429 / 1328
~
r>
U S
C
ü
L U
M
VI.
41~
i ,
rum vix cffugiunt, vere
&
jure quilibet praJumitur verus dominas: , qui
,, probare poteH: fe przfcripto diuturno tempore padfice poífefforem
&
Do..
,, minum
fuiíle :
at vero
i11
materia aliarum virtutum, cum poífeffio non fa·
,, ciat regulariter prérfumptionem
de ·
veritate
pro parte , qure poffidet , pof
..
,, feffio ei minirne favere debet , fed in dubiis in tali materia: occurrentibus
,, regula operandi efi inquirere , pro qua parte íl:et prrefumptio
veritatis
,
&
,~ h~c
pars efl: eligenda ,
Í1
autem pro neutra parte fiet prrefumptio , tutior
,, pars eligi debet &c. ,, Ita Prrefentatus . Sed huic parum
felici ratiocinio
alíud , ut :arbitrar , folidius oppono:
In
materia jufüti:? po{feffio in dubio
fa.
vet po!fdfori, in quantum facit prrefumptionem veritatis, videlicet quod pof•
feffor
lit
verus dominus • Ita eíl:. Igitur in materia aliarum quoque virtutum
poffeffio in dubio legis favebit libero hominis arbitrio tamquarn poífeífori fuz
libertatis) in quantllm facit pra{mnptionem veri tatis' videlicet, -quod libermn
arbitrium
ftt
verus
fu;r
libertatis dorninu.s , donec ipíi probewr fatis clare le..
gem exifiere ac proxime obligare , quum ipfum in toe opinionum variarum
confliéh1 probare poffit , fe non obftringi legibus , quz non fuffi cienter nota3
ac promulgatce fibi funt , atque ita illarum ignorancia laboret , quam nec ra..
tione nec auél:oritate poteíl: virlcere, quum ponanmr
du~ qu~dam
feprentia:! in
utramque partero
C?q~e
probabiles. Verum quidem eíl: , quod
in
materia alia–
rum virtutum , quando
~q ualis
ell probabilitas , poífeffio qua g.aud!!t liberum
arbitrium, non faciat regulariter,
uti
ait Adverfarius ,
pr:?fumptione~
dg
'l/t.:.
ritate
hujus vel illius opinionis probabilis , de qua re nulla prudens qu.rfiio
poteft inHituti; bene tarnen facit pr;rfumptionem
de licentia
fequendi hanc vel
illam opinionem vere probabilem , quum Deus non pr.rfmnatur, quod velit
hominem liberum obligare ad obfervandas leges ipíl non fatis not(ls, fed boni
fide igfloratas
3
num vere exifiant,
,&
a Deo late fint, ac proxime obligent •
Unde patet , Pra?fentatum manifefie
h~c
duo confundere : libertatem effe
in–
po!Jeffione
licentia! , feu quod liceat inter duas opiniones :rque probabiles
am–
pleai , quam quis velit,
&
liberratem eífe
in po!Jef]ione veritatis,
feu quod vera
fit
illa opinio , quam ex his filuabus amplefütur . Q.uippe ad hoc
1
ut licite
quis agat , non
r~quiritu r
judidum de veritate opinio1üs , fed
jud1cium feu
diétamen praa:icum
&
ultimum de .licentia aB:ionis fe cundum hanc vel illam
opinionem,
&
in his vel illis circumfiantiis.
Ut
autem ulterius demonfirem,
folidum eífe princ ipium, quo nituntur Probabiliíl:a!, afferentes in dubio, líber·
tatem
~ffe
in poffcffione ,
&
in pari cauífa meliorem effe conditionem
poffi–
dentis , noffe oportet , in materia
jufüti:? jus illnd rem bona fide legitimo
tempore poífelfam retinendi, donec evincatur, non effe funda.tum in
jpfa
juíli–
tia:
natura , neque huic materia: adh:zrere tamquam peculiarem przrogativam ;
fed tota illius vis ac virtus provenir e:x ignorantia invincibil·i, qu:? in genere
morum femper
.a
peccato excuCat . Nam
fi
omnibus rite perpenfis,
&
utrinque
difcuffis prudens jndicium ferre nequis, rem
e<fe
alienam , laboras ignorantia
invincibili legis obligantis ad hoc, ut rem bona fide hucufque retentam alteri
ce<las , ad quem an reipfa pertineat, dubium efl: . H<Ec
ipfa ratio manifefte
in aliarnm quoque virtutum materiis reperitur; v. gr. in ruateria
obedienti ~,
ubi fubditus militare porefl:· ita 1ub.ente Rege etiam facrikgo ,
ft
certurn
11011
fit, bellum eífe in iquum, uti habetur
in cap.
quid
culpatur, cauf!a
23.
qu.
l.
ex:
S.
Aug.
cujus ve rb1 fub fin em citantur :
vel utrum
{tt
(contra pra:ce prum Dei)
certum non efi
,
ita ut forta!Je reum
f
aciat regem
iniquitas imperandi
:
innecentem
~utem miljt~m
oflendat ordo ferviendi
•
Numquid tutius foret non fervire
?
i~em
10
materia religionis : ira vere dubius de voto emiffo non tenetur illud Jm·
plere, quia libertas eft
111
poffeffione , qure fecund um
regulam
r
22.
!f.
de
1!eg,
Jum