0000747689

,¡Só

Phyíica Difp.XII.

cfficicntis in quantum Ruit ab illa,& lit caufalitas cau–

fi11alis in quantmn lluit

:i.

caufacfliciente gtatia firlis;

h:cc autem p•opoli<io

vera , quia

cau(

a finalis cau–

fat

eíl:

dJ~étus

produétus,licut cuam

h.rc

efi vera,qu1a

altio Autt ab •gente habct Íuú

cf!C

produltli ab co cf–

fréluscaufo:dlicicntis,vnJc illa raufalicas, qux vulgo

circú(ermr,quia caufa effic,és

mou~cur

fine opcrarur,

intclligatur de motionc

altu pumo efi vera cau–

falicas, quia caufa 111 aélu pnmo

cll

caufa

foo:

cau(a–

Hcacis, vt <¡uo, idefi caul3htas eiuscaul"acur

c aufa in

aétu primo ve quo,idc!\ talis cau(ahcas immcd1acc fluic

caufa,qu:e in aétu primo erac,li aumn 1lla proROlitio

incdligacuc de mocione in aétu fecundo, non venfica–

tur caufaliccr, [cd formaliccc, licue quando dicimus,

quia Petrus cfi nimal tauonalc el\ horno , vbi nulla

vera caufa'icas

dacurJ~d

vna

~adem

focmalicas,lic li–

militcr moc10 in a u fecundo

fine rcfpcétu caufo:

cf!icicncis,111hil ahud <fi 1111i 1pCa aél:io caufa: d!lcicn–

ris llucns ab agente g1at1a fims,& propccr ipfum, hoc

efi rcfp1cicns1píam cauíam finalem,xt limul

cum

cau–

fa cfficicnte cau(et cff'cél:um,qui ab vcraque caufa de–

pender per ciidem aétionem hasduas cau as rcCp1cien–

tem (ecundum exigenciam v111us cuiuCque illarum,ve

excrceat 11las circa t.llem cffi éh1m.

QVJES TI O

crum

fob.

ratio pofoiua pofli

effe

caufa finalis.

Rima

couclulio.~:i:

cumque res liue policiua liuc

priuatiua liue intril)Ícca,line exrrin(cca,liue rcalis,

liuc rationis ,

nobis apprehendarur vcrc ' vcl

false vt bona ,

conueniens porcfi e!fe cauía fi–

nalis.

Probuur lic primo,quia qn11:cúque res ex pr.l!diétis

babee in aél:u primo quidquid nccdfacium cfi cam for–

male,qnam cond1rionale ad caufandum finaliter :'.ergo

potefi elíc caufa finalis,& fic finalizare,&

influere,h~c

confoquemia patee ; nam quemadmodum quodcum–

quc (ubieflum approximamm,li habeat calorem

po·

ten

eílc

cauta cf!icicns caloris , quia habct in fe omoe

rcquilitum ad exerccndum mnnus cau(a: cfliciencis:er–

omnes ill:c res,qua: habent in

ne rcqnilicum

tam

formal

qu•m conditionale po!funt linalizare.Pro–

barur anrcccdcns,quia in vnaqnaque illarom rcmm da–

tur

boniras apprchcnfa,(ed bonitas,& apprchenlio fonc

rario formalis,& condirio ad operandum , iravt in illis

limm lir arque collocacum omne rcquilirum ram for–

male,quam condicionalc ad caufandum finalirer :ergo,

ve pacer ex diétis.

Confirmamr exrcrientia ipfa, quia fo:pc homincs

ap~emnr

ipliim non

c(fc •

quia verc iudicant id e!fe

lib1 co11uemcns vt figianr mala ,

incommoda , qua:

conCequunrur ad

dfo

(ecnndnm fuum fiatum, vr patee

illis vcrbis

Chiifü

D.11,1ini

:tvb

tth:ei

16.

Bonum

erar ei , li narus 001 fuif echonio ifie,quod etiam vc–

rific.rur in omnil ,,. ,fanrnatis. Pra:.crca confiar de–

nominationes e

-u

.nlccas,& relaciones rationis,in qui–

bus humani honorf.1,& d1gnicarcs conlifiunrira ab ho–

rninibus

vcl.~n

,¿rcr appeci proprcr fe,vt adhibeát me–

dia l rdua,f J tfic1lia ad

illa

comparanda,qua: iudican–

tur bona

(, 7

Sec,.,

;>r

b~tur,

Erfi qu:cdam per

appccibilia

non Ítnt,c¡ui,l :,roh1bec ill apprehend1,vt per íe appeci–

bilia

falto,& o!Jc, cato iudicio;cunc aucem habct •im

mouencli

virrm~m.qua:

confifiit in illa boniratc aprc–

hcnía, falío ramen.

