pme qua:íl:.1 8. excuius doél:ri–

pa colligitut,quod licec de quocumque viuenti fcm–

per verificad Jcbcat, quod fcipfum aliquo modo mo–

ueat'.&

confcquenti Íempcr aílignandum lit in vi–

uentib~s

aliquid in iplis clllíl:ens non

natura, vcl

na~nrah pr~duc~nte

datum, ÍCd de nouo adquilirum,

ra~onc

cu1us ahquomodo verificad poffir aliquando

qllldcm perfeél:e , aliquando vero minus perfcél:e,

quod moueamur Íeipía per aliquid imrinfccum

fo¡

omoino dillinél:um ab iis qua:

narur~

iplis viuemibus

concelfü , vt patet in plantis , qua: mouenrur ab ali–

quo principio intrinfeco exiílemc in ipfü íccundum

mo.tum augmcnti,

decremenri per humorem intus

•~lis

íuíccptum mediis radicibus,

patet etiam in

bruus,qua: feipía moucoc pcr Ípecics,

formas/¡ rc–

bu,s acquiliras ,

licct plantz '

bruta moucant

pcr

aliq~id

intriníecum

fo¡

non

natura imprelfum,

vcl hab1tum , fcd de nouo acquilitum, nihilominus

lamen de illis fcmper vcrificatur , quod non i'e mo–

ueant , aur dirigant in fincm , quia habcm finem

fuum

natura indirum ,

prxfiimmm 'cuius ím–

petu ,

inllioél:u

ipíum Íempcr mouemur, imel–

leél:~ales

aurem crcarura: mouent ,

dirigunt (etp–

ías

111

lincm , quia libi pra:lhtuunt fincm pcr inrel–

l~él:um,

rationem , cuius eíl: cognofccre propor–

tloncm finis,

eius quod cíl: ad linero ,

ordi–

n~re

ad alccrum;vndc planta: dicun1ur (e mouerc ha–

?•r~

refpcél:u ad cxecuquucionem morus , co quod

r:1pli~

dam, & przbem humorcm inms íufceprum,

~UI

necdfarius eíl: ad motum augméri,

decremen.

Tota ha:c nofüa doél:rina confirmm1r ex mente

Ari!lot. ipfe enim clariffime tuctur nollram ÍCnten–

tiam multis in locis

fua:

doélrina: ,

pra:cipul:

Cc–

cundo phylic. rexr.

49.&

rext.7 f . &in&a,& lib.8.

phylicorum tcx.

hb.1, de animalibus cap.

mciaphyí. cap.10.

1 .

Ethicorum cap.1.

l •

1..

phyf. tcxr.19.

SECTIO

vltima.

Argumentaaduerfariafoluuntur:

D primum argnmenmm refpondeo diccndum, 17

quod multa: aél:iunes

imelleél:µs noíl:ri non

Íunr aél:iones humana: ,

lic~t

re vera lint,

dican-

tur aél:iones hominis, rro cuius imclligcmia aducr-

te, quod aél:Jones humana: proprie loqucndo dicun-

tur denominatiu/: ab humanitate (ecundum quod hu–

maniras cíl: , licur

aél:iones ignea: dicuntur deno–

minatiuc

natura

ignis ' fecundum quod natura

ignis cll, hmnaniras aurero fecuodum quod talis re-

dupltcar rationem formalem vlrimam,qua in dfe hu–

maniratis vltimo CQníl:ituimr ,

per quam ex '"""'

fcquemi

timo diíl:inguirur ab omnibus aliis; huiuí–

iufinodi amem formalis ratio eíl: rationalitas íecun–

dum quod tal is, rationalitas vero Vt

fic

dicit forma–

Jitcr,

vlmno principium opcrationum indiffcren–

rium, & libcrarum, vt cciníl:at ex: D. Thoma pri–

ma parte qua:fr.

art.

in corpore ;

pr:cterea,

quia mio humana íecundum quod ralis dicir indif–

fcrentiam in iudicando ,

qua tanquam

radi–

ce oritur formalis libertas

in volumate humana,

pcr huiu(modi volumarem tanquam per 'prin•

cipium formale,

proximum horno, & qua:cum–

que cre3rnra inrelleél:ualis (ecundum quod ralis pro–

prias efficit operaciones liberas , qu1bus fuppofi–

tis dicimus , quod quzdam aél:iones procedunr ab

imcllcélu noíl:ro fccundum quod narnra quzdam

cíl:, imcllcél:us namquc, licm

qu:rlibct alia res

cíl: qua:dam namra, iuxra Doéhinam D. Thoma:

prima parte qua:íl:.

