e o
M M E N T A
R.
r
V
.M.
t>pcribus
íuil
inferuir.
~quid~m
.trdore quotidie excira–
mur..Odorem 'luidem fentimus:Saporem proculdubio igno
ramus. Cum ig1tur adore manifefio illetli faporem latenrer
defideremus,merito quid cupiamus, patiamuré¡ue nefcimus.
Hine etiam íemper accidir,
ut amantes amati afpetlum ti–
meanr quodammodo arque
uenerenrnr.QJ!_odetiam fortes,
dicam equidem,&liuereo
r ne quis uefuum hzcaudiens
crubefcat,
&
fapiemes inquam uiri, coram inferiore quouis
amato pati confueuerunt. Nempe non humanum efiquod
cos terree, quod frangit,quod occupat. Humana enim nis in
fortioribus fapientionbusé¡ue íemper efi exccllentior. Sed
diuinitaris fulgor ille in formofis emicans quafi dei limula–
crum amantes obfiupefcere,contrcmifcere,
&.
uenerari com
pellir. Eadem rarione proptcramati prai:íentiam am:iror di–
uitias &honores concemnit,
&
pro nihilo haber. Par enim
cfi, ut diuinahumanis anreponantcrr. Ulud quoque euenire
fz:penumero íoler,
uc
fe in amati perfonam.quifque tranf–
ferre cupiat. Nec immeriro .Deus nanque pro hominc lieri
cupir,arquecoAatur. Qi_isautempro Deo hominem non
commmer? Fit etiam utamore illaqueati uiciúim füfpirent
&g_audcant.Sufpirant quod feipíosamitmat, quod perdunr,
quod perimunr. Gaudent quod in melius quiadam fe traní–
ferunt . Calent quoq; uicifsim & frigent: inflar eorum,quc:is
tcrtiana febris inuadit. Merito frigent: quia calore propno
deíeruntur: necnon &calent, curo Cuperoi radij fulgoribus
accendanrur.Frigiditatem timiditas :caliditarcm aucfacia íe–
quirur.Ideo timiru quoque uiciísim
&audacesapparenr.He–
betiísimiprztereaquiq; acutiores am
ando reddunrnr. Qi.isénim ccrlefüradio aípirante, non acutifsime uideat? V
erumdeamore ipfo, & pulcbritudine, eiusé¡ue origiae,amantium
alfetlibus i!taíufficiaat.
D E D
V
O B
V S
A M O
R.
I
S
G E–
neribus,ac de duplici Venere.
CA P. VII.
D
Einceps de duohus Amorum generibus breuiter diípu
tandum . Cupidinem Veneris comicem elfe apud
Pla~
toncm Paufanias allerit.Totidemq:
elfe
Cupidines quot lint
&
Veneres,neceJfariumarbitratur.Veneresautem duas com
memorat:quas itidem gemini Cupidines comitentur.Vene–
rem alteram quidem ca:lefiem ponir: alteram uero uulga–
rem. Ca:lefiem illam Ccclo fine matre natam: Vulgarem er
Ioue
&
Dione genitam. Ca:lum Platonici íummum deum
ideo uocant , quia licut co::lum ifiud foblime corpus omnia
corpora regíe
&
continet, lic íummus ille deus omnes fpiri–
tus fopereminer. Menrem uero plurimis nominibus nuncu–
pant.Sarurnum enim modo, modo Iouem, modo Vcnerem
uocanr.Efi nanque mens illa,uiuit,inrelligir.Effentiam fuam
Sarurnum,Vitam Iouem, Intelligentiam Venerem appellare
coníueuerunt.Animam przterea mundi,Sarurnum fimiliter
&
Iouem uocamus &Venerem.Prom fuperna intelligir, Sa–
turnum.Prout ca:lefüa mouet,louem. Vt inferioragener.u,
Venerem. Venus prima , quzin mente eíl, Cedo naea fine
matre dicitur: quoniam mater apud Phyfícos materia eft.
Mens autem illa
a
materia: corporatis confortio cfi aliena.
Secun
da Venus,quz in mundi anima ponitur, ex Ioue
&
Dione
genita.Exloue,id t'fi,ex ea uirtute ipliusanimro, qua,i
co::lcf
üa mouer . Ea liquidem ifiam creauitpotenriam, qua:
i.nferiora hzc generar. Matrero quoque illi ideo rribuunr:
quia materizmundi infuía cum materia commerGium habe–
re putatur. Dcniquc ut íummatim dicam, duplex eftVenus.