De Caufafinali.

Ex quibus foluicur argnmcntum ab aliquibus addn- 68

ékum concendcns probare racione:huius viucr[ahcacis

caufam finalem non ctfe caufam rcalcm,quia qurecü–

que res tam realis ,quam racionis,cam priuatiua,quam

policiua pocefi effc cau(a finalis, quod fanc non ita el\

in ahis mbusgcneribus caufarum, ¡cui re(pondendum

cfi ideo hoc {pcci11le dfe in caufa .6nah,quia ratio mo–

uendi in ea non perit exiílcnciam realero,& pbylicam,

(ed íolum obicltiuam,& intencionalem , quaccnus rc–

pra:Íenmur ab apptehélionc nol\ra,Íeu cognitione iu–

dicencc rem

elfc:

proprer fe appccibilem;vnde cú qua:•

cumq¡res

iud1c10 falío pofficpropter

appecibihs iu–

d1cari,non mirum li qmrcumquc res mouerc poffit ve

fin is 'quia in hoc di!\inguicur ca

finalis

ca:ceris

c•ulis,na ca:cera: caufo: requirnnc ad caufandos looscf–

fccl:us exificntiam rcakm,quia ex

iplis caufanr 1llos

parce rei,ac vero caufa finafü in camum cautac '.n

qu~tum efficicns producit cffeélum propctr l111em,1defi

quanmm mouetur ab ipío fine,ad hanc aucem motlo–

ntm potius dcíeruit cxiílentia imemionalis,quá realis,

quia cum talis morio debeat fieri

".'ca

~olu~1tacem,~

ad hoc maximc n

aria

lic

cognmo uhs rci,qua: eXl–

fiencia vocacur inccntionalis,imo ha:c magis dcfemiat

ad mouendum quam rcalis,vc pater ex fupra lace

diéti~

inde e!\,q11od caura finalis hect

parte reí ph

fice nó

cxifiat,dum ca.nen exifiac in cognirioocreali repra:(cn–

tantc fu1em cum

bonitat~,&

cóuenientia reÍpcdu ap–

pctentis,liuc vcrc,liuc

f.Jsc

poffir finalizare,& caufare,

ctiamli ca:cera: cauía: reqoirant cx1fienuá r akm,quod

eucnic propter difcnmeo 1amaffignarum mcer cauíam

finalem,& c.cteras caufas.

Secunda conclulio.Per

loquen do

nulla

rcspotcíl

dfe

finis mli ca qu:r habec bon1tacem i.n (e,& pcoptcr

[e ucione,cuius

lit

propccr

appeub1hs.

Probacur,quia fini.s cfi

cuiu~gratia.~tera

fiunc:er-

go haberc debccbomcarem,ran necmus

lit

proptcr fe:

appcribilis,& hzc

boni~as

liccr

mtrm~eca

realis nó

ratio moucndi fini prox1ma,& formalis, vt Cupra dlx1-

mus,quia camen nulla res per Íc loquédo poc:fi

~pp~c

hendi:vt per

app ubihs,qua: non habear hac mmn–

fecam bonicacem,nulla pacen pct fe loquédo cae

fin

is.

imo feclufo nofiro

faifa

indicio nulla res pocefi die .6-

nis,qua: non habct hanc realicer

u t\enccm mtrioft cá

bonitatem in

r~.quam

hablt bon!lm hone!\um,&

bo.

num dcleél:abile verum.

Ex quo fü,fincrri per

loquendo determinare libi

ccrcam virtmem mo1 ndi,!icnc crecera: cau(:i: decenni-

nant libi cercam vmmem ad C3uliindum,nam licue

d–

ficiens,v.g.non potefi cflicere nili habeat vircucem

cf–

feétricem,hoc efi aliquá formá operacicé in

:ita finis

nó

potcfi moucre pcr íe loquendo mli h beat bonitaté

proptct

appecibilem hac folum cxificnrc differc:ncia.

quod forma opcraciua intrinfocc commu11icari dobct

fobieél:o opcranti,bonitas vero , qu:c el\ ratio linalizá-

di in fine: excrin(ecl: íolum communicarnc ab apprché–

fionc,qnia finis operacuc mouc:ndo, eo modo, quo cx–

plicuimus.

----------·-----

QV.&.STIO VI.

Vmlm

Priuatio poffir

effc

finalis?

SEC T IO

Senrerma

adimfaria.

Liqui ¡ultorcs aCferunt, r'uJUoncm,Gben/:

ap•

7 :.

prchcndacur,n

polfc

~11

caufam finakm.

P1obatut