746346

Liber

'Igf

~lllfiml f1!l!ll.i11i11!!1001J!ltlil~l.l1ig¡jlmll!lllll00lli!.1íl!!lli•l.l1i

O S

X XI.

Theorem.a.

Veliftcatio.

Conílat

~xperienti1,

quo altiora funt vela, hoc

cíl, quo Ancenna magis attollicur in malo , eo

curfum navigii, velociorem c!fe, arque adeo ma–

jores e!fe vires cjufdem venti , incurremis in car–

bafa alcior:>. quam in demifliora; unde prima qua:–

ftio dccidenda erir,au id provcniat racione veétis,

an ex alio aet:idemi.

Affcro igimr a!tioribus velis ventum pocem.io–

rcm c!fe ad inclinandam

evercendam navun,

quia aqua cni navis innititur, haber racionem

hy–

pomoclii, malus rationem veél:is , vemus poten–

cia: ; navis fecundum eam parcem qua: attollicur,

dum alia deptimitur rationem ponderis : neque

video ullam difficnltatem, nam

hoc motu incli.

nationis , quo longior eíl: malus, am vela magis

actolluntur, eo potentia fcilicct ventus in vela im–

pingens, magis mevetur, & majus fpatium eme–

cicur, eadem navigii inclinacione perfeverantc.

Nam exaél:c

obferv~tur

principium commune,

univerfale, augmcnti pocemia:

quod plus move–

cur, plus mover feu majores haber vires ad mo–

vendum.

At vero refpeau motus, qub curric navigium,

non vicletur óbfcrvari ratio veétis , neque cnim

IÍ

duplo lint altiora vela , venms proprcrca duplo

majores habent vires. Ratio hujus rei eíl: , quia

cune rantum obíervatur ratio veél:is qua: augeat

vires potencia:, quando augecur illius moms fupra

mocum ponderis , fed vemus impingens in ma–

lum, tantumdemmoverur quamum navigium, in

quacumque mali parte f}acuantur vela ; igitur ex

eo capite , non augencur eius vires. Neque enim

recurrendum c!fet ad exce!fum circuli majofis ,

quem circa centrum mundi 4eícribit, fupra circu–

lum a navi deícriptum, hic enim excefl'us ita par–

VllS

eíl:,

lit

illius nulla ratio

fit

habenda. Q:10d

explico alio exemplo. In medio cnrrí\s exciternt

malus , trahaturque

equis currus ex¡ diverlis

parcibus illius mali, ,haud dubie in ordine ad dis–

jiciendum

cvertendum currum, major cric

cquorum vircus , quo funis a!tiori mali parci an–

nexus erit,in ordine autem ad rrahencjum currum,

non fient porentiores equi, quia femper .rquale

cmn curru irer conficiunt,íi enim alicer res

ha–

berec, haud dubie, currus omnes malo in!l:ruendi

crfenr, ut uno equo po!fent trahi ; eriam dum co–

gimur tres, auc quamor adhibere.

Alia igitur cauía qua:renda eíl: , nempe vemus

tenui licl:r aura coníl:ans , aliquam tamen p:lrrium

unioncm, auc contiguitatem haber, ita

li ali–

cubi liíl:acur, vicina: parres nonnihil de fuo mocu

depcrdanc,

qua: erunt remocioces, minus eciam

fua

cclerirate remirtent. Cwm igirur ventus in–

curr~t

in maris fuperficiem quieram

difficile

J11ob1lcm, liíl:itur aliquanrulum eius celeritas, un.

de remoriores

mari partes,minus f¡!l:encur. Adde

quod

om~is

morus imprerfus reél:us eíl: , ex quo

.fic

mans protuberancia, º( nam eciam in or–

bem llcéHmr eius íupcrficies

lit

diximus ) facir

d11'.ul,_..,.,.,Ceu bonarfam,hoceíl: impedir momm il–

lum direél:um.Ventus igitur, quo erir alrior co

cclcr!us

~rcmr,

& confequencer

'."'ª

jorem in;pe–

tum nnpnmet ,

hanc

riauta:

rat1onem afferunr,

nempe altiora vela ventum e

•

quod voce Gallica ºmelias fo:.c?e/re

~,e

iorem¡'

frau.

