1000000206

412 / 1328

L I B. lI. C O N T R O V E R S I A I:
O P U S C U L U M V I.
P. FRANCISCI XAVERII MANHART S. J.
DE INGENUA INDOLE PROilABlLISMI
D I S S E R T A T I O.
C A P U T P R I M U M.
Idea Probabilifmi.
§. l.
C1rdo rei , de ']Uct agitur •
l. T gen¡¡inam ind,olem doctrina: illius, quam Probabilifmum vo-
cant , intime perfpeétam habeamus, refleékndus e!l animus ad
geminas propofitiones a fummis Pontificibus damnatas