52 / 436
Physica! prima pars. Disp ..
J.
Qurest.
I.
credas , ut Prophet;.e, adversus eum
contentiosus non eris : At , si ejus
Placita libere ad rarionis examen de–
ducas, nihil contentioni magis obno–
xium expecieris ;
&
qu:rnto ulcus
profundius tentabis , tantó plus sa·
níei reperíes.
Solvuntur objeéliorier
Carteríi.
Vix:
ullis rationibus sua fukit
Pcin·
cipía, sed fere ubique_sua
in ~omnia
ingeniose narrando insinuat. Duo ta–
men
id<!ntidem
obtrudrt :
Primó:
Principia
d~bere
eue clara:
Porro
nihil eue clariiu txtenúrme
,
figura,
mofu localí:
lraq ue ea reéte assumi,
ut
rerum Principia. Secundó:
E1X suis
Principi1s se
{eré
cunfla
natur{(! Phce·
nomrna claré deáucere,
8
ex11licare:
Arque adeó non esse aha qua: renda,
Ilec meliora optanda,
Res¡:;. ad primum: Principium
duo~
bus modis summi
!
Urio modo pro iis
propvsicionibus
1
qui bus scientia: con–
clusrones nttuntur: alio modo ,
pro
iis rebus , ex quibus naruralia com–
posita primó constituuntur. Primó
mojo sumpta .Principiá , cerra ,
&
clara esse debeot; arque de•illis -in–
telligitur, quód vu lgo dici soler:
Prin~
cipia
debere esse clara,
é6
per
se
nota:
At p rincipia secundo modo surn pta,
ex quibus , scilicet ,
res naturales
primo constant , omnium
S~píentium
consensu obscura sunt;
&
in,, abdi–
to natura! sinu latentia ' vix summa
ingenii perspicacia dereg1
possunt;
unde illud Poeta::.
Felix
,
qui
rerum
potuit cognorce·
re
causas.
¡ •
Ar
ordine inverso Cartesius doétri–
n:e
principia ;ratuic
obscura~
incerr1,
falsa :
Ut ,
Extertsionem esse cmporis
su bst:¡ntiam: Motum omnem esse ex
se reéfom : Transferri posse , at extin-
gui non lJOsse : Mareriam
infinite
reipsadividi : Vacuum, nec
a
Deo, in
re bu¡¡ rndtiCÍ
(10'~Se'
&c. Principia vero
rerum sracuit qua:Jam facilia, & cui–
vis obvia, exrensionem, figuram, mo–
tum : Qua:: tamen suis fabuiis statim
obscurat , varias
in materia figuras
gratis confiAgens ,. glooulos ,
tam~nta,
srriatas partículas, &c. qua: nec ipsz,
nec ullus morcalium ciare esse, per–
cipit, imó , qua: gratis fingí , & ad
res naturales constiruendas inepta es–
se, nemo noa l'idet.
U
nde
reipsa,
ápud Cartesium , nec
doéhin~,
ne<:
natura: Principia clara sunt
1
sed om·
nia-fe e incerca' obscura ' confiéla.
Ad ·secundum , jam ostendi. satis,
quam male Carte ius, vel
ex
suis Prin–
ci piis
natura! Pha!nomena deducat.
Sed, quamvis ha:c Ph.t!nomena
feli–
citls ejus Principiis .res.pondeDent, non
ob id .Principia vera continuó cemen–
da essent : Nam, arreptil fingendi
li–
centia, facile est, veris effeél:ibus falsas
causas apeare.-Tychonis ,.
&
Coperniti
Systema utrumque verum esse nequ•t,
&
tamen crelt Ph;.enomena utrique
perintle aptantur.
Rich~ nda
ergo Car,–
tesianorum quocundam levitas ; qui,
ubí el{perientiolam alíquam , ut ex
su1s Principiis conjeétarant, succetle–
re videnr , statim pron untiant, aélum
esse de Veteri Philosophia ; Nova:
palmam deberi, uc qua:: oculis videri,
&
manibus
tangí possit.
N ~c
repu–
tant
illud ab Hippocrare sapienter
diélu m ;
E xperientia fallax,
judicium
difficile
:
arque
pra::terea , supposi–
tiones Gartesianas tales esse, qua:
ut
Lesbia:: Regula: , pro úbitric ac–
comodar i
pos~int.
Qua_n1a::
fe runtu r
experiencia::, Principiis Astrologta:: , ut
vocan t,
Judiciarice
,
respood .ores? &
tamen hanc toram artem , ut fa buldm
re-