0000747689

Phyíica. Difp. I.

QV .tf.S TIO III.

Vm'im Philofophia

[ciencia pra–

aica , vel fpeculatiua?

SE C TIO

Sentcntiee

Aduerfariorum proponrmtur.

100

pRima fcntentia alferit Philofophiam

effe

(cien~iam

praélicam: ficaliqui ex Antiquioribus,vt Mchfus,

Xcnocraccs ,

ahj.

Probarnr h:ec Ícntentia primo ; namralis Philofo–

phia non

dl:

libera : ergo non

dl:

fpeculatina. Con–

clufio

mamfdl:a, quia hberum

genere fcientia-

1um id dicitur, quod fui ipfius graciá qurerimr, qno

paéto

habct omnis contcmplauua Ícicntia ,

cun–

fiat ex libr.

Metaphyficx, cap.

AITumpmm pro–

bamr, namfi Philoíophia naturalis cílct ars hbcra,.cC–

fcc vt1quc hbcralis : non ctTc auccm libcralem ex eo

oíl nd1t0r , quia non

el\:

aliqua

illis , qure in vul–

gata liberalium arrium diuiíiooueceníenrur.

101

Secundo probatur: omms Ph1lofophia verfotur aut

in cogniuonc vcri , a11t

profeqnutionc boni ; fcd

qua:: vcrfotllJ'. in cogntticne ved , e/l cc;nremplariua ,

qux autcm in pro{eq1111t1onc boni,cíl alliua , (cu pra–

ética :

ugn

Ph1loíophia efi non Colum fpeculatiua, led

ctiam praét1ca fimul.

101

Tert o probatur:

philofop~ia

ell

aílimilatio h.omi–

nis cum Deo; fed in Deo aébo,

contemplauo re–

pcriunrur: ergo Philofophia quxdam crit aél:ma,

qu:rdam contemplauua.

onfim1amr, ícicutia contcmploriua fola rerum

infpeélionc contenta en ;

ícd

naturalis Phtloíophia .

non 1ta

haber :ergo non en conccrnplariua. Maior

propofü10 en apud At1fiotelem,1. Mctaphyfic.cap. , .

de auima ,

cap.

o. text.

M 1norprobatur,

qui~

namralis

P~1l?.ío~hia.

inclinat ad arnorcm

D~i ,

úquidcrn vr Alanous

hbr. de doétrrna Plato111s ,

cap.jo

Diuus Tbomas 1.contra gcnt.cap.

dixe–

runt ,omnis abditarum rerum mrclhgcnua humanam

mentem ad naturól! Diuinx limilimdincm prop1usene–

hit :fimilirudo ¡utcm tcílc Artllotele

magnornm

moral1um , cap. 11. aliifque in locis , magna dt amo–

ris concihamx , quamobrem Salonion Sapicnt. ;.

multas

111

Dei amiciriam Sapicnti:c beneficio rece–

ptos fm!fe tellatur: igirnr Pl11lofophia nacuralis in–

clinat ad Dei amorem, fcd amor aét10 qua:dam

el\:,

liue opus nollri

animi:incli1~at erg~

ad opus. .

103

Huc pertinet, quod Ph1lofoph1a namrahs tacita vi

:ad rcrum humanarum dcípcél:ionem alliciat , vr

expcricntia docet,

prxclara

multo~um.

Ph.iloí?pho–

rum cxcmpla t ílantur, quos

~ap1entta:

/ludio, vt

ait C ícero

libr0Tufculan.~xíl:1on.

tantum huma–

narum rcrum credium ca:pit , vt omnibus diuitiis vi–

fJEqne voluptatibus

renunciaucri.nt,

mmciúm~ue

re–

mikrint , vdut de Socrate, D1ogcne,

alus non

paucis multi fcriptores

a:~ernit~ti con~m~ndarn1~t

quarc non vidclllI

namra.hs

Pb1lofoph1a

l1l

(ola 111-

[pcél:ione vcritatis conqmefccrc; vndc non ell fpe–

culaciua.

Tandcm probntur, quia ex doéhina Phjloíophi:e

'\-multa admiranda opera proficifcuntur ; ergo Philo–

íophia en praé\:ica :.

<;:

onÍequc~tia

efl

CL~idens,

qui.a

nihil aliud en princ1p\\lm praéhcum ' Vt 111 D1aleé\:1-

lariffimc demon!\mümus, niíi principium illud,

cuins fin

cíl:

opus ,

qua varia opera profici[–

cunmr :ergo

Phi\oíoph~a pr~cedunt

.varia ope–

ra,

Philofoph1a abfquc dt1b10

~'tlt

praética : A.ntc–

c~dens

ptobatUI

úc,

quia mediante dofüina Philo.

De Natura

Philofophú~

Cophire , cxhaurirnr [entina nauis ,

aqua qu:e gra.

uis cll, non obllame ipíius grauirate, furfum fcrcur,

ex fontc pcr concham dimanare cogitur,

alía id

genus admiranda opera pcrpctrantur : ergo Philoío–

phia habct pro fine opus,

ab ipfa

miro perfe.

étionis fome , anific1ofi , admirabil ¡"que opcris riuuli

pcrfluxerc.

SECTIO

IJ.

N oftra Sententia p1·oponitut.

R ima Conclufio: Philofophia naturalis c!t verc, i oj

ptopnc Íc1cntia. H rec ell fcntentia pene om–

nium l'hilofophorum , nam nihil aliud opmati func

magm illi Philolophi

Pythagor~s,

Socraics,

Plato;

de l'lacone cn1m, ve e1us $cripta tellanrur, haud du–

bium etl: , quin ccnfoerir nacuralem Philofophiam in

perf.:étarum kicnciarnm apice collocandam, vr con-

lbtex Menone,

Phredto , aliifquc eius libris : nam

vr notarunc Conimbriccnfcs, lici:t in Philtbo,

de repnblica, íolam Dialeélicam , cuius nomine (

Alcinous, ali1qne Platonici aducrtunt) primam in–

rell1gir Philo oph1am; quod, inquam, folam Dialc–

éticam appellarionc lcicnrire dignarnr ; nihilomiu:is

non idcirco Philofophiam inter fcicmias commcmo–

randam·negat; loqnm1r cnim eo loco de fctcntia ad–

modum prcfsc , Vt in

Carn

tantUm COnllCJllt faculta-

rem ' qure crercris parrocinatur.

tanquam

fu–

periori loco prxfider , quod primre Philofophi:r pro–

prium cll. Hrec femcntiaclt clanffimé Aril1or. 3. libr.

huius operis, cap.

tcxt.

de parribus

anirnalium, cap.

in Mctaphyfica, cap.

rcxt.

l·

Vbi Ph1lofophiam namralcm pleno ore (cicn–

riam •ppellat. ltcm

Mctaphyfica: , cap.

rcx-

¡.~o

in loco H e1berilum,& Cratilnm conrrarire

pattis defen[orcs infciti<1: coarguit,ac plenc confinar.

Pro?atur.primo rationc , quia illc habirns, qui ha-

b~t

CLndcnuam,

Ccrtirudincm ( vt latiffime

no-

b1~

demonnratum manct difpuratione prima Diale–

a:.1cre,quxílionc prima, videtc ibi)dl vcrc,

propric

fcicntia;fed Philofophia

ctl:

huiu(modi: ergo Ph1!0[0-

phia eíl vcrc,

propric (cicmia :M inor lic probatur,

quia cuidcntia nihil aliud eíl, quam claritas dctiuata

ex.

principiis in. fcicntiam ; fed in Philofophia danmr

vera ,

propn~

cuideunffima principia , (de qu1bus

agcm~s

lac1ffime difputat1onc vltima Philofophia:, vbi

doceb1mus qua:,

quot Gnt,

quomodo cis vti dc–

b).'amus)

quibus claritas euidemia: dcriuatur :eroo

habet _cuidentiam habirns Philofophior.

H~c

conÍc–

qucnna .

patc~;

ideo in .Logica ,

in Mecaphylica,

datur emdcm1a,

clamas intellcé\:ualis , quia dan-

tur principia in talibus Ccieqtiis '

quibus deriuatur

claritas euidcntire in illas Ícientias ,

ideo in hoc

Vniu~r(~

datur

~laritas , .

.e~identia

corporca, quia

darur 1111p[o Vmuerío pnnc1p111m rocius claritatis,

quo

c~ana1~t

ranqu_am .:ab _(plendidiffi1i:o fome varij

fulgcnttffim1 lumm1s nuuh : ergo G tn Philofophia

dantur varia ,

cuidcntiffima principia :etiam ab illis

derinatur in Ph1lofophia cuidentiffima lux ,

claritas–

euidentire.

D ices , de rebns corruptibilibus ,

mutabilibus

non damr fcicmia ; cum aurcm Philofophia anar de

rebus huiu[cemodi , pra:cipn/: qub funr

fing~larcs ,

Ph1loíophia non poten e!fefcicntia.

Sed contra primo , qnia vt in Loaica demonfira-

tum eíl:, de omnibus rcbus dari potc:ft fciemia, tam 10 7

de contingcmibus , quam de lingularibus ,

de mu–

tabilibus,ícu corrnpubilibus. V idcte varia Araumen–

ra,q~übus

hoc latiilimc probamm manet q.

proccm.

Log1ca: , qu:i: nofirum lntcntumd!icacitcr probant.

Contra