C
o
M M E N T
A
R l
V
M.
:t.$9
'tonc:innitateconfúlÍt!COncinnitaS te¡np.erantia efi: Cola qua:
li -tem erata 'modefia' decora fünt' ex:ig1t amor.
Volupta~es
In
qnibus
-
.
p
n
&
tafü1s qua: ufque adeo uehementes' fono–
bido non a-
-}~.'1~1:~t,·~t
menccm'
e
füo nam
dim~ueant,
homi?emé¡ue
mor.
'pe~úrbent:
amor non modo non
cu~1t'
fed
abC?m1~atur
&
ru 't,utpote que propter intcmperanaam
eulchnu~d·?· íu~t
colf:rraria:.Rabies uenerea ad imemper_anuam
tra~~t,
1deoq;
ad inconcinnitatem: quarc ad deform1tatem Úm1hter mde–
tur allicere: Amor aurem ad pulchritudinem:
Defor.m1t~
&
1rnlchritudo contraria íunt. Moms igiru:.lnnufmodi, qu.'
~d
~a
rapiunt, inter fe uidentur elfeconrranJ· O!!_apropter hbt–
do, coirns,& anior non modo non 1¡dem
motus,f~d&
con–
trarij
effe
monfuantur. Tenanmr boc
&
tl1~olog1 uet~res,
ui amoris nomen deo rribuerum.Q.i!.od euam ponenores
3:eologi íummopere confirmarunt. Nullum uero deo con–
grul.lmnomen cum rebus turpibus en
comn~u?e
· Ideo fan:
mentisquiíque cauere debct, ne amorem, dimanm nome .'
ad iafanas permrbationes
tem~re
trans.ferat. ErubeícatDt-:
ca:archus, &ú quis alius Platomcam m:uefiatem quod.amon
nimlum indulferit, carperc non ueretur. Na?>
decor~s
•hoC–
nefiis,diuinis affeél:ibus,nec nimium,
n~c
faus unquar; P}.-
fu
mus indulgere. Hinc efficimr,ur.omms
am~r
hone us 11,
&
omnis amator iunus. Pulcher
emm en ommsarque deco–
rus,
&
decorum proprie dilig1t.
Turbulen.msautdtn ardor,
quo ad Ja(ciuiam ra¡>imur, ct1?1
~d deform1taten~
trahat , a.–
mori contrarius iudicatur. Vt 1<>1turad amons uulitatem ah–
quando redeam11s:pudor9ui afurpibus non abllerret?&Jh!=
dium quod ardentes effic1t adhon.efia, ab amor.e facile, c1
toque proficiícunmr.Pr_imo qu
omam.amor,
qu~
pulchra_pe•
tit,decora femper appem arque
!11agm6.ca: & c¡m od1t
defo~mia, nece{fario turpia obfca:naque fug1t. Demde fi duo alt-
Vtili
as
qui fe mumo dlligunt ,
alterntru~n
íe Obfernant & p12cere fi–
amo:is bi
~nuiccm
cupiunt.
Proutal~erao
.altero obíeruatur,
utpotb~
qui tene nunquam careant, a mrp.'bus abfünent. Pr?ut fi.
l
inuicem placere conantur,
m~gmlica
femper
arde~u fu~dt?
ag<>rediuntur, ne contemptm
amat~
íint,íed
an~ons.111c1fs1-
tu~ine
digni pntcntur. Sed
han~
ranonem
c~p1ofifs1me
ex–
plicat Pha:drus:ubi exemplapo.mtamorum ma. V?um amo–
ris fcemina:ad mafculum: ub1 de Alcene Admen uxore lo–
quimr,qua:: pro marito
~ori uolu~t.