Vna faneefi i?telligentia.illa _quam in
m_en~eangdicapoíui~
mus. Alterau1s generand1 ammz mund1
tributa~
Vtraque fui
fimilem comirem habetamorem. Illa enim amare ingenito
adjntelligcnd2m dei pulchrimdiné
rapimr.Ha:c item amore
fuo ad eandem pulcbrirndinem in c
orporibusprocreandam.
Illadiuinitatis fulgorem in
Ce
primum completlitur: deinde
hunc in Venerem
fecunda~
traducit.Hzc fulgoris illius lcin
tillas in materiam mundi
tran~fundit.Scinullarum
huiuímo–
qi pr<cfentia fingula mundi corpora, pro capm natura:, fpe–
cioía uidentur. Horum fpeciem corporum bumanus animus
per oculos percipit .
Qii
ruríus uires geminas pofsidet.
Q!jppc intelligendi_uim
hab~t. Ha~ct
&
generan
di
poten–
tiam. Ha:gcnunre mres dua:m nob1síunt Veneres, quas
&
gemioi comitantur_amores . Cum primum humani corporis
lpecies oculis nofins offerrnr,mens nofira
qu~
pnma
in
no–
bis Venus efi, eam ranquam diuim decoris im:igincm, ue–
neratur & d1ligit: peré¡ue hane ad illum frepenumcro inci1a–
tut.
Vis autem uenerandi, íecuoda Venus, formam generare
huic úmilem cgncupilcir.Vtrobique
igit~ir
amor
~fi.Ibi
coo–
t~mpland:¡:,hic
generanda: pulchmuáinrs
delide~1mp:A.mor
merque
hondl~s
arque
~¡:~b~nd~s.
Vterque emn.1
d~um~
imaginem fequ1tur.
~ud
1g¡tur
in
aipore
P:iufuu~
1mpro-
bar?Dicam equidem. Siquis generationis auidior contem–
¡>larionem deCerat, aut geoerationem pra:ter modum cum
fa:minis, uel contra natur.:e ordincm cum mafculis profe–
quatur,:iut'formam corporispulchritudini animi pra:ferat,is
utique d1gnit3te amoris abuúmr.Hunc amoris;'.lbufüm uim.
perar Paufanias. Qi.10 qui retlc utimr, corporis quidem for–
mam laudat: led per illam, excellentiorem animi menrisé¡ue
& dei ípeciem cog1tat,eamé¡ue uehemeatius admiratur,
&
a–
mar. Generatiomsauteru &congrdfus officio eatenus uti–
rur, qu
arenus narnralisardo legesé¡ue ciuiles
a
prudentibU9
flacura:
przícnbunc.Dehis dilfuliusPaufanias.
.
EXHOR.TATIO AD AMOREM.
Deamore limplici,ac de mutuo.
CAP.
VIII.
V
Osautcm amici horror
&
ob(ecro,utamorem rem pro
fetlo d1Uinam rotis uiribus complellamini, neque uos
illud dererreat quod
de
amante quodam Plaroné dixiífe fe–
runr.Ille,inquit, amacoranimus efiproprio incorpore mor
tuus,in alieno corpore uiuens. Neq; uos etiam tnrber qnod·
de amara miferaé¡ueamantinm Corte cccinit Orpheus. Ha:c
enim quomodo accipienda (unt,
&
qua uia his Cuccurrendii,
qua:lp deinde li placet, diligenter attendite. Amorem Plato
rem arnaram uocar:nec iniuria, quia moritur quiíquis amat.·
Hunc
&
Orpheus
-y"h1n.!nri1<¡op,
id efi,dulce amaram nominar.
Qiippecum amor mors 11oluotaria
flt.
Vt mors efi, amara·
res efi. Vr uoluntaria, dulcis. Moriturautem quiíc¡uis amar.
Eius enim cogitatio, fui oblita fet11per in amato fe ueríar. Si.
de fe non cogitar, in
(e
cerre non cogitat . Ideo nec in íeipío·
íicaffetlus animus operamr: rnm przcipua operario animi
ipfa cogitatio
lit.~
non in
fe
~erarnr,
necin feipfo ell:.
