0000747689

378

Phyíica Difp. X.

De Potenúa

obedientialt·

fiunt, neque fabricanmc ab ip!is anilicibus ,qui ope-

dl'in alio,v.g.amipodarum non poliet op are h.c ra.

rantur per talia iníl:rumenta tainquam cauía: princi-

lis cffeétus.

pa\,s,(erra cnim non

lit

fabro lignario, ncc mallellS,

l'ra:tcrea piper non calefacit,niG alceratum,& cale-

[clrc ab argentario, fed

fercario:ergo non accipit

faél:um,& tamen calefacit vt cauía principalis, & in–

vircutem, feu apticud1nem ad opcrandum fempcr in-

tclleétus nó opcrarur foam naruralem inrelleél:ionem,

iníl:rumencum

cau!a pnncipali: ergo

ben~

poreíl: eí-

nift prius imrnutemr ab obicél:e media Ípecie

Ímpreí~

aliquod in!humenmm etiamli opcrerur vicmte non

Ía,& aétione eduétiua talis Ípecici,& nihilominus in–

accepra

cauía pcincipali , &c. (cu ipío in!\rumcnro

tellell:us per vos operarur vt cauía principahs fuam

non fluente ab illa.

inrelleétionem:ergo ex ratio1v:: operantis moti per rea-

Vrgerur.Ouo ligna intec

collidentia mediis maní-

lem mmarionem in Íc rccepram non rcél:c dilbngui–

b1Is hoininis medio motu proJucunt in ídpfts caloré,

tur in!lrumenralis cauía

principali, quia ncque om–

talis calor inteníus, vt inilcumcnmm d1íponit vi-

nía in!lrnmenca ira mouenrur ad agendum,& fecc eo

timo ad formam ignis introducendam, ac proinde, vt

modo quo contingit aliqua iníl:rumenta rnoaeri con–

in!humentum producit ralem ignem, qui calor non

tingit eriarn moueri aliquas cauías principa1es, cuius

dicicur in!lrumenrnm ligni,

ncqu~

hominis , íed ig-

lignum i:íl: in!\rumcnta anís etiam ad agendum,

nis,& nihilqmmus t3lis calor FlOn haber virtutem in-

quod ex propria vim1re polfunt indigerc

aliquo

fuumentariam acceptam ,

fluentern ab ignc, quia

mom •

per anem folum

lit

vr ille rnotus ordinare

ab ignc non pcoducirnr talis cJlor, vr paret ipía ex-

fiat.

periencia:ergo ve aliquid

caufa inflrn111enra is 1,011

Alío ergo feníu poteíl: dici inflmmenmm agere, vt

e!\ necelfe ve accip1ac virrurtm

[ua caula princi-

morum ab alio,ideíl:, vcl vt fubordinamm alreti , vcl

pali.

vel Vt adintum

pnncipali agente,& Ín hoc fenfu

e(t

Nec oblhtdiccce, quod íufficiat quomodocurn· , quidem vemm omne inflcumemum agere vt motum

que haberc vicmrem communicarain ab aliquo prin-

ab ali0,ramen hoc non eíl: proprium ioíl:rumenri firi–

cipio produétiuo ; nam Verbum diuinu111 non eíl: in-

lle

liunpti provt nnnc de illo ag1mus,

princ1pali

íl:mmentum Patris JEtcrni, & 111hilominus

Pat~c

A!-

cauía illud di!linguimus,quin potius communc elt om–

tecnus .:ommunicauit Verbo cum clfentia omnipoté-

ni inferiori principio agcndi omnique

CJufo~

fecund:i;

riam,per quam Verbum cum

Pa~ce

íimul,

Spj¡im

creara:; nam imprimís omnes cauf3! fecunda: auom

fanél:o producit ad exrra:crgo falla cíl: rua íolur10.

VI-

rno~3!

pcima, id eíl: cum ..concurfi1,& auxilio

p~m:r

timo confirmamr, quia pee te animal eíl: caufa pnnc'.-

cauta:,

tamen non Íunt pcoprie iníl:mmenra , íed

palís alterius animalis,& in!\rumemum efl femen de-

cauíre principales in Íuo genere , alias

dfc

cau–

ciíum,atqui vnum animal, quod dl cauía principalis

íam principalem,

c!fe independmtcm , ac Dcum

alterius operarur pervircurem receprarn

parenre ge-

conuerrcrcnrnr, quod e!\ falCum, vt ex fupradiél:is

neranre ranquam

cauía principali:crgo oppoíita,

patee.

inter

pugnantia loqucris,quía ex vna parce conccdis

Deindc,quia adhuc ha:c motio pcr auxilium , Ítll

animal e!fe cauCam pnncipalem,& Gmul atferis totum

concurlum,aut cleuationem,aétualcm non habcc lo–

clfe,& virrmem,quod habec accepilfd íua caufa pcin-

cnm in ma Íencenria,quia caloc ad producendurn aliú

cipali, & ex alio capite ncgas eíle caulam principa-

calo

rcm

~10111nd~er

dcuadoneignis,ncc concuríu !o–

lem illam , qua: opecamr

cruce accepra

cauía

n.is~

quia

de (e futtJcit ad producendurn calorem

fu~ fp~principali,quia rali modo opcrans aíl'eris non elfe cau-

c1e1 Gcuc lux ad pcoduccndarn lucem non indigct de–

fam principalem' [cd iníl:nunentalc1!1'

hoc clarius

uatione aliqua quia de re íufficiens,quia lux produél:a

pateein igne.

non cxced1t lucem producentern,ícd calor non exccd1t

Secundo di(plicct ha!c lenrent1a Hericc,ex eo,quod

calorcm producentem:ergo calor producens non indi–

a!fccac ill.i.m

e!fc:

caufom iníl:cumenralern,qu.c operarur

~et eleuarion~ ignis,~i4corarn

pcrfoélc producir caloe

moca

principali.

lcparatus ab 1gnc ahum1 calorcm, acquando c!l con·

Nam cumJicimr iníl:nimcntum agere vr mocum

iunél:us

~mn

igne;Íed per te in támrn eíl: cauía iníliu-

ab aiio duobus modis intclligi porefl hoc, vno modo

mentalis caloc in quanmm producir alium calortm

de mocu,am mucati ne reali ceccpta in ipfo inflrnmé-

dilponente~1

marcriam primam,& non m<;>do,quia

·ro,& pneuia ad all:ionem eius,& in hac Íeníu non po-

tua Ícntcnua calor non atringir imrnediatc produél:io–

tcíl: elfe prapoútio adnerfariorum vniueríaliter vera,

nem.

íubfl:anrial~m

ignis:ergo calor vr infhumencum

imo vix inuenitur vera niG in iníl:rumemis artis,qu3!

non md1gct mouonc dcuance,& fluente

cauCa prin–

pec motum localem applicantur ad opcrandurn, quia

cipali:

in!humcnris nacucalibus nullo ícnfo vcriliaacur;nam

Ex quo colligitur falíum elfe, idquod a!feris) nithi-

li phantaíma e!\ in!\rumentum ad pcoduccndam fpe-

rum aél:ioncm illam calcf.iciendi,

proJuccndi c!

l.lo–

ciem intclligibilcm,quam aél:ionem prius in Íe recipit

rem proliciÍci,& ociri ab ipío igne,quia aél:io lucís , v»

vt agat?numquid recipir aliquid Íprituale lumen1at id

g.prodncenris lucem non orimc ab aliqua cauía ·parci–

fiél:itium cfl,& íubicll:o mareciali plane, ac plenc re-

culaci diíl:inél:a ab ipía luce.quia lux eíl: de íc íuffici(s

pugnans.Item calor ignis cíl: in!\rumcntum eius ad ge-

ad ralem illurninationem,fed non efl minns ínfficiens

nccandum alium ignem,

calor vitalis, ve! potenria

calor ad calefaél:ionem,quam lux ad illuminationcm,

nuccitiua ad pcoducendam carnem in quibus nulla

& frigiditas ad

infrigid~ndum

: ergo !icm infrigidano

vera motio antecedcns excogitaci poreíl:. Pra!tecea Íe-

frigiditatis non orirur ab alio ,

illuminatio non

0 •

mcn dicitur inll:rumentum gcnerantis, quod po!\-

cirnr ab alío pra:tec lucem;& frigiditarem ita limilitcr

quam decifum eíl:

nullam nouam mocionem

calcfaél:io non oritur ab igne , íed folnm

caloro

principali agente recipit , quando aétu in iníl:an-

ignis.

ti generationis producit effell:um cauía: pcinci-

Tcrrio diíplicet Íenrcntia huius aurhocis proprcr il-

palis.

la verba vltimo loco pofüa ab ipfo nimirnm,qux pro-

Dcindc ,quia multz funt cauíre pcincipales , qure

duél:io e!\ aél:io infimmcntaria, quia vcríatur prreuic,

prius mora: operanrur, vt íol opcraturrcs íublunares,

am dlíponens mareriam,aut pcoduccns aliquid neteí–

cmincntcr alia in vc!lra Cen,tentia , vtcauía princi-

íarium ad prrecipnum effeétum cr

intcnrnm

cau–

palis,& nihilominus ni!i motu locali applicaretuc ad

ía

principali;1taque rora ratio iníl:rumenti

ce potira

hoc hernifpherium ,

approximacetur ad illud dum

conrifüt in hoc,quod calor pcoducat aliú calorem dif-

ponen