Alterum.amorís maículi
ad fceminam,ut Orphe1 ad Euryd1cen. Temu.m
amor~s ~ª:ículiad mafculum m Patrocli ad Ahillem: ubt onend1t 01h1!
fortiores homine; reddere, quam
amo~cm. Allego~iam
ue•
ro, uel Alcefüs, uel Orphei, 10 pra:fentra perícrutan
flo~
en
conlilium. Vehementius enim ifia uim amorts &
1~penum
exprimunt, fi canquam hinoria gena narrcnrnr, quam fi per
allegoriam diéh putentur. Ergo amorei;n elfe De.11111
m~gnum arque miraodum, nobilem pra:terea
&
maxnne uu–
fem, úne controuerfia fateamur: arque ita amori. indulgea–
mus,utfine fuo, qui pulchrimdo ipfa eft, coatennfimus. At
nos ea parte fruimur, qua cognofcimus,
cog~ofcmms
men–
te, uifuque& auditu. His iraq; fruimur,ca:tens
~enÍ!bus
n?n
pulchrimdinc, quam defiderac amor, fcd quou1s
a~10
pouus
qu~
cor_pus indiget,utiruur.Igirnr
hi~
tribus
uen~bm"!ur
pul–
dmtudinem: &per eam qua: 111 uoc1bt!s
~orponbusc¡ue el~cet, taaquam per uefiigia
qua:d~m,
aa1.m1 decorem .muefü–
gabimus. lllam laudaliimus qmdem, 1num probab11nus: ac
femper id obferuare coaabimur, ut tantus amor
íit,
quanta ·
fueritpukhrirndo. Et ubi corpus
quidem_pulc~rum, anim~s
mimme, tanquam umbraulem & fluxam 1magmem pulchn–
t udinis uix & lcuiter diL,gamus. Vbi folus animus pulcher,
flab1lem llllnc decorem animi ardenter amemus. Vbi uero
mraque pu!chriiudo concurrit, uehementius admiremur:
lltque ita ex Platonica familia reuera nos elfe tenabimur: ea
~~Jf,~~ii~~d~
0
~Í1~i![~~~t~o'~:tfu
1
ffl~i:!~~d ~f:Fa:';~~
ueniamus.
ORAT IO SECVND A.
DEVS BONITAS, PVLCHRITV–
do,iullitia,principium,me-
dium, finis.
CAP.
I.
T
Rinitatem Pythagorici philofophi rerum omniú men•
furam clfc uoluerunr, ob eam arbitror rationem,quod
deus ternario numero res gubernar,atq; etiam res ipfa: ter–
nario numero ccrminanrur. HincMaronis illud, Numero
deus imparegaudec.Nempe fummus ille autor.primo lingu
la
creat:fecundo rapimertio perfirn. Srngulaquoque ia pri–
mis ab 1Uo perenm fome efRuunt , dum naícuntur. dcinde
in
euadem rcBuum, dLJm íuam illam originem repetunt.
pofuemo proficiuntur,pot'lquam
in
iim~
pr!n?pium redie–
runt.Hoc uaticinatus Orpheus,louem
pnnc1pmm,m~d.ium,
&
finé uniuerfi uocauit.Principium urproduat: Medium ut
produfu retrahi_r ad
feip~1m:
Finem prom redeuntia perfi–
cit.Hinc regem 1Uum uniuerforu':°! Bonwn, Pulchrum, Iu–
num,quod fa:pe apud
Pl~tonem dim~r~
polfumus nunc.upa–
re. Bonum, inquam,
.u~1
creat: ub1
all~at, p~l~hrum:.ub1
pr_o
cuiufq; merito
per6ot,1unu'!1.Pulcl~m~~o 1~tur,cums
alli–
cerc proprium
eft,
•?ter
bon~tatem ·~~mamq;
locarur:i bo–
nitate quidem effiu1r,proBmtad mfüuam.
QYO PACTO DI VINA
pulchritudo
~mo-
rcm paca.
CAP. II.
º
ruina uero ha:c ípecies in
omnib.usa~orem,hoc efif~i
defiderium, procreauit.
