Table of Contents Table of Contents
Previous Page  561 / 680 Next Page
Information
Show Menu
Previous Page 561 / 680 Next Page
Page Background

CATECI MO DE LA DOCTRIN

541

güenza, nos parece conveniente decir algo

de él y de su verdadero autor.

«Diffamati sunt Societatis nostrre Patres

Prouincire Paraquarien is de erroribus, ha::–

resibusque in Catechi mo Indorum loquen–

tium lingua Guarana, in quatuorque erbis

ibi contentis, ex quibus duo videlicet,

Tupa

&

Tuba

[las otra do palabras eran

llfembira

y

Ta;•rti] ,

detorta ad significandum [Deum

et] Deum Patrem dicebantur e se nomina

Dremonioríí,

&

damnata a S. Zacharia Papa

in Concilio Romano anno

7-+5·

contra Adal–

bertum , a quo inuocabantur

Tubuel, ' Ttt–

buas

tanquam Angeli, cum tamen magis

essent Dremones, vt ait S. Zacharias. Ideo–

que Illu st ri ssimus ' Reuerédissimus

D. D. Fr. Bernardinus de Cardenas Epi–

scopus Paraquariensis iussit aboleri a Cate–

chismo voces illas ,

&

vsui in posterum non

esse Catechistis, Ieopbytisque.- ccusat io

Iesuitarum Paraquariensium facta est co–

ram Rege Nostro , vtqui disseminarent erro·

res, atque

h~reses

inter Indos, tantusque

clamor per Indias,

&

Hispanias fuit excita–

tus, vt anno 1654. die

L

Iunij e Bono se–

cessu Rex N. scripserit ad Illustrissimum,

&Reuerendissimum D. DoctoremD.Ioanne

Alfonsum Oconem Archiepiscopum Pla–

tensem, seu Argentinensem, iniunge ipsi

diligentem de re tota inquisitionem,

in–

formationem ad se mittendam. Cum autem

ob distantiam septem cetum leucarum a

Civitate Assurnptionis, primaria Paraqua–

riensi, non posset Illustrissirnus,

&

Reue–

rendissimus Archiepiscopus exequi per se

ipsum mandata Regia, delegauit eam curam

D. D. toanni Blazquez de Valuerde Guber–

natori,

&

Capitaneo Generali spectabilis–

sirno Prouincire illius. -Qui anno 1656.

die

3r.

Octobris congregauit ea in Vrbe

dece viras peritissimos idiomatis Guarani ,

plerosque natos ap ud Paraquariarn, alios

Ecclesiasticos tam Sreculares, q uam Regu–

lares·, alias Laicos, omnesque Digoitatibus

cospicuos: quo in conuetu exploratum est

accurate,

&

cognitum patenter, Catechi

smum prredictum compositum fuisse,

&

adornatum quatuor illis verbis

a

Venera·

bili ,

&

Apostolico viro Fr. Ludouico de Bo–

laños Religioso Franciscano, antequam

Ie–

suitre ad regionem j\lam accessissent, fu is-

seque approbatum in duabus Synodis Dire–

cesanis tum anno 1603. tum 1631.

&

in

aliis duobus cretibus habitis, sede vacate,

in omnibusque fuisse imperatum , vt iuxta

eum Catechismum, eiusque verbis edoce–

rentur Indi Chri lianam fidé¡ cui prrecepto

obedierant Tesuila:: , vt

e

alij Catechistre.

Compertum etia fuit, quatuorea verba anti–

quissima fuisse idiomatis Guaraní

1

&

signi–

ficatu natiuo atleto fuisse apte lranslata,

sine vlloque periculo praure doctrinre ac–

commodata mysterijs Christianre Religionis.

Exceptum prreterea risu fuit lepidissimum

illud commentum de vocibus

Ttpá,

cf·

Tuba,

deriuatis vt calumniatores somniabant,

a

Tubuel,

cC·

Tubttns

Adalberti hreretici.–

Con eruo prredicti conuentus, impressa Ma–

driti, Acta sub authentica, fidemque

fa.

ciente forma, fuerútque in

M

S. remisa

ab Illustrissimo,

&

Reuerendissimo Archi–

episcopo Platensi ad Regem .

&

ad India–

rum Senatú, circunferunturque in multo–

rum manibus

~.

Así escribía ya el P. Henao, por los años

de i663

1

á raíz de lo ocurrido, en su

Scien–

tia .Med1'rt lnstor. propugnata

(pág.

419

de

la

2.•

ed.)¡ y asf como sigue se expresa

también, en nuestros mismos días, D. Luis

L.

Domínguez en su

Historia Arge11ti1la:

«Respecto (dice) á Ja acu acion de herejia

que el Obispo Cardenas les hacia

los mi-

ioneros jesuítas

J

por ciertas palabras que

empleaba el catecismo en idioma guaraní,

que les servia de texto para enseñar

á

los

indios la doctrina cri tiana, probaron que

e e prontuario habia sido compuesto por el

venerable franciscano Luis Bolaños, que

babia catequizado

á

los indios treinta años

antes que allí llegaran los jesuitas; que es–

taba aprobado por el tercer concilio Limen–

se

1

y que ademas Ja acusacion procedia de

ignorancia de la lengua.... De este modo se

di ipó el

16 ~6

la tremenda tormenta levan–

tada por el obispo Cárdenas y los encomen–

deros, verdaderos esclavócratas del Para–

guay en aquellos tiempos. La ju lificacion

de los jesuitas

fué

completa» (pág.

2 26

de

la 4.• ed.:

cfr.

pág. 94).

Fuélo, en efecto, doblemente : «respecto

á

la acu acion de herejia , que era lo más

grave;

y

respecto asimismo

á

lo que se les