1000000206

P U S C U L U M

393

ihi da-re

n~n con~et

•

Judex cum rationum librat pondera , in dubio eíl: :

~um

fententiam dicit , cum pronuntiat ,

Ita

cenfeo

;

habet opinionem etfi

perfa:pe jus liquido cognitum non habeat • Idque

ipfum nobis ornnibus in

quoeidiana contingit vita ,

cu~

in agendo dubiramus

opinamur, animum

plus minufve advertentes.

Maxirnum quoqoe di [crimen eíl: fpe culati

VUA':i

inter dubium

praaicuns •

Speculativum rem ipfam conílderat in fe fpeéi:atam: pr.iél:icum , eamdem, ut

-me agentem hic

nunc refpicit . Judex , de quo modo memini , ita lirem

decidit , ac fententiam fert,

t1t

peculati vum dubium nan

depoBat ,

quia ni_.

mirurn ipíi de litigantium jure non

liquet : fed praéti co dubio vacat , quip–

regulam haber ,

qu~

illud ipfi eximat , hanc videlicet : Cum de jure non

coníl:at, fecundum illum

jud

icare poffum ac debeo ,

cujns

in jure

plus

videtur

ineífe probabilitatis. Atf

)l.le

hoc exemplo facile intelligitur hujus effati Theo..

logici veritas, quod eíl:

in m

oribus longe certiffimlilm; numquam

effe

fas age–

re cum dubio praél:ico

cum fpecnlativo autem nonnumquam fas ·efse.

Ignofcas , qu:rfG, R. Pacer ,

ad Doétorem

taHtum fcribens , Dottoris

partes ac fermonem videor ufurpare ;

prreíl:G mihi ; conor ev°'lvere obfcu.

ra~

rerum notiones , ac mihimet ipG enucleare, quas apud te parum explicaª

tas, & extricatas reperio.

In hac media , de qua nunc difsero ,

fententia , Iocus eíl: illi , quír mo–

do a me allata eíl: , de dubio praB:ico

fpecularivo , obfervationi. Si eni tn

ponarnus

opinion~s

duas

probabilell ,

quarum ,

qu~

minus

eíl:

ruta , eíl ea–

dem

probabilior, pofsmn

hoc

Syflemate ; · ampleél:i minus

tut.1m ,

refia.

bitque mihi nihilominus du bium

peculati vum ( non enim

liqt-1et mihi , an

vernm

faciam judicium de tali , verbi gratia , contraétu

fiquidem · oppoíirca

fententi:l!

foa.

quoque probabili ras eíl: ) at praéticum dubi urn

ref!:at nullum

qti-ia cum hoc principium habeam perfuafum , fas

e(fe

mihi fequi minus

tu–

tam opinionem , quando eíl: probJbilior ,

judicium iíl:ud praéticum f

acio :

Cum bttc opinio

quam ampleEfor

/it

probabilior

ctfi minur tuta

licet mihi

h.wc

in agendo fequi

Ita fum de aétionis

me~

bonita te cerms praétice.

Qui putant fa s

elle

opinionem

fequi minus tutam mfrtufque probabilem ,

contímile judicium faciunt , poíleaquJm

fui

quique principii b>onitatem expen–

denmt diétantis licitum elfe opin ionem

a111 pledi ,

qu~

fit

vere probabilis :

hoc

enim judicium praél:icum informant :

Cum

h~c

opinio

quam

fequor

ve–

.-e

(1t

probabilis

ex ea nunc

agere mihi

licet

•

Non vacant magis , quam

;ilii , de

<]Uibus

mod6 meminirnus , dubio fpeculati vo : praét ico mrique

ierte c::aren

t •

Suo Syftemate. femel coníl:ituto utuntur pro regula •

vero

reéte con–

fütutum , neme , id modo non agi tur : quid fenti am brevi

declarapo .

Nunc

i d unum , ex iis qure diéta funt haél:enus ,

olligo , nimirum , qlllbus media

h~c

fententia placee, eos neq uaquam ad verfus primé? fententi cr defenfores uti

poífe hoc effata, quo in dubiis tutiorem partero eligendam effe adrnonemur,

fiquidem ipG ttttiorem partem in dubio

peculativo

defernnt ;

alii perinde

atque ipfirnet immunes dub ii praaici fonr.

Eadem eíl: hujus alterius etfati ratio ,

certum tene,

incertum dimitte

cuj us

1dem propemodum ac fuperioris

efl

fenfus.

Non magis favent

rned i~

ententix patronis quia am facrre pagina! loci ,

v .

Q._ui

amat

periculum

peribit

illo

ftquidern iµfi

iorem viam non

fo–

qmmtur . !taque

locus hic citr· diíl:indionem accipiatur , a:"que contra ipfos

arque contra

eorurn

verfarios pugnar .

Neq~1e

illos mulro plus

a · van t nonnullcr comparationes

hic

d cantatre

exer.nph

cau!fa

fi.

quis potiooem tibi medir:am pnrbeat ,

ª'

tecum ftc agat

h~c