~mam
lt
Deus ad íe
rap1~
mtJndum , muadusé¡ue rapitur: unus quidem continuus at–
traél:us en
a
deo incipi
ens, rranfiens in mundum, in Deum
denique deíinens: qui
qua.ficircu~o
quodam in .idem ,unde
manauit iterum remcat
. Ctrculus 1taque unus &1dem a
Deo
in mundum,a mundo in Deum, tribus nominibus nuncupa–
tur.Prom in Deo incipit
&
allicit, pulchritudo:prout in mun
dum tranfiens ipíum rapit,amor: proutin autórem remeans
ipli
(~mm
opus
coniungjr,.uolupta~. Am?r_i~itur
in
~olup~a
tem apulchritudine dehmt: Id fib1 uolu1t H1.eroth.e1&Dio-:
nylij Areopagita: hymnus 1llepra:darus: ub1 .fic h1 theologt
cecinerunt, Amor circulus eftbonus
a
boao
ID
bonum per–
petuo reuolmus.Necelfario enim bonus .en amor,cum
ab.o–
no natus reuertatur in bonum . Idem en1m deus en:
CUIUS
fpeciem defiderant omnia: in
~uius
polfefsione
o~aia ~e-:
quieícunt. Inde igitur defidenum nonrum accend1tur, 1b1
amantium ardor qu1eícit,nec exünguitur,(ed. impletur. Nec
ininria foli Deum comparat D1onyfius: quia <J.Uemadmó–
dum Col illuminat corpus &calefacit:ita Deus ammis uerita:>.
tis claritatem pra:bet,& charitatis ardorem. Hanc utiq;
co~"parationem t:xPlatonis libro De republica
fext?
ho~
que di–
cam modo colliaimus,Sol profeél:o corpora mfib1ha,
&
ocu
los uidentes prgcreat , oculis ut uideant lucidum infundir
fpiritum: corpora ut uidcantur colonbus p111g1t..Neque ta–
men proprius oculis rad1us, propnj'ue corponbus colores
ad uifionem perliciendam (ufficiunt,nili lumen ipíum unum
fupra multa .
a
quo multa & propria lumina ?culis &corpo–
ribus d1firibuca funt ,adueniat, illufiret, exmet
a~que ro~~ret.Eodem modo primus ille aél:us omnium, qm deus c!!ct–
tur, ípeciem, atlumé¡ue rebus
finguli~ pro~ucendo ~argnus
en.
~faAeaél:us
cum in
re
creara &m
fub1e~o
paac:me
fü
fceptus fuerit, debilis en ,
&
ad operis execunonem 1mpo–
tens
."Sed
diuini folis perpe!lla & inuifib1lis lux una femper
omnibus adnat,fouet, uiuificat, excitar, complet & roborar.
De quo diuine Orpheus,Cunél:a fouens atque ipfe fereas
~u
peromnia fofe. Vt enaélus omnium roboraté¡ue,bonum d1-
citur.Vtuinilicat,leait,mulcet &excitat
,pulclirum.Vtm ob–
ieél:is qua: nofccnda (unt tres 1llas cogn
ofcentesanin~a:
ui–
res,Mcntem,Viíum,Audi!llm allicit, pulcl1ritudo. Vt m co–
gnofcente potentia eam applic.itcognito, ueritas. D.eniqu.e
ut
bonum,procreat,re~it,&
complet: Vt pukhrum, tllum1-
nat,gra1iamé¡ue iafuncút.
PVLCHRITVDO EST SPLENDOR.
diuiaa: bonitatis,& deus encentrum
quatuor circulorum.
CAP. III.
N
Eque abre theologi ueteres, Bonitatem _in cem_ro,pul–
chritudinem in circulo pofuerunt. Bomtatei_n
m~uam
in
centro uno, in circ11!1s autcm
quat~1or '.Pulchntud!ne~l.
Centrum unum omnium Dcus eft. Circuh quatuor circa td
afsidue reuolutr,Mens,Anima,Namra,Materia. Mens fiabi–
lis circulus.Anima per
(e
mobilis. Natura mobilis in alio,nó
ab alio.Materia ab alio & in alio mobilis. Ca:terum cur Deú
quidem centrum , quarnor 1Uacurcirculos appellemus
ex-
h~~~~;ie~7~':a:mm~:Í~~l~;u~d~~~~~b~l~~'.;di~~~~~~Ú~~
circumferemiam deducuntur.qua: íanc circumferentia diui–
ftbilis circa centrum quafi cardmem uoluitur.atq; ea encen–
tri natura,
ut
hcet unum indiuíduum,immobile
Út,in
multi$
tamen,immo in omnibus haeis diuiduis & mobilibus,ubiq>
reperiatur.Vbiq; enim en rn l111ea punllum. Qijoniam uero
a
difsimili fuo attingi nilul poten' linea:
a
circumfercatia ad
ccarruru uíq; dcdulh!,medium huiuúnodi punllum íiagulz:
y
...
ÍU\