60.

artic.. 1. cuius verba ad no–

íl:rum propolímm hxc fuut:Semper prius faluamr in

pofreriori , natura aurcm prior eíl: quam intcllc–

él:us, quia natura cuiu(cumque rei cíl: cífemia eius;

vnde id quod cíl: narur:e oporte1 íaluari etiam in

habcmibus intclleél:us , &c.

ídem dicit multo

clariu~

arr.1. ciufdcm qu:cíl:ionis , vbi tribuir inrcl–

lcél:ui aliquas

aél:iones namralcs

fecundum quocl

participar ralioncm natura: , cuius ell proprium

ferri dercrminate, feu naturalitcr in obielluru , vel

terminum, & alias aaiones tribuir eidem inrelleél:ui

fecundum quod fe haber ex addirionc ad naruram,hu–

iufinodi autcm íunr operaciones indiffcrentes ,

li–

bera:, qua:coodiíl:inguuntur naruralibus,

ha:

ÍUnt

propric hominis (ecundum quod eíl: homo, eo quoci

horno fccundum quod talis formalitcr,

vltimo

haber fe

additione ad ens naturale tanquam

it1

altiori gradu coníl:irucus , in quo habet d1uerfnm

modum clfcndi formaliter,

vltimo

modo e[.

fcndi rerum naturalium ; huiuímodi amem modi di–

fii11guuntur penes dererminarum ,-

indetermina–

tum , Íeu indifferens, vnde de primo ad vltimun;i

operaciones conuenientes homini ,

cuicumque

crcamra: imclleél:uall (ecunclum quod talis cíl: di–

fiingui debent quoad modum ab opcrarionibus

narnralibus , atque adeo cum ifla: fint derermina–

ta: ,

non libera:, illa: indetcrminat:r ,

libera:

elfc debebum, cum iuxta fupra diél:a alius diffcrenria:.

modus

inter has opcrationes reperil'i non poffit,

ti ,

bruta autcm moucnr

ip(a habito refpcél:u ad

f~rmam

per Íeníum apprchenfam , qua: eíl: princi–

ptum immcdiamm morus illorum , Cola: autem crea–

tura: racionales moucRr fe ipfas, habito camen re(pe–

finem , quem libi przfüruunt , cum alía:

omnes crearura: linem indirum ,

pra:íl:irurum ha–

bcam

natura.

Vlr_imo principaliter argnmentor , quia

crcatu-

.rattonales non mouerentnr prnprcr linem, neque

fin1s exercerec fuam caufalimem rcCpeltu illarum,

milla darerur caufa finalis cxcrcendo propri/: rario–

ncm cau(a: finalis , fed hoc eíl: falíum,

fommum

abímdum , vr ex fupra diéHs confht : ergo crea–

tura: imclleél:ualcs propric operanrur propter linem.

Maior piobatur, quia nulla darur caufa, ti non po–

i:cíl: cxerce1e munus cauía:; atqui ti creaturz intellc–

él:uales non operanmr propter finem , nulla datur

encitas, re(peél:u cuius cauía linalis excrccar munus

talis cauíz : ergo nulla dabicur cauía finalis, ti crea–

tura: intcél:uales non operamur proptcr illam, ac

proinde li ralis caufa linalis non cxcrceat munus

talis caufa: reípeél:u crearurarum intelleél:ualium, ha:c

minor tic

probac~r

, .quia

r~fpeél:u

Dei propric non

datur caufa linal1s, 1dcíl: c1rca Deum non excrcet

munus cauíandi limliter ralis cauía , criamli Deus

propric operccur propter fincm

, quia

D~us

circa

fe ipfum nullam caufam haber. Dcinde ex creacu–

ris dacur duplcx gcnus, aliud intelleél:ualium, aliud

non in1ellcél:ualium , de intellcél:ualibus alferitis

non propric operari proptcr linem , nec cauíam li–

nalem exercerc munus ralis caufz circa illas, arqui

ÍUpra clariffiml: probatum mancr creaturas non in–

rclleél:uales pr:ncise fumptas non operari propter

finem propri/: , ac proinde caufam finalem noli excr–

ccre munus talis caufa: refpeél:u illarnm : ergo cui–

denter fequitur in rali

cafu

non clfe entitarem ali–

quam, rcfpcél:u cuius poffir exerccrc talis cauía mu–

;¡us

illius , ac proindc fcquimr nullam dari cauíarn

.;~~.quiacclfante

fine,

cell'ar id quod ordinacur

licue