1
11.
Phyíica Difp. XI
l.
Ve Caufa finali.
&
q.
11
.dc
vctit.art.1.
qui~us
in locis
a~erit
caufali-
~uit a.c~ufa
in fuo
gencrc,qu~ ca~Íet
effeéhtm,
Ílul:
talit.ltcm finis effe ipíam aébonem agcnus, &
~on
ah-
tllud d1!hnguatue ahquornodo
111
rc1pfa ab dfell:11,fiue
quid c\1{hn
Uffi
ab i\l.a , Vt dicunt aduer[arij
e{Je
illam
tantum
eati?~C
qaatenuS CÓcipitUC Vt quo,& Vt quod¡
motionem mccaphoncam,vcrba D.Th.fic
[e
habellt,
de qua re d1x1mus [upra agentes de call[ahtatc cau[z
Sicut influece cau[i;e!Iiciétis
dl
agece,ita influcce cau•
c!Iicicnns,efi aumn cadem proportional1s eatio de fi–
la:
finahs
G(!:
appeti,íeu defidecaci opecarique grada fi-
nali,imo in hac eft quodarnmodo maior ratio, quia fi–
nis,& proptcr ipfum non ante
ope~ati,onem,kd m?~io ni~ i?~cc~um
uuíat non exifiés aé\11,fed tanturn obic–
volun:aus,non cíl: opcratio gralla finis, ncc appeuuo,
ébuc 1111mclleél:u.
fci.
1
d~!idedum
proptecillam,íed potius aliquid dinin•
Dices non cfse nece[sarium vt concur(us finalis cau- ;
9
ilum ab operauone habens
fe
c;x
parte finis in ordine
fa:
realitcr cxiftat,quat1do ipía aél:u ca11[at,fcd fatis císe
ad voluntatem mouendacn,& alliciendam anteceden[-
ú cxil\at obicfüue.
t¡ue ad
op~rationem:eeg~
efi contea [ententiam
D.
Th.
Sed contra,quia e[se obieGl:iuc tancum en cogno[ci¡
Dd nde
tll~
fententia cfi expre[sc contra Arinor. nam
at vero vt cau[a finalis aéh1 cau[et non en nccc!se con–
'Ph1loíophus innucnccis Cure doél:rina: locis ponit ,
&
curíum cins aélu cogitari,aur cognofci, íed íufficit co-
tollocat cauíalimcm finis in a6l:ione agcntis
2.
met.
gitarc de bonitatc talis eaufre,
&
e
conucrfo quamuis
tcx.
2
t.
his verbis, finis ccrtum moueri quidcm cuius
illc concutfos
lit
in c[sc obieéliuo ptr forcnalem , ac
gratia pee
aéHonem ¡iarct,quibus exprdlc aílecit non
expre[sam cogitationem de illo,& de cius conuenicn•
in aliquo amccedcntial\ionem ip(á, vti en motio illa
tia, id fatisnon
dl:,
vt dfcél:us ponamr in voluntate,
.6a:a
metaphorica fiél:a
ae
adueCÍariÍs, amcccdenfque,
Vt pee
[e
connat , quia fiante Cota illa cognítione po·
td aétioncm;ecgo ha:c [ententia ell: expec[sc contra
A.-
tell
voluntas non moueri, igitur lich cau[a finalis Íe–
riíl:.Gquidem ponit caufalitatem finis
111
ali quo prrece-
cundum [uum císe , aut
bonitat~m
fuam
fit
tamuin
den~e
aél:ionem non folum ordine,& proritate naturq,
obkél:iuc in intcllcél:u,tamen vt aéh1 cauíet,oportcr ve
fcd etiam prioritate temporis , & durationis, quia fieri
aél:ualis coneur[us eius in reipfa ponatur,quia hiccon–
CQnringit ,Yt expecie11tia patet,[a:pc voluncatcm ctiam
cutfus in re
11011
efi aliud
a
dependentia effeélus
a
[ua
cxcitatam
a
fine non moueri, ncqueopceari aut pro-
caufa,vt autemcau[a aél:u cau[ec oporret, vt cffcélus
emnpere in aél:um amoeis.
(
in eeipfa aél:u cau[ernr: ergo
&
quod dependeat
rea~
31
Probamrrationecontra illam fentcntiacn,
qui~
cum
liter a caufa: ergo ,
&
quod concurfus
a
élualis , [eu
fuiis
út
caufa realis,vt oprime notat P.Rub.& non sé-
quod ideen
c!t
depeuilentia aélualis in reipf.1 cxifia_t,
pcr Út aél:ucau[a pee aliquid reale nouum, & ab eo di-
&
non rantum in intclleél:u, imo hoc pofic.rius
cft
fiinélom debetconfümi aél:u cauía,
&
ideo cau[ali·
impminens, quia veto ha:c dependcntia huius cffe-
taseiusaliquid eealenouucnelfedebet,quodnuncha-
él:uHaufre finalisabilh folum conlifüt in intrin[eca
bcat duro en aél:u caufa '
&
prius
r.onhabebat dum
quadam habitudine ad talero cauíam ' qua: habitudo
aélu non cauíabat;fed nihil reale nouurn potell: pone-
in re ipfa cxil\ele poten, & tcrmirtari ad caufacn, vt
re
hrec
fcntentia vt explicarue
a
ConnimbriC ergo ncc
exiíl:entem tantum obicél:iuc in intelle.élu, inde efi;
vera effc porerit. Minorem !ic probo,vcl hoc eealc no-
quod poffü cau[a finalis aél:u caufare exill:ens tan–
nun'I eft in voluntatc
a
fine imprc[sum,vcl in ipfo fine,
tum obieél:iuc , non po{fit amero cauíare aél:u , ni–
impre[mn1 voluntati non admictirhrec [enccnna,quam
ú caufalitas eius exinat realitcr per habitudincm ad ipl
impugnamus;ícd nec poten e[se in ip[o line¡narn finis
fon cauíam obieél:iul: exificnren1.
dum aél:u excitatvoluntatcm nihil realc nouum hauet
Ali
ter hane caufalirarcm collocatam
irt
motione
46
prreter eíse cognicucn,pee quod en prre[ens voluntati, mctaphorica explicantalij Doél:ores dicentes pcr hanc
qnod en foladenocninatio extrin[eca,de qua euidcns ell motionem,aut excirationcm volútatis aliquid realeíal–
quod non
lit
cau alitas eius.
tsm iut(ntionale irnprimi volunta
ti
a
fine,
&
in hac
6
Et
li
dicas hoc nouum haberc ,
qua~
el\: exhibere
impreilione,!iue in re ip[a imprcfsa aéhonem volun-
3
propriam bonitatcm
volunta~i,&
eam
a
licerc,au\
at•
tatis prrecedente confiflerc caufalitatcm finis , Ícd
bree
tuhcrc ad fui amorem,quod antca non
r;i:ftabat.
fententia,& modusdefendendi in lrnnc modum oppu-
Contra,quia eodem modo rirocedit conrra hoc
ar•
gnacur.
gucnentum iam faél:ucn;nam tomrn hoc non
ell:
aliud,
Primo, qnia nullam aáignat tationem vniucrfolem
4r'
quam prrefcntia eius obieéliua nihil prorfus addens
Cu-
caufalitatis fit1alis, nam bonitas diuina fibi per intel-
pca bonitacem eius appreheníam,& ex conlcquéti
pr~-
lcél:um propofita ip[uin mouct ad operandum , & ni-
rer potentiam proxirnam caufandi:ergo non tfi aliquid
hilominus, motio
illa.
metapho rica , íeu fin is cauía.
reale nouum,per quod paflit
e[se
aélualís canía;proba-
litas non addi t, aut imprimit Deo aliquid phyficum,
rur coníequcntia, quía quov[que voluntas obiell:iuc
aut intentionalc
a
parte rei ipfum inclinaos ad
obie~
inuitata,& amaél:a elicit aél:um intentioni¡ nullum a-
él:um, ig itur modus ille diccndi vniueríalis non en,
él:ualem concmfocn adhibet finis, quare neque ante a-
nec fufficiens;fiquidem non competir Deo qui
opera~
tl:ionem potcrit efse caufa in aél:u fecundo; fed folú in
tur proptet füiern.
aél:u primo,quemadmodum neque
a
gens ex eo, quod
Re[
pondere tamen po[sunt huic argumento, ipíos
cll:
prrefens pa[so dicitur •éh1 cauía, [cd folumcnodo
a-
per hunc modum dicendi folumexplicare peculiamn
~u
operandum opceaturcicca idem pa[sum.
modum cau[andi fiuis in agentibus crearis.
37
Secundo,G przfentia obieél:iuafinis,pee quam exci·
Sed contra, quia hic modus dicendi oben rationi,
tat voluntatem ad [ui amorcm
eft
cau(alitu finis, cum
quia locumnon habet in agétibus
naturalibu~,qua:
ve.
4
t
poffit prreccdere aétú voJuntatis
nó
folü natura,Íed té-
re
opr:mmr propter fincm.1.oben petendo
ab
his,num,
pore,vt comingít quando volútas,nori elicitaél:ú amo-
ea inclinatio phyfica, Ceu propenfio imemionalis re–
ris, vel illum fufpcndit pro aliquo tempore, íequitue
cepta in voluntate ab ip[a ctiam phyfice procedat,vd
d;iri cauíam aél:u fine effcél:u,& finalizare fincm dum , nó,G hoc íecundum affirmér, neccfse en ipram proce•
mhil gratia
cius
fit,quod pam efsc falíum,quaec rcpu-
dere ab apprchenfione;nam ab obieél:o procedere non
gnat cauíalitatcm finis pr:ccedere allioncm voluntatis.
potcfi,cum írepc non exillat,&
curo
Íempcr ab[cns lir:1
38
.
Confirmatur,quia in illa [cntentia hoc maxirnc dií- ' nulla vero motio rcalis realiter eman·arc porell: ab ob-
plicct,quod ip[um finern dicate[sc Cuam caufalitatcm;
icélo ab[enti, vel non exinemi , quod
li
hoc
farean~
!cu
~oncur[um
fuarn
ad
aél:ucn,quiaconcurfus nunquá
tur;cogimus cos
cenced~re
rationcm forma1é cauíand1
tigmficat caufam ipfam;fcd atiquid,quod proximcpro-
finis cfsc apprehcnfionem,"luod ncc ipú cócedere
VO•
1unt!-..