0000747692

~a=ft.

Vlrim.

diuijione diétionú rvt fic

'Vari~/}~cieí.

cationetp, reíl:riétio diuidirur in alienarionem,

diminutionern,qua::

funt

quaG dua:: fpeciesreíl:riLl:io–

nis; alienado

e(J;

exmiétio a ptopria ad impropriam

fignificationern , vt

video hominem piéfum.

Diminu–

tio

eíl:

vfus diél:ionis addita voce, quam non abfo–

lure,

fed fecundum

quid

{ignificat,vt

VEthiops efl al–

b11ufecundum dentes:

duplicirer poteíl: e{fe illa pani–

ticula, fecundnm quid: primo ex parce fobieél:i, fci–

licet .IErhyopis,id eíl: fecundum aliquam partem par–

uam fobieél:i,alio modo ex parte ipíius albedinis ; ex

eo quod non

fimplicirer albedo. Diminutio folet

vocari addirnm dimipuens, & etiam additum con–

trahens: add1rum conrrahens eíl: differenria illa,qua!

contrahit rationem communem ad •effe ralis parti–

cularis, vt rationale refpeél:u animalis, quod con–

trahic ad effe horninis; additum diminuens

efl:

ratio

qua::darn panicularis, qua:: ita diminuir rationem,

cui adiungirur, vr extrahat illam ab omni proprie–

tate; vt v.g.

rifas prati, homó piélus.

Hic pene omnes Summuliíl:a: agunt de afcenfu, &

defcenfu ; fed falluntur; quia afcenfos,

defcenfus

non eíl: proprietas diét:ionis, aut rermini, fed patios

fpecies peculiaris argumentationis, vt

ipli

Summuli"."

íl:re

farentur,

clariffime parebit ex dicendis in vl–

cirna difputatione. ldeoque in fuum locum remitti·

mus ,

ordinein reram pernercamus.

--.-.------------·-

L T I M A.–

'1Je diuijionc di&ioniJ rvt jic in

r-variM

f}ecies diélionum.

SECTI · o

De diui.Jione

diélionum

ex p1trte fahieéli.

·Ertum

eíl: , diél:iones

e!fe

accidenria; quia

vel

fun1r conceprus, vel voces, aur [cripta,

ideo

femper

font

in fübieé\:o ; neque poífunt eífe exm1

illud; quare vel

func

in mente, vel in lingna,

vel

fcriptura,

111

mente Cunt cogniciones .rerum, qure ve

videbitur

libris

de anima,

Cune

accidentia, de quo

nulla eíl: dubitario ihter' Doél:ores ; diél:iones aurem

vocales

funt

fonus ab horninis

ore

prolati,

de his l

ccfam

fine

conrrouedia dicitur

eífe

accidentia; quia ·

omnís fonus eíl: accidens,

fic de reÍiquis:ergo om–

nis dill:io efl: accidens.Omnis aurem diuiíio acciden–

tis deber incipere ab illo, quod vniuerfalius eíl:

lllo;

acqui ordo ad fubieél:um vniuerfalior eíl: quam

ordo ad obieél:um: ergo ex ordine ad fubieél:um de–

ber incipere diuiíio dié\:ionis

íic;

f~d

datur criplex

fubieél:um ranrnm: ergo criplex rerminus memalis

fcilicet,quia datur fobieétum mentale; vocalis, quia

datur fubieél:um vcrcale fcripcus; quia <lamr

fobie·

ltum fcripcum ,

feu

fcriprnra. Minor

illa

prima

fic

v.robatur; quia id, quod conuenit omnibasacciden–

ubus, vniuerfalius

eíl:,

quam id,

quo~

non conuenit

om~ibus,

fed aliqµibus ; fed

ordo.ad

fobieél:urn con–

uenit omnibus accidetitibus,

non conuenit omni–

bus accidemi,bus ardo

obieaum :

ero

o vniuerfa.

lior

ordo

fubieél:um in accidenti

quam ordo .

ob~eél:um.

Atqui diél:io eíl: accidens, ergo vni–

uerfaltor,

prior

eíl:

onfo ad fubieétum in diél:ione,

qnam ordo ad obieél:um; vnde multa: dantur diél:io·•

nes. qua! nihil fignincanc,& fic nullum ordinem ha–

benc ad obieétum,& nihilominus quia funt acciden–

ria, omnia.refpiciunc fnbieél:um : ergo prior, & vni•

uerfalior eíl: ratio fubieél:i refpeé\:u diétionis

quam

ratio obieél:i ; confequencia illa fic probatur ; quia

quidquid conuenic fuperiori.

eo modo, quo con-

Jideph. de Penafiel, P

hilo[. Tom.I.

uenit illi,

conu~nic

omni contenro fub illo; fed ac–

cidenri ve íic cotH.tenit prius.&

vniu~rfalius

ordo

fobieél:um, quam ordo ad obieé\:um,

ergo

diébon1;

qua! tanquam inferior concinerur

fub

accidenci vt

fic,conuenir prius,& vniuerfalius ardo ad fubieé\:utn

quam ad obieél:L1m: ergo reél:c

fü

diuiGo dié\:ionis

prius incipiendo

fubieél:o, quam ab obieéto ,

iam dixi.

Diél:io mental is eíl:,quéE componir propoíirionem

mentalem, non vr copula

Ced

vr pars eius, diétio vo–

calis efl:, qua= componit propoGtioncm vocalern; di-

é\:io fctipta eíl:, qua: componir propoGrionem fcri–

ptam;quia aurem primum eíl: in aliqua re illnd quod

non eíl: vltimum, quam

illud,

quod eíl:

rirnum, Ge

primo dinidirur diél:io menralis in non vldmaram,

vlcimatam; diél:io non vlrimara efl cognitio vocis

tanrum,

non rei; diétio vlcimata eíl: cognitio

YO·

cis,

rei íimul, v

in homine; cognirio vocis

ho~

minis eíl: dié\:io non

timara; cognitio

vero

homi–

nis, & vocis ·fignifica.nris Gmnl eíl: dié\:io vlrimara;

qui;;i in homine prius [efe offert vox Ggnificás

ipfq111~

quam ipfa entitas hominis,& emitas ipGus vlbmum

in homine: ergo diél:io, qua cognofcirnr vox,

en–

citas hominis; quia vltimum hominis cognofcir,erit

diél:io vlcimaca, & cognitio, qua cognofcitur vox:

hominis, cum vox non

Ge:

vltimum in illo, eric di-

cfrio non vltimaca; quare grammaticus,

qui

vocerrl

horninis , & Ggnificarionem illius

gram~1áricalem

fcit,

habet cognicionem non vlrimatam hominis;

Philofophus aucem, qui non folum Ggnificationent

illius vocis cognofcit,fed etiam namram hmninis 'pe-'

netrat, haber cognicionerb

ltimatam hominis.

Rurfus

diél:io mencalis vltimaca diuidirur in in-

tuitiuam, & abíhaé\:iuam. diél:io inruitíua

~íl:

qua

cognofcitur obieél:um in feipfo

per

prÓpriat;t fpe–

ciem, Gue exiíl:at, íiue non cxiíl:at, vndecogniti.o,

q~1a

Deus cognofcit forura, poffibilia,

aél:ualia

cognitio incuitiua & non ablhaétiua, quia in

iplis cognofcit

illa.

Diél:io abíl:raltiua eíl:,

qua

co–

g11o{cicur res non in

re,

fed in alio ,

per alienam

fpeciem;

v.g.

cognicio , qua cognofcimus Deum

per creaturas

efl:

abíl:raé\:iua quia non cognofcirur

Deus

in fe eft; eo modo quo cognofcirnr in Pa-

tria

Bearis, vbi viderur Deus, ficut

eíl:

in fe,&

per propriam fpeciem ,

ideo eíl: cognitio

in–

tui

riua.

Vltimo dié\:io mcrnralis diuidirur in direétam

reflexam, direél:a eíl: qua reél:a tendit potentiam

obieLl:um, id

eíl:,

c9gnitio, qua direé\:<} cognofcirur

res: reflexa

cogn.irio cognitionis eiufdem poten–

tiéE, coca h<Ec diuiGo declaratur exemplo

v.g.

illa

cognido,

qua

cognofco

leon~m,

e{l;

cognirio dire–

él:a; cognirio aucem, qua cognofco me cognofcere

leonem , id

dl: ,

qua cogno(co meam cognitionem

repr~fentanrern

leonem , vocamr rdlexa , quiá

per illam potentiarefleél:it, ac reuerrirur fupra

fuam

propriam cognicionem , quate cognitio, qoa co–

gnofco , Petrum cognofcere aliud ,

.no~

vocacur reª

flexa,

quia eadem potencia non

refle~1t'ÍUpra

fuani

cognitionem,

idem

efl:

~quando

rncelleéh1s

gnofcir Cenfariones fenfoum externorurn, runc

e111m

· non

proprie darur cognitio reflexa , fed porius

direéta íimpliciter, licer aliquomodo poífü

dici

reflexa; quia idem hamo

pcn:

vnarn cognitionem re·

fieaic Cupra aliam

propriam.

***

SECTIO