1000000215

420 / 652

. QUvf,ST, XIV. ºÁRT. 11.
.l:atim ·, S ·in orbem agi desinq,nt (1) ExpHcent Ca:rtesi~ni .;rquod.,
nam sit hoc principium ac;tivum, a qµo sive S0l). sive ,globi pla–
netarum eandem semper accipiant motus q:uantitatem , quamdm.:.
primunt in mate.riam votitids•. Quod si e.xplicent· ,. cerrue.t tota
Cartesii hyp.othesis ; ~ale enim principium aet-ivum 'erit cau&a
motrix astro¡um. , nec oportebi.t earn rejicere in_ materiam ó:di,
in qua tanquam in• vortice , iQ cujus centro. est Sol, planet~
moveant_ur, Si autem illud· adsignare ne_quiverint ,_ con~eq_uetur,
c_um S.olem, , tum pl.ane.tas. deber;e ta,ndem desinere in orbem
agi. 4._Ex Cartesianis pe.timus , an. materia vortioum minorum,
in qu.orum alter.o· tanquam in centro ; uJ;, Carte.sius scribit ( 2 )T
est terra, circa quam movetur Luna; in altero vero est J upiter,
circa quem tanquam centrum· movent-ur ejus satellites (ídem di–
eendum de vortice Saturni-) mov;eatu.r eodem motu cum. vortice
majori , ia cujus centro. est·Sol; an vero motus nünorum illorum
vorticum sint diversi, &.in div.:ersas partes. Si hoc posterius di–
<;ant ;· igitur non ferentur satellites in easdem partes ,. ad quas
rnajor v0rtex fertur. Eosdem autem motus esse·, nemo dixerit, ·
voritice telluris , in quo videmus tot tantosque fie;.. ·
ti motus nedum diver,~os, sed. plane contrarios. ~. Rursus pe- ·
timus ; ·an vortlces hi minores veluti· ~nnatantes ¡n, vorüce. ·ma–
jpri So.lis , impediant ne.ene motiqus suis motum maj_oris vorti–
cis? Si non.impediunt ; igitur·ferentur ad easdem partes, nec
v.orte.x in quo movetui:Luna simul'. cum. terra, centrum
nec vortices·, in quo. moventur satellites Jovis, &
Saturni , .centrum habcbunt in ipso Jove; & Saturno. Si autern
motus minorum v.orücum impediunt motum v:orticis majoris, ut:
imped>ire sane debent·, si stemus exemplo Cartesii de fluviorum
vorticibus (3); igitu.r· vortices illi.m_inore.s non seq,uentur motum
( 1) Quod Newt6nus docuit, jampridem tradiderat S.. Thomas 2.
d~ A.nim. lect. I 6~ expli~üweratque eiremplo 1aqnre in quaui aliquid
projici.tur. .. M~nifestum est enim, ait:.., quod fiunt quredam regyra~,
...tiones in circuitu aqua: percussre ; qure quidem circa locum percus.,,
" siQnis sunt parva: , & motus est fortis. In reruotis autem gyrationes
,, sunt magna1, & motus dehilior. Tandem· motus totaliter evanescit, &
,, gyrati.ones cessant". Quia videlicet, motus dum pro.pagatur nec nova.
vis ·imprimitur, semper minar fit·, tum ¡~n la.pide prpjec!!o., ttll.11, in par-
t!i IJS exterioribus vonticis ,, q_uousque. tand<Un 'Cl'apesoat. .r •
(2) Lr. c. cit..d:i. 33. . ,, 1 · • ' , r
• ( 3) S. Thomas _lect. cihn - tttens, e.xempio1aqua:, in 9uanl–
aquíd proj icitur .; ,, Si, i~quit , antequam motu~ cesse.t , • gy.rationes