A
mphitheatrum
M
if
ericordi~.
.
ccrleíl:iú bon rú a:qua lógimdinis
&
btitndinis
~~ce~~;,
1
: m~n.fur.a velincdefignacas .~od
quidem maiori
t i
ca::dti!i
m1h1 v1demr d .fficulcace
laborare.
~omodo
bono1um.
enim bonorum copia, qu;e infinita d1cimr ,
&
a:rerniras illornm, qua:
&
infinita etiam dura–
tio
eíl:-
,&
propcere3 a:qualis rnenfura:, per fiadia
duodecim millia tetininarnr? Q!,wmodo Ange–
lus quod fupra omncm rnéfutam eíl:,calamo po–
teíl ernetiti
?
Fateor id,quod nonnifi iucundiíll–
me
poteíl: ab expeé'tantibus 13eacam fpem exau–
diri,
l~1gimdinem
bonorum cccldhum rantam
effe,
qt rntam
&
latitudinem, quia illorum im–
menfi
·; cum eorurn durarione conrendir , aum
vtraquchnfinita comperitur : Ced fupta menfu–
ra111 illa , vt dnodccim íl:adiornm millia mini–
me .poíllnc
exrehfionem~Uam
incomprehenlibi–
letn exa:quare.
1
9
5.
N eque inconueniens videtur, fi ca::lum
rotnndum alias ; aliqua fui parre planum repe–
g~B1Jliliu~. riat~lt,
.qnod
0,!3aftli~1s
his
.ve~his ~ornpJa~auit
ror~,~~7
1
:
homd.
3
.tn
H
xar:ier~n:
l
Imprnms q mdam dicen.–
in
Em:>yrco
dú: vt donem aliqu1d elfe,quod qua parte riobts
pulch .e
~ ó
cernirnr,fpecicm pra:fert cicculi,per flexnrá for–
uchiunr.
micémue interna: concauitatis,non continuo ne-
ccífe
lit
illius qnoq; externa foperficié quaqua–
verfum ad imaginem fpha:ra: eífe
p~rfeétam,
ro–
túmque id,perinde ac opus tomatile,cxaéte eífe
circumduétum,lreuigarnm,ac perpolirnm:q·1an–
do videmus ipÍt tum teéta Balneorum lapidea,
t'
tum a:dium extruétiones antri in fpeciem cauer–
nofas, ipfo quidem interna= f'-rtis afpeétu cir–
cumduétas eífe in fpeciem , figmámue Cemicir-
•
culi,cum interim pars teéti fuperior requabilem
pkrúmqrn:
obtineat,
&
planam fupediciem.]
O Ambr.
Sic ille. Pro quo
&
deganrer Diuus Ambrofius
Lib.
i.
.Hexameron cap.
3. Ge fcribit:
f
Q
uali vero,
vr concedam illis quod pofl:ulant,
&
Tecundum
eornm opiniones illis refpondeam , negare non
po!Tinr in illa altitudine
&
profundo ,
&
longi–
tudinem eífe
&
latirudinem, quam nemo poreíl:
comptehendere, nifi is, qui impletur in ornnem
pknirndinem Dei , vt
A
pofl:c>lus ait: Ephef.
3.
v. r
9.
Q~1is
enim poreíl: fa.cile elfe_diuini oper.is
a:flimator
?
Eíl: ergo latimdo in ipla cceli alrirn–
dine. Suntetiam, vt de hoc dicamus, qua: fcire
poífumus, pleráque a:dificia foris rotunda, intus
quad~ata;
&
fori5 quadrata, intus rotunda,qui-r
bus fuperiora
funr
plana. ] Ha:c ille in rem
pr<E–
fenrem apti!Tima. Qui liccr aliam agitaret de
aquis fupercceleíl:ibus qua:íl:ionem, nec de Em–
pyreo fpc:cialem fermonern haberet, in illud
ta–
men,dum aliud agir, digreífos
efl:,
&
nouam loci
faris celebris apud Apoíl:Qlum,
&
de quo nos
multa in prreccdenti difcurfu,expofitionem acte–
xnit,quam
opor~t
difcutiamus.
Vt pojfitú com–
¡mhendere cum omnibm f anEtú, qutf
jit
latitudo
&
!,~l~~f.J.
~~f:;:~~1iZi~::~~~;:c'u~p;1~~d7:~ ~i~~~~s~
lllius di-
nttm.94.
Et
Amphithcatriintra Dc:um ipfum di–
menliooes~ n~enGones
ab illo luculenrer exprelfas, non pau–
fi~
agnoícat
c1s fomus deinceps perfecuri. Sed Diui Ambro–
Ap~n~::~c
íij profonditas ab eo nos in aliud Diuini illiu s
pulcherrimum deducir fimulacrum. Vulr c:rgo
Apoíl:olum menforas fuperna: ciuirat1s expone–
re, quas optatfideles comprehendere, ideíl:, af–
fequi reipfa: tune enim in
omne~
Dei plcniru–
dinem feliciter implebuncur. Quod comprehen–
fio dicitnr, qnod fanétis propria, quod ornnem
Dei plenitudinem comitem habeat , omnia
fe_
licitatem a:cernam non obfcure videntnr indi–
caffe.
