0000747692

412 / 582

Logica Difp. V l l. ~De 'Proprio.
;.§.excócrario ele acquitenda,vel amictenda poffeffio- quod cempus, vel quodam tempo re foli rei ineíl:, v.g.
ne lib.41 .tic.i.. Cumitur eciá in iure proprium pro iure; corium, feu pellem mutare vt in anguibus.
quod fibi coníl:icuic Populus quifque,v~ fcri.bit .~aius . Prnprium limpliciter ab Ariíl:ocele definicur, quo.d 8
apud Gregorium i~ l~g·~: omt1es popuh d.e ~uíl:m'.1,& quidquid lit res nó explicac,foli ineft, & viciffirn pr~-
iure lib.. 9.cir.9.Iufbniam tn §.lus autern Crn1le de rnre dicacur,id eft,reciprocacur cum eo cuius eíl: proprium,
nacm.:ali Gencium,& Ciuili lib.1.Iníl:imtionis Ciuilis cum eamen lic e~tra eius elfenriá,quo paé\:o eíl: hmnini
tic.i. .& §.ius aurero poteíb.tis de patria poteíl:ace lib. r. proprium ridere poíie,[eu riíibiliras,& e(fe difriplinre
Infütut.ionum tir.9.Denique ve notat Tolofanus Iabo- capacern,qn<~d confirmar ipfe Ari íl:oreles}.Topic..c. r.
lenus proprium fundum diíl-inguit ab eo>qui cum alio vbi ait per fe propriú eft illud,quod ad omnia affigna-
communis e(t proprium vfurpans pro eo quod fingu- tur,& ab omni feparar,id eíl:, quod conuenit omni, &
larirervnius aél:u eíl: in lege 5.proprium fondl1m com- fernper,qui~ {¡ad omne aílignatur,debet cóuenire om-
1111unia prrediorum lib.8. cit+ apud Iurifconfulros in- nibus,& femper,& quod cóllenit foli,quia fegregar ab
quit Syntaxis arcis mirabiliseciam qu<!!dá conGderan· omni alio,neque poteíl: fegregare niíi conueniat foli.,
naturali iure communiaomnium,quredam vniuer- quia li cóuenirer alij,quam illi cuius eíl: proprium,iam
litaris,quredam Ílngulorum propria,qure ornnia cxpli· ab illo non difünguerer,confequenter non fegregaret
canrur aMarfi:ino Florencino, Caio, & Pomponio in ab omni ve canefcere,non diíl:inguit hominé ab omni
lege l. 3+ 5.6.& fequenribus,de rerum diui Gone lib. r. alio,quia non fo los horno canefcit e:l' Ariftocele J.lib.
rerú diuilione,& in rerú diui lione lib.?.. de generar.anirnaHurn,c. ~ .& 5. & ex Plinio lib.1
Inlbr . iuri Cimlis tit.1. D e in iure id proprium turalis hiíl:orire c.p. vbi fcribir canes,lupos,ec1
dicirur,circa quod eius rei perfequendre aél:ioné habet, nonnulla animalia pilo fa ca11efcere,neque omnes ho-
vt lege 1 5 regulis imis, qui aé\:ionem inquit mines canefcunt in feneél:ure;ica enim quotidiana ex:-
habet ad recuperandam rem ipíam habere viderur, & perienria docer;poteíl: enim calor in quibufdam homi·
hoc ipfo verbor. fignificat. l. q;. id enim apud ni bus eífe adeo robuíl:us,vt impediat ne hum id itas ex-
fe quis habere videmr de quo haber aél:ionem,habecur cremen ti tia qu~ humida eíl:,& materia caniciei gene-
enim.propriúmque in bon is e!fe dicicur quod peti po- recur. D. Damafcenus loquens de hoc proprio in fua
refi,& quod peri poceíl:,vel rem in bonis de acquirédo Dialeél:ica c.6.ita dicir;qood proprium efr, quod om-
rerum dominio 1.9. §.quod auus,ad leg.Falcid. vc .funt 1 ni>& foli fpeciei,& fernper inefl:;quibus eifdem verbis
hu1us rei innmnera exempla iure noíl:ro,\.c leg.penulc. apoíl:ara fi~i Catholicre Porphyrius vtitur hlc dum
fi quid in fraudem pacroni,1. 35.de fiatu libero,l. (i quis dicit:proprium eíl:,qnod cóuenit omni,foli,& fernper,
vi de acqu1renda polfellione, imo proprium dicitur id conuenicúrqu~ cum ea re cuius eíl: proprium. De quo
circa quod poreíl: aliquis reíl:itui in incegrum, ve ídem loqués D.Thomas Ge air opufc.48.c.6.Proprium prz-
Paulus air l.5.de inFeg.reíl:itut. qure eíl: lex 5.lib.7. · dieatur per fe in fecúdo modo dicendi per fe de fpecie
4 · Apud Dialeél:icos·, & Philofophos varie accipitur cuius eft propr iú;poteíl: enim aliquid pra:dicari de alio
proprium. Primo, provc diíl:inguitur ab improprio,vt dupliciter. Primo ve qnando definitio;vel pars defini-
folernus dicere hanc vocem,homo,fignificare proprie tionis prredicacur de fpecie; vr, v.g. horno eíl: animal
hom111em viuum,piél:ú vero irnproprie,& in hoc fenfu racionale,vel horno eft rationalis,& tune prredicatum
loq1iitur Cícero dum ait:Proprium verborurn eíl:,qui- cft: de e!fentia fubielti ; & hic prirnus modus dicendi
dam deleél:ns habendus, arque is auriurn quodam iu- per fe dicicur: ali o modo prredicarum dicitur,quando
dicio ponderandus,in quo confuecudo etiam bene lo- fobieél:ú eíl de definitione pr~dicati,quod dicirnr eífe
quendi valer plurimum 3. de oratore, & pro Cecinna fecundus modus dicendi per fe. Proprinm auté firnpli-
294. rem aliquam fuo cerco, ac proprio vocabulo no- citer & de quo agit Ariíl:oceles pr~dicatur per fe de fuo
minare. Ariíl:oreles 3. Met. cext.i.. propria ait impro- fubielto hoc fecundo modo,quia fubieé\:um eíl: de de-
priis opponi neceffe eít, & Placo in Ti meo imprnpria finitione illius faltem indireél:c,fi enim definiamus ri-
imago deficic in perfeél:ione. propriecatis. fibiliratem,dicernus e{fe aptimdin~ hominis ad riden..
J Secundo fumimr proprium provt opponitur com- dum,& idé contingit in quocunque alío prf,prio,quod
muni, ve verbis Ciceronis probatum manee fupra, & fir quarrú pr~dicabile, propriáque paili vniufcuiuf-
cci~ textibas legurn fupra apud Iurifconfultos. ir.aque que rei appellamr,cuius exépla hélc funt,canú lacrare,
ii vim nominis col) lideres illucl commune,folum vero hominú loqui vocibus,equorú hinnire, fuú grunnire,
appellacur proprium quod foli alicni conuenit; vnde boum mugire>vulpium ga ·re,camelorurn blaterare,
Anll:oc. 1.Topic.c+ nerno,inquit,alicuius rei propri ú elephantorú barrire,aprorum 11dere,pardormn fre-
dicitur,. quod ali is conuenire porell, hac enim racione mere,vrforurn gemere,alinorú ru e,leonum rugire,
difünguimus proprium ab vniuerfali, indiffercntÍque, ouium balare;volacilium,anferorum ··repere,& fibila-
quia vni folum,& non pluribus conuenir,curn cómune re, piccarum garrire, cornicum corn t~ari, coruornm
pluribusconneniar, & fic dicimus proprium hominis crocitar~,ciconiarú crepitare, cicadar ~n ftridere,&c. ·
.elfe ridere poffe cóparando hominem cum crereris ani- qure omnia ambrolia, rnellffque fuaui r..ma dulcedine
malibus,Socracis elfe Sophronifü filium; contra vero delibums in fua philomela Ouidius NL' :;;¡íjl¡¡ill"""~W!·~~;_
homini curn beíl:ia elfe commune feníibus vti poífe. cenus author his e rrninibus ::et • cómendauit.
6 Dcinde propriurn authore Ariíl:ocele 1.Topic. c.3. Dulcú amica vem '1ollú ia pr1tffans,
a.liud effentiale eft, aliud accidentale, priori modo aic lnter at4es eteni ui tibijimilü.
eífe propriurn terminurn,id ell:,definicionem,quia foli Tu Philomela , vocum diflrimina mi/le,
conuenir rei ddiñirér,proprium aucem accidenrale eíl: Mi/lepo varios ipfa referre modos.
ve propria paffio, feu affeétio. ' Dum tur. trutilat,flurnm trumpijltat ore:
7 Deinde proprium eíl: quod foli accidit ex Arill:otelo Se uod mane canunt vefjere non recolunt.
ibidem,aliud eft propriurn fecundum quid, aliud lim- Ca at hinc perdix,hinc grajfitat improbm anflr,
plicicer, id cíl:, fine adieél:ione vlla diminuence; pro- ret caffu1 turtur atque columba gemunt.
pr~um (ecundum quid cíl: duplex,vel .enim dicimr pro- Flaucitttt arborea clamans defronde paLumbü.
nu1 ad aliquid, feu comparatione alicuius, vel ali- In fluuiifi:Jue natans forte tetrinít anM. '
q~an o, 1 ,..erro tempore; proprium ad ali quid Grmgruit, inqueglomü Cigni prope fiuminadenfant1
dtrnur quod foli rei conuenic,G. ad aliquid aliud corn- Accipiter piptflt, milum hiánfeue Lipit.
pa~etur, v.g. bipedem e!fe el't propri hominis col- Cftrurn'refalet gallw.,gallinagraciLat,
lat_i mm quacir~pedibus,fed nó Gmplic1 Pupillat pauo, trinfat hirundo vaga.
au1bus conuemt,proprium aliquando efr,q; Dum c/angunt 11quilieil, vultur pulpare probatur:
Et