286 / 298
270
Logicce majoris tertia
pars.
Qu~st.
unic.
enim effeétus su nt nobis notiores cau–
sis : unde ex illis
in earum cognitio–
nem venimus. Sic existentiam Dei cog–
noscimus ex effeélibus naturalibus, eic
qui bus etiam pleraque arributa ejus
demonstramus.
·
Dices : Demonstratio omnis debet
~sse
per causas; nam parir scientiam,
qua: est cognítio rei per causam: er–
go nulla darur demonstratio
a
poste–
riore,
&
per effcélus.
Resp. Distinguo antecedens : De–
monstratio est per causas , vel
esser1-
di
,
vel
cognorcendi,
concedo : Per
causar
essendi
,
nego, esse sem per.
ltaque effcétus, ct'im est notior nobis,
quam causa, potest nos
in
ejus cog–
nitionem ducere;
&
sic est causa cog–
ni1ionis sua: causa::, seu causa ·ej us in
cognoscendo.
ARTICULUS
111.
D e Proprietr,itibus Demonstrationis.
D
u
plex assignari potest proprie–
tas , aut quasi proprietas de–
mon:,tra tionis.
1.
Quod generet scien–
tiam.
2.
Quod necessitet intelleélum
ad asse nsum conclusionis. De utraque
tantisper dicendum.
Quomodo
§.l.
D emon1tratio
scientiam?
generet
Certum est , demonstrationem pa·
rece sc1entias. Nam evidenter
,
ac
cerro
infort
conclu~ionem
; ¡;iroi·ode–
que certam,
&
cvidentem ej us cogni–
t ióncm producic, gua: est ipsa sCíen–
tia. Solum dubitatur, an eam prod u–
u .t in rat ione causa: efficientis?
CONCLUSIO.
In D emon1tratione
arsenrur prt:e–
miuarum efficienter producit
auen·
surn concluJionif.
Ita docet S. Tho·
mas,
t.
Post. leél. 3.
Prcemiuie,
inquit,
hahent rationem causie efficientis, B
aélivce respeélu conclurionis.
Probatur conclusio : Aélus, quo
causa efficiens se movet ad alium ac–
tum, ccnsetu r ad illum effeélivecón–
cu rrere; atqui intelleétus per assens·um
pra:missarum se movet ad assentien–
dum conclusioni : ergo assensus pra:·.,
missarum effetti ve concurrit ad assen–
sum conclusionis. Minor est cerra, nam
demonst rat io
est quidam discursus:
porro in eo discursus consistit, ut ex
una cognitione ad aliam intellcélus de–
ducatur. Major etia·m constar: nam
hoc i-pso, quod aélus t'novet ad alium,
ille posterior est veluti ejus propaga.•
tío ,
&
proles ; sicque effeél:ive a.b eo
procedit: Sic motus cordis
dici t~r
effeélive concurrere ad
alios moru.s
vitales ; quia ·animal istos non elicit,
nisi dependenter ab illo, cujus, proin–
de sunt veluti propagines.
Dices : quod non est , non causat;
sed assensus pra:missarum non est in
eo instanti, quo assentimur conclu–
sioni ; non enim duo assensus pos–
sunt esse in eodem instanti in eodem
intelleétia : ergo non causat as'.ensum
conclusionis.
Resp.
1.
Ut motus alium causare
possit , sufficere , ut immediate pra!s:–
cesserit : Sic globus allidens
alteri
globo requa !i quiesce·nti . , per
suum
motum ipsum ::n@vet : quamquam sa:–
pe in eo instanti, quo iste mo\'etur,
il le moveri desim1t.
. Resp.
2.
Assensum prcemíssarum,
enim