.Aeqaa enim ínter íeíe h:rc duo,effe, &operario (unt:nec cf..·
fe
fine operationeefi, ncc operatio elfe ipíum excedit:
nec
operatur quiíquam ubi non efi:
&
ubicunqne
ell:
opefamr.
Non ergo in téamantis efianimus: \luía in feipío non agir.
Si in feipfo non cfi, nec uiuir etiam in feipfo: qui non uluir,
morruus
efi.~re
in femorruus cfi quicunqucamat. Num
uiuit faltem in alio? Profeéto. Amoris illa: dure Cunt fpecies:
amor unuslimplex, muuius alter. Simplexamor ubiamatus
1
non amatamanrem . Ibi omnino morruus efi amator: nam'
nec uiuit in fe, ut fatis iam demonfirauimus, nec in amau;;"'
eriam cum ab eo reijciatur. Vbi ergo uiuit? nunquid i11ai:"re,
uelaqua, udigne, uel tcrra, auraiiquobruti corp<>re ?'Ne–
q11aquam.Anin1Us enim lmmaous, non in alio uiuir corporc
quam humano . An forte in alio quodam corpore hoI11iQif
oon amati uitam ducet?Nec ifiud quidem. Nam
Ít
in eo non
uiuir ubi uiuere uehementiísime concup1fcit, quonam patlo
uiuet in alio ?Nufqnam ergo uiuit qui am:italium ab alio nó
amatus. Propterea omniao mormus efi non amatus amator.
Necreuiuifcet unquam nifi indignaría fufcitet. Vbi uero a–
matus in amore refpoodet,in eo faltem uitáagitamator.Hic
certe mira res
lit:
quoties duo aliqui mutua íe beoeuolencia
completluntur, h1c in 1110, ille in hoc uiuit. Vicifsim huiuí–
mod1 homines fe commutant,
&
feipíum merque utriq; tri–
buir,
lit
accipianr
alterum.0!!9modo feipfos tribuanc dum
fui obliuifcuntnr
,uideo.Atquomodo accipiantalcerum,non
iotelligo. Nam
qui feipíumnon haber, multo minusaJium
pofsidebit. Immo uero haber feipfum merque,& habet alte–
rum. Hic quidem fe habet,fed in illo. lile quoq;
fe
pofsider,
íedín hoc. Equidem dumteamo meamantem , in te deme
cogitante me reperio, & me
a
me ipfo negligenria mea per–
ditu1B in te conferuante recuperó. Idem in me
tu
facis.
Mi–
rum rurfos
&
hocapparet. Nam ego pofiquam mcipfum a–
mifi,li per 1e me redimo, per
te
mé h:ibco:
li
per te habeo,te
prius ac
ma~s
!1abeo quam meipsú: tibi propinquior, quam
mihi Cnm.
~ppe
cum mihi noe aliter 9udm per te me–
diumfoha:refcam . In hocutique uis Cupi<lin1s
a
Martis
~fcrepat uiolentia. Nempe irnperium
flc,
arµor~u<: diffe~unt.
Imperator per fe alias poísidet,amator per l!"}rnm
Ce
c;om–
pletlimr: &merque amamium longior :tfeip(o, firpropin–
quior alteri :ac in fe niortnus, in alio reuiuitéit. Vna uero
duntaxat in amore mutuo mors efi, reuiuifccntia duplex.
Morirnr enim qui amac,in íeipfo feme! cum fe negligit.
R.euiuiíc1t in amaro fiatim cum amams eum ardenti cogita–
tione completlirnr. Rcuiu1fcic irerum, cum in an1ato
íe
de–
niquerecognofcit,&amatum
Ce
elfe non dubitat.O'
fe
licero
mortem,quam dua; uirre fequútur, O' mirum commercium,
quo quis íeiplÜm tradit pro alio, nec habet, ncc habere fe
dcfinic. O' inzfümabile lucrum , quando duo ira unum
fiunt, ut quifque duorum pro uno folo-, duo fiat:& tanquam
gemin~ms
qui unam habucrat uitam unaimerneniememor
te duas·iamliabeat. Nam qui feme! mortuus bis rc1.1i11ifcir,
pro una uita gémipai:n, pro
(e
uno,fe duos eftcon
f~~:~