285 / 298
De Demonstratione.
Art. II.
269
n os ; quia non ita ciare essentiam
\ Dei rognitam
ha bemus ,
ut in ea
statim exis:.endi neccesitatem eviden·
ter detegamus. At ha:c propositio;
totum est majus p arte,
etia m quoJd
n os per se nota est ; qu ia
in idea,.
q uam
habemus de
toto , evidenter
relucet ,
illud
suarn partcm
exce–
dere.
ARTICULUS
II.
De
Divisione
D emon1tra1ionis.
D
l viditur primo Demonstratio in
•
demo nstrationem
propter quid,
&
demons'trationem
quia.
D ernonstratio
p ropter quid
ea est,
'J.Ute
propriam
,
B
,immediatam
rú;
Cau1am Pjfer.t, ut eam p robet.
Unde
dicitur dernonstratio
propt er
quid,
quód assignet id ipsurn , propter quid
pr~dicatum
c.onclusionis convenit sub·
j etto.
Demonstratío ;
quia
illa e¡t ,
qu1e
tvidenter quidem
prof;~t
,
priedica·
1um
conclusionis
convmire
·
subjeflo:
non
t amen
cauram
propriam
huju1
.
ajfert
,
sed
vel
aliquam causam re–
tmJtiorem
,
vel incr,mmodcim
,
8
ab–
surdum
,
quod sequeretur
,
si ei non
conveniret.
H arum Demonstrati0num
sat is frequens usus est, qucld nobis
sre–
pe propria:: causre sint ignotre. Ipsi Geo·
metra:: non raro illis demonstrationibus
utuntur, .cum ex negatione proposicre
qua::tionis aliquid evidenter falsum,
&
imposibile
educentes, inde convi n-
. cunt, partem affirmativarn esse ·veram;
vel e contra.
Exernplu m · utriusq1le Demonstra–
tionis sit : Si quis D eum esse rete r–
num probet , quod sic
immutabilis,
eo
a rg umento: omne immutabile est
<Eternum ; Deus est immutabilis : er–
go est <Eternus :
erit
demonstracio
propter quid.
At, si probemus D eu m
esse <Eternum ,
ve! quod
causa tus
non sit , eo modo: omne , quod cau·
satum non est ,
:Eternu m est ; Deus
non est causa tus: ergo est <eternu s.
Vel ab inconvenien ti : si Deus, a:.rer–
nu s non esset, nliqÜandó
non
fuisset;
atqui imposi bile est , ut Deus
al i–
qnandó non fuerit: ergo :Eternos est:
hujusmodi sunt demonstrationes
quia;
Probant enim eviden ter ,
rem esse;
sed propriam
rationem , cur sit, non
adducunt.
Demonstratio
propter quid ,
est per·
feétior Demonstratione
quia
;
non
enim solum
convincit ,
sed etiam
·quietat
intelleélum. Nam' cum
SO•
lum novimus , rem esse , intelleélus
non
in ea notitia plane quiescit; sed
rursus cupit ' , causam ipsam cur sir,
nosse. Unde 11li soli proprie conve–
nit exquisita illa dcffinitio Aristotelis:
D emonrtratio est Sillogirmas constans
ex veris, primis', immediatis, not ioribus,
causisque conclusionis.
Dividitur
2.
Demostratio
in de–
rnonstrationem
a
p riori '
&
.demons–
trationem
a
posteriori.
Demonstratio
d priori
est,
qu.&e pro–
bat
ejfeffum per causam:
U t , si quis
probet , anima
lía
e-sse monalia , quod
constent ex contrariis principiis sese
paulacim consumentíbus, aut , qu od
obnoxia sint aélioni agentium ,
ma·
teriam pau latim immutantium. In eo
d"emónstra·ti nis genere adhiberi pos–
sunt omnía causarum g enera, mate·
rialis , formalis, exemplarís , efficiens
fi nalis : Omnis enim causa proprium
demonstrat effeél:u m.
Demonstratio
a
posteriori
est , .
qute
e
contra cau1am probst ex
effe&u:
Sa:pe
enim