Amphitheatrum
1·
1liqua , quibus
f
~é\::aculorum
theatralium, ac
Inexplica-
d
fi
'
d
l
bi.ispro
CircenGum ioexplebilis aui itas miri ce ec a-
illis au1-
ratur. (
ircmn fonabant artnis, ( inquit,)muros
diru.
ldem.
Carthaginis populi Barbarnrum,& Eccleíia Car–
chagineníis infaniebat in circis, luxuriabac in
theatris.-Fragor, vt ita dixerim, extra muros, &
iuxca mmos, p ra:liorum,& ludicrorum confun·
Carthaginis
debatur:vox morientium,v6xque bacchantium:
cxemplo.
ac vix difcerni foríitan poterat plebis eiulatio,
q ua: cadebat in bello, & fonus populi, qui cla–
rnabat in cin:o.]Ha:c in Carthagine,ap1;1d Treni–
Ec
Treui.
ros
~ux
fequuntur.[Euerfa ter
contin~1:itis eue~-
iorum alío.
íi~~1bus
fumma vrbe Gallorum , cum om111s
emitas buíl:l.4'n e!Tet, rnalis,
&
poíl: excidia cref–
cétibus:nam quod hoíl:is in excidio non occide–
rar,poíl: excidium calamitas obruebac ; cum id
quod in excidio euafer.1t morri, pofi excidium
fuperdfet calamiraci: alias enim impre!Ta altius
vulnera longis mortibus necabant, alios ambu·
íl:os hoíl:ium flammis etiam pofi flammas pce–
na torquebar. Alij inreribant fame, alij nu9ita–
t.e, alij
rabefc~ntes,
alij rigenres, ac
lic
in vnum
exitum morris per d!l1erfa genera cox¡ruebanr.
lacebanr pafiim, qnod ipfe vidi, arque fuíl:inui,
vtriufqne fexus cadaÜera nuda, lacera, vrb is
oculos inceíbntia, auibus, canibúfque laniaca,
lues erat viuemium,fa:tor fonereus mortuorum,
mor
0
s de morte exhalabatnr. Et quid poíl: hrec,
inquam, quid poíl:
h~c
omnia.?
. uci nobiles,
qui excidio fuperfoerant, quaíi pr-o fummo de–
letre vrbis remedio, Circenfes ab Imperatoribus
poíl:nlabant. Circenfes ergo Treuiri deíideracis,
&
hoc vaíl:ari, hoc expngnati, poíl: cladem, poíl:
fonguinem,pofl: fupplicia,poíl: calamitatem,poíl:
tor cuerfa vrbis excidia. Theatra igitur qua:ri–
tis, circum a Principibus poíl:ulatis. Cui qua:fo
íl::imi, cui populo, cuí ciuicati? Vrbi exuíla:, &
perdiere, plebi captiua:,
&
inrerempra:, qua: aut
periit,aut luget?
1
Sic egregius ille morum cen–
for, ex quibus fatis euincimr qc1am auide foe–
rint theanalia fpeé\:acula concupíra. Ergo ad
illa erigendus animus maiori íl:udio, quando
quidquid in illis incundum, quidquid mirabi–
le, Deo confpeé\:o eíl: peniras hauriendum. Ab–
fit
vt impurnm aiiqnid pura: admifcendum in–
tuitioni dicamus,cum
lit
alias explorarmn thea–
tra impuritatihus redunda!Te, de quo in fupe–
rioribus difputatum. Pro quo ei:iam iuuat pra:–
fatum fcriptorem iterum .íic loquenrem indu-
'
xi!Te. [De folis Circorum, ac Theatrornm im–
~umu
(in puritatibns
¡ ·
.o.Talia enim funt qu;e illic fiunr,
111
~~
ml'pi·
vt ea non
{o"\'
'm dicere, fed etiam recordari
ali~
111
mum.
qnis fine pollutione non poíiit. Alía quippe cri-
mina,íingubs libi ferme in nobis vendicant por–
tiones: vt cogitaciones fordid;e animes , ve im–
pndici afpeé\:us oculos, vtanditus improbi au–
res ; ita ve cum e:>i his vnnm aliquid errauerit,
reliqua poffinr carete peccatis. In theatris vero
nihil horum rearn vacar: qnia & concupifcen–
tiis animus, & anditu aures , & afpeé\:u ocnli
polluunmr.
J
H~c
ille. Nihil horum in amphi–
theatro ca:lefü, vbi purillima: voluptates. QJt0d
D.
Bonau,
Dinus Bonauentura
citmo illo Breutloquij capite
In
c:elefti-
his verbis declarauit :
[
Si deleétat qua:liber
bus puriffi.
non irnmunda, fed mnnda v0lurras, correrme
m;r:
volup-
voluptatis
fua:
potabit eos Deus.
J
Sic ille, ad–
me~.
dnéh1rn ex
Pfal.
;
5.
'11 .
9.
locun\ ad veritatis
P( 1. 3
5.v.9.
h uius probationem adlegans, ex qno id,li excu-
tiarur arrenrr,licet eruiílc.
Torrente
v(lbtptt1ti6
tu.e
potabu eos.
T ua: inguam, vnde
tn
g:indes, & illi
ga1Íde:inr
~
vnde lattaris,
illi
colla:tentur.
Et
íi-
cut ín tua nihilimpurum volu'ptare, fic
&
irl
i1-
lis puri!Iimc gauifuris. Hinc Georgius Scotus
ita locum tranll:ulit in Pocrica paraphrali.
Paffim
voluptas,
pttr'*'-pajfimgai:dta;
Georgiu
11
Dclitias largo flumme riuus agtt.
Scocus.
~:e
ergo in theatris impura non iam impu-
ro ccrm:ntur intuitu, neque orit vlla de pei:pe-
trata n:ulriplici
impurit~te ~olupras,
quam re-
~idquid
étus ammus cum Deo md1cans
con~mnabir.
11npurum
Cui iudici:iria: damnationi vol
u
ptas inerit exi-
~
ca.riveluc
mia, cui
ne~ueat
theatralis illa fpurc1tia: ple-
~
~~~'n:s~uºn~:
na
comparan.~e
q ua Vares rex, Pfalm.
1
49.
pfa1.i
49 •
il
·
5:
&
6'.
~xultabunt
fanEfi
in gloria,
l.etab11n-
v.
5
.&_,.6-
tur
in
cubilibus fuis.
Exaltationes Dei
in guttu,
'
re eornm,
&
glad~
a:icipitesin
manib~
eorum,
Ec~
v.
6
.&
7 •
ce gladios pro vmd1éta, de qua ftat1m
:
Ad
fa-
cien~am vi~diétamefn .natio~ibm
'.
&
incr~patio-
Summa in
nes
m
populis.
Et vmd1cem tfl:am mcrepat1onem
iudicio
tali
fomma comiratu
oluptas, quam luculenter
voluptas.
exprimunc verba Prophera:, dum vindices iíl:os
exultantes in gloria , & in fuis la:tos cubilibus,
id eíl: , leé\:is , lic enim
h~betur
iuxta hebr:ra ,
necnon dulciffime i;:oncinentes introducir :
L.eti
Campenli~.
cantabunt
in lellú
fuis.
<;je Campeníis paraphra-
fis.
~bus
aka qu1es, & gau-Oinm pleniffimum
indicamr. Amphirhearralis ergo voluptas impu-
ritate dererfa in meliorem commutarnr.
Q
V
.M
STI O 1NC1 D EN S.
J.
De
vijio.necreatttrarum in
Deo
tum exi–
Jlmtium,
·11nn
pojfibilium.
487. TC?tus huc aduocari porerat
de
D~i
(
v1íione traél:arus, vbi de fpellacuhs
agimus in c;rlefü amphitheatro l3eatorum ocu–
lis exhibendis; oculis inquarn non corporis,de
quibus difcurfus pr¡rcedens egic, fed menris,
quibus nooiliora funt, fubimiora ,_ac incundio–
ra
a
muneratore ampliffimo pr<Eparata. Sed :dia
eíl: nobis mens, & non a:qua, vt a:flimo , :trnce–
niora
f
eé\:anribus,
&
de fcholis, quod iníl:i–
tuto dfe congruum pofiit conrenris manu pla-
cida decerpiffe. Curn in illis rem iílam frmeL
Croaturas.
iterúmc¡ue verfarem, placuit femper cum An-
in J?eo
vi–
gelico Doétore fcnrirc, qui crearura in Deo vi- den
~sºf:n"_
deri ita manifefie tefl:1tur , vr de eoñequeat,
:~~~.
nili pertinaciter obíiíl:ere libeat, dubitari. Quie
fentenria cornmunis eíl:, & non folum apud
Thomiíl:as celc:bris, fed etiam in Scoti familia
recepta, aliorúmque, qui diuerfas in Theolo-
0 Augu!t.
gia duxere , pra:eunre Diuo Auguíl:ino,
libro
·
1
3.
Confejfionum
,
cap.
I
5.
&
libro
6. de Ciuirate
Dei
cap.
2 2.
necnon
lib.
1
1.cap.7
.&
2
9
.alibique.
Cuius
vcrit~ti.s
inconcu!fom fund.amentum eíl:,
Ratio
ilti'tri
Deum omma
111
fe
emincnrer contmere,vnde ex
earumdem
illius penetratione poffunt
a
Beatis ciare dignof-
,011tincntia.
ci aél:u codem, quo diulna: perfeél:ioncs- pene-
·
tranmr. At dices Deum nulli creatura: connexú,
quia abfolutiffimus,& prorfusindependés,ideó-
que ex illius penetratione, non po!Te quidquam
q uod extra ipsú fit,claro intuitu deprehendi. Sit
hoc ita, quod tamen magni inficiátur Theologi
connexionem neceffariá ínter Deum, & craturas
validiffimis rati0nibus euincentes , quibus ego
femper adfenG.
~ergo
r-.unen, & illud modo iu·
uat add•diffe,ex penerrarione Dei po:fe
in eo
creáturas agnofci, licet abfolutiffimre illius fine
perfr~iones,
quod vdiquear,
lic
libec obieciffe.
Ex