• '

e rene

>11

llil9!11JiJ/.l1i!1!1lZfl1l1llílll.l1il1!ll!'li!1:!l®!l:llll:!l.!l.11!!2lJ¡¡f1:!l,!l.!lfll!

l'ROPOSITIO

X XII.

Theorema.

An ventui poflicui obliquo

flt

optiibilior:

Quicumq~te p~r

aliquos dies in mari

navigave~

rn , n

oravem er1am

~on tanc~m

vento

puppi

flan.ce

, feu

v~nto

ommno propmo , quem hic vo–

cabu:ims

P?íl:i~um

, iter pcragi porfe , fed ctiam

vent~s

obliqu1s

plurimum mend\lm e!fe,vocanc

Galh ,

Vent de derriere

alii verb valde obliqui

dicun~m,

Vent de quartier.

Qua:ritur ergo an

~ptab1hus

fü

veurum .poíl:icum habere;"quam can·

t1fper obhquum. Cm qu:rlito uc fatisfaciam di–

íl:i1~gur.ndum

puto, ve! enim navigium unico ma–

lo 111!1:ruétum e!l: , ve! pluribus'

unico, vemus

poíl:icus ca:reris paribus cric optabilior, faciliuf–

que aquam dividet , eo quod direél:e naviaium

impellac.

!Si vero pluribus malis iníl:rué\:a lit navis ut sút

cómuniter longi?res qu.a: quamor

habenc,~empe

dccem vela, ma

quol1ber malo medio & duo

in quolibet extremo,& nonnunquam

.,:

cum ve–

!ª

"?"

poffim ita 'º.':íl:imi , quin aliqua jaceanc

dired:um, cum alns , Íecundum navis longitu·

d1~em

dum ventus eric omnino poíl:icus , prima

qu~de.m

venro expolita, eum excipium; íed reli–

qms 111 prora poliris ira fuffurabunrur vcnrum

maneam affixa malo, finrque inucilia. Et dicun–

tur ea vela malum verberare ,

le;

voileI

bartent,

co quod idemcidemmalum fuccucianr.Venro vero

tancifper obliquo, vela omnia diíl:endunrur

opcramur, & longior venri crallus in vela iocur–

ric, optabilior igicur e!l: vemus di!tans

poíl:ico

gradibus

+r ,

quam poíl:icus ipfe propter

ratio~

nem allacam.

ll'1\1!!1'ti1l!l!)ll!í!.1.!11Jl::mlGilil1!®.!1!11ltiilil!1.!1Q!l.il1lllll1.llll.l1i'll'll

P R O P O S l T 1 O X X 11 l.

Thcorcma.

Qf!ot

vemi obliq11i

fint

tttilts,

Mirabile videmr

duz naves eodem venro,in

oppofitas panes ferantur, & in

invicem incur•

~ant

, . ira

flan te verbi graria borea navis

u~a

111

Onenrem , altera in Occidentem plcnis vel1s

decurrac.Narratur de Andrea de Amia.qui cum in

lacu majori vcnro obliquo navigarer, tantam J)au7

ns hujus lacus , qui vento cantum poíl:ico uu

coníueverant fui admirationem movit , uc magus

h.a~itus

lit. Id aucem modÓ explicandum fuÍ·

"P'º·

Suppono primo cum roca difficulcas, qure

1~otu ~avi

imprimendo occurcir,ex

·~ure ~e&~~~=

na onacur , facilius impell

crnr,

d1reéle

dum lineam

pnppi ad

pror.ai~

l mov:~u~~ e~~;

quam li craofverfaliter curfum mire cog

6 1

cnim ti.gura mulrum ad e¡us

ce!c?,r~~e~t~~~ g~:

Ideo en1m roltrara elt nav1s,

CJ~'

ll'

lim in orbem inflell:mmtr, ne

aquam

ire

e:;

incurranr , íed eam Jcnirer 2d latera detorqueant.

Multo difficilius

noveDirur ,

traníverfim , ,

fecundum