Et
digna hoec
q,u~dcm
tanti
Apo.íl:ol~·de-
precario : quid enim
maiu~
poífet fid.elibus
p
0 -
íl:ulare
?
Quod
aurem addit íl:atim :
Stare autem
Ibid.v.H.
fiepereminentem fcientitf charitatem Chrifti
'/!.
1
9 •cum pra:cedentibus belle congrnit:óíl:enfo en.im
externo
&
materiali Amphitheacro,ad aliud ex–
cellenrius , vtpote intra Deum ipfom mirabili
difpofüione coníl:ruétum , fidelem conGdera.tio-
nem adducit. Vbi obferuanda locurionis diuer-
íirns' cum de
vtroqu~agit
ccrlefüum nobiliíli-
mns contemplator. Nam cum de prion LVt pof-
firis comprehendere '
(
inquit: ) cum de pofl:e-
riori frire etiam,]ait,prius enim etíi altiílimum,
etfi laxi!Timis prorenfum fpatiis , etíi fplendidif-
íimum ,
&
diuitiarum omnium cumulo opulen-
tatum , cotnptehendi
t~men
a
Bearis poteíl: ,
&
hComd?r~-
.
· ·
,
en
t
a
tpforum
~on cog~1~non
.rantum,fed
&
~en~uum
Beatis
po·
perl11tl:rat10ne fimrt.
Pomte corda veftra
in
vrrtute
rdl,
non
ica.
eim,
e!r
dijfribu·
p
domos eim.
Pfal..47. v.1
4.
Vbi
quorl
inna
non folum de
;Jlefi:i, qua: in rerris militar, fed
ºCUm.
eciam de tritimpharlte in ccrlis loquitur:
&
do-
P · 47
.v.•
4 •
mus ifire
;~la=
ipfz funt, de quibus
verf.4.
pr:e-
lbid.v,4.
mifcrat :
Dem
in
domibm eim cognofcetur, citm
fufcipiet
eam.
Vbi Ge frribit Incognirns. [ De
fu:
ll)cognicus.
turo legirur Hle cextus: quia fecundum gradus
meritorum, erit
&
gradus pra:miorum, quia
qui
maiori merito hlc foerinr pra:dotati,maiori pr<r-
mio erunt eleuari.
Et
h0c
dt
quod hí:c dicit
Glo!fa. Deus in domibus eius , iddl:, fecundum
gradus meritorum íingulis dabic cognitionem
foi.
Cum
fofcipier eam , fcilicet Ecdeíiam in
xterna beatitudine. ] ..Sic ille , in
quo
&
Gloífre
Glolfa.
auétoritatem habemus,vt expolitio granis
&
fo-
lida debeat reíl:imari.
A
it ergo iam Vates :
Ponite
luxra meri–
corda v eftra in virtute eim.
ldell:, gaudehitis ali-
ra
pr:e~i~·
quando corditus
J
curo virturem eius , diufrias>
~u~
diíln–
fplendorem, gloriam, amplitudinem, fueritis
f.e-
uuo.
lici!Timc confecuri. [Tune ergo diíl:ribuite do-
mos eius. Hoc eíl:,difl:ributim, úngillatim con-
íidc:r:ite , inrrofpicite p_!llatia eius. ] Sic Gene-
Gencbrard.
brardus,
&
alij doétíílimi interpretes, Q ·\libus
exaéti!Tima cognirio,
&
comprehenúo ccelefüs•
iUius ciuitatis indicacur. Non fic circa amorem,
chariratem, bonitatem,
&
mifericordiam Chri-
fü, qme non potel.l: a creara mente,lumine eri:un
g loria= perf<1fa , comprehendi.
Scire
etiam.
lea
quidem. Scient illam Beati,
&
fupereminentem
cius alrimdinem clariílima notitia penerrabunt :
fed comprehendiífe illam Cupra ipforum eíl: pe-
nitus facnltatem. Non eminct tantum fciemüe,
fed
&
fupereminer. Supra fcientiam illam,qu;c ·
fnper ca::lornm eminenti:un volar,
illa
fuperuo-
lat, vt parum fit omnem aliam inferiorem re!;io-
num pra:uolalfe. Hui'us ergo incomprehenfibi
4
les dimenfiond, in externo Amphithearro deli-
neara:, quod in quadro pofirnm a:qualia longi-
tndinis
&
latitudinis fpatia cohoneíl:ant. Pla-
num ergo illud, etG alias rocundum, cum figura.
fph;crica pnlchre qnadrarura: gratia concurren·
te. Ec hoc eH quod. fibi volnit Diuus Ambrofius
adduétis verbis, de materiali cedí confiruél:ione
locncus , vnde ad myíl:icos nequic fenfus illi1,Js
fc:ntenria detorqueri.
196.
Deus ergo eleétonun foorum glorik
cófulens mifericordia: a:rerna: inexplicabili fua–
uirare, non quidem
m1uat
quaárat'! rot1mdú
~
ve
alias Poeta , fed rorundis quadrata coniungic.
Vcriufque figura: perfeétio in vnum primarium
corpus arrificiofo nexu faderacnr , vr nihil
illi
deúc fortunarorm
-.l:atui, in quem bonorum om–
nium fuperabund;ins copia decurrir.
Spheric~
figura: perfeél:iones vidimus,nHm.
1
9
t.
q uadra-
ra: