, ~A
mphitheatrum
'Miíericordi~.
da:us ,
medica quater inclytm arte.
Trinitatem
more fuoneganst qui cum pluresde hoc myíl:e–
río conciones audiiffet, ex iis obíl:inatior rece–
debar. Donec quendam ex focfrtate noíl:ra in
Plareníi ciuirate doél:e, folide, grauiter , & pro
tant~
reí dignitate di!feremem audiuit:
q~10
in
veriratem ille potemer induélus,faffus id atfecu–
tum, quod diu
c~mcupierat,
vt fcilicet aliquis
myfrerium illud
eo
explicaret modo, quq potfet
vbi rem luda!is improbatam penitus , perfoade–
re. I(.go abikiamus' furilia, & CLtm Diu'o Perro
pta!d1cationé noíl:rá argumemis robuíl:is munia–
tnLis.lam pro Empyreo
&
ca:ldl:i Amphitheatro.
f ·
§.
J
r.
Ratio Diui Bajilijpro E mpyrei
pojitione defenditur
,
cum
vtilihu
documentú.
t
p..
s
le
ille fcribit
homilía
1..
in
Hexametum,
D.Baliliu¡.
ve ea omittamus, qu.e ex eodem dedi-
•
mus
numero
14+
[
~iod
íi ratio qurerit íint ne
tenebra: cum mundo íimul exorta: , an ancece–
dant lucero antiquitate? Denique id íi eíl:, cur
id, guod eíl: Cleterius, a:tate
lit
prius
l
Dicimu~
itaque hafce tenebras non fecurtdum íubíl:an–
tiam extitiffe, fed
affeél:ion~
elfe, gtia:
aeri
ex
luminis priuaticne
accida~
A1'. cuiufnam is lo-
cus, qua:fo, quem mundu ambic, fubiro lucís
expers inuétus eíl:,vt elfenctenebra: fuper aquas?
Arbitramur fane,íiquid erar ame mundi Íeníilis
arque corrnptiui confütutionem, id in lumine
minimur;n fuiífe. De guo Apoíl:olus Paulus :
Gratias agentes Patri , qni idoneos nos fecit in
Cololf.
1 .
parte fortis Sanll:orum in lum.ine Coloff.
I.
'1r.
v.
u. -
' 1
i.
Sic ilh:. Propter qua: Oiuus Thomas
I.
p.
D.
Thom.
q.6
6.
art.;.
fic aÍt : [Bafilius vero ea ratione po-
nit, ne videatur íimplicirer Deus opns foum
a
tenebris inchoaífe, quod Manichrei calu·mnian–
rur.] Sic ille mentem magni Ooll:oris intellexit:
addit tamen rationé illius non multum cogere,
ti.
Thom.
ad
gu.amíic refpondet: Qi.!a:fl:io autcm de tene–
hris foluitur fecundL'im Auguíl:inum(lib.9.foper
Geneíim ad litteram c.
1
5.) per hoc quod infor–
miras qna: per renebras fignificarnr ,non pra:cef..
lit
duratione formationem,fed odgine.Secúdum
alios vero,cum renebra: non íint creatura aliqua,
fed priuatio lucis,diuinam fapientiam attdbtur,
vt ea qua: produxit ex nihilo; primo in íl:atn im–
perfell:ionis iníl:itueret,
&
poíl: modú ea perdu–
ceret ad perfeél:um.]Sic ille cuius pace D.Baíilij
rationé
conabi~r
&
firmare pro viribus,& pa–
riter i.Uufirare. Q:2_od vere pra:ce!ferint renebra:
creationem lucis cómnnis Sanél:orum Parrnm
expofirio eft, id texru facro apene fatis
indica~
re.Et licet Diuus Auguíl:inus
oppoíi~um
cenfue-
Dies
cre2
rit exiflimans omnia, qna: fex diebus creara di–
tioois
vc:r~
cúntur,fimul fuitfe produél:a,diefque non veros,
tales.
fed intclleél:uales afiirmet, Angelica: inquam
cogmnoois, iuxta naturalem ordinem rerum
D.Thom.
cognitarum , quo Diuus
Tho~as
qu.:.ft.
7
4.
ar–
tic.
1..
Eius opinationem ag11'tn interpretmn
cum veneratione auél:oris tanti proRrgac, vt
parum Scripnm:e
confonarr~
, & ita ex hac par–
te ratio Diui Baíilij Cuum vtdetur rnbur
obrine~
k.
Q!l~d
aumn
addirur de progrefii.1 diuina: fa_
pientia: ab imperfeél:ioribus ad perfeéh non
Dc:us
~b
im!
potefl: generaliter improbari, cum in formatio-
be&~ion
ne rerum doceat Scriprura Deum eum fua: ope-
f.:~i~i/fu~
rarionjs procetfum tenuiffe. Tena enim erat in-
licus pro–
fotmis , Abyffus te::nebrofa , & vomn omhia
cedere.
chaos , mole.fque indigeíl:a , qua: fex dierum
fpatio per varias cíl: loccrum
&
fpeciernm dif-
ferentias ordinara. Qijod vt ex mente Sanél:o-
rum tradic Diuus Thomas
citata quttjl,66.art.1.
D. Thom.
ad
x. pro fecundo @:icendi modo ,JJ.'Ion fuit
ex impotencia Dei , Íed ex eius fapienria, vt or-
do feruaretur in rernm condicione , dum ·ex:–
imperfeél:o ad perfeél:um adducerentur. ) Sic il·
I l
r
le. Sit ergo
ilh
doél:rina omnino verirati con-
r;r,
~~: :,
1
~
formis ; at in cauCa
li.fi:is ratio Dini'Baíllij Ínam
ncbras
li
viderur efficaciam reNnere. In aliquo inquam
fubfccura .
corpore debuiife iHam pra:cedere tenebras, ne
pr~~cJfü.
diceretur Deus foum opus ornnino
a
tenebris
inchoaífe.
. effit quidem fpirirnalis lux in
crearione
· 'i.!lorum, de quo cum Oiuo Au-
gníl:ino ipfe oél:or fanél:us
quitft.
67~nrtic.
{ ·
D. Thom.
Et in hoc ordo ille ab imperfeéboribus ad per-
fea:a. progrediendi non eíl: feruatus, fed oppo-
firus, duro a,b
~xcellenriori
gradu naturól:! Ange-
lica: ad inferiores alias omnipotencia ordinata
defcendit. Vnde fit lucem etiam corpoream Íu-
blimi alicui corpod propriam pra:cedere de-
buiffe. Angeli namql'te in loco fibi proportio-
nato creati funt, & ita confequenter fplendido ,
vt domicilij claritudo nawrie eorum claritudini
refponderer. Licet cnim illi corporeos non ha-
Angelis do–
beant oculos, quibus habitaculi-fui lúcem
hau~
o:iíciliú cla–
rire poffinr,
&
nobiliori alia in mente perft:uan-
ri~mum
ar–
tur : at negati nequit quin :;i:d digniratem eo-
trt
uturn.
rum fpeél:et domicilij clatitas , qua etiam illi •
.
íi
non corporis oculis , modo alie9 fublimiori.
poffunt fruí,
&
fruitione huiufmodi recreari.
0 8
fil'
Inde efi quod ex Diuo Baíilio adducit Diuus ·
3 1
ius,
Thomas
quúl.66.art.
3.
•
1d 3.
[
Qi2.odCcilicet
o.Thom.
miniíhator fpirirus non porerat degere in tene-
bris, fed in luce
&
la:titia degendi íibi ha bitum
poffidebar.
J
Sic iHe ,
ex
homil.
1.
citara.
aliam
fequums
ab
ea , qua nunc vtimur, tranílario-
nem, fed veritate coníl:ante Íéntenri:,-e. Ad ho-
minis quidem dignitarem abíque dubio. Spe-
ll:abat, vt non in tenebris, fed in luce crearemr:
Et ira ticet in eius formatione ordo prrediél:us
Ab homini>
feruams fuerir, ve ab irnperfeél:ioribus irewr ad
formar.io'ne
perfeél:iora, & ex limi conformatione ad ani-
probauo.
ma! infufionem: in negotio ramen lucís & ira - .
. .
funt res difpoíita:, vt corporea prrecederer,
&
Vts
8
ra~;~nis
fine fpirituali neque per vnicum inftans polfet
D.
ª
1
1'·
inueniri. Ha:c ergo eíl: vis diícurfos Magni
Ba-
íilij, cui deferuiunt verba Diui Thom:e
quttH.
D.Tho_m.
67.dudum
citata,anic11/.4.
incorpore,
vbi íic
~ux
pnm\
ait: [Sic ergo opormir mdinem diuina: fapien-
~~a~
11
~f:.r
ti<e
manifeftad, ve prima ínter opera difiinél:io- nis.
nis produceretur lux, tanqn:im primi corporis
forma. ) Sic ille,qua: ad caufam pra:fenrem pof-
funt conuenienter aduocari.
1
5
3.
Ec
ha:c quidem ofiendunr Empyreum
Sioc
illa-oú·
ca:lnm numquam fine luce extitiffe: cuius ºP"'
quam Em–
poíitui:n videtur do_cere ?iuns
Tho~. qu4:~·
66.
N.rc;~~m.
art,
1.
incorpore,
vb1 íic a1t: [Q!antum ex hetera
~·
aduci;..
Genefis accipi potefl:, triplex formoíir:is & erar,
r~
1
~:u"'
propter quod dicebamr crearnra corporalis in-
formis. Deerat enim
a
toro corpore diaphano,
quod dicimr ca:lum, pulchrimdo lucis. Vnde
dicimr, quod tenebrz eranef1,1per faciem abyffi.
Gen.
1.
'/l.
2.
&€.
~
Vbi de cado Empyrco videwr
loqui, qufa nullum aliud creatúprima die imcta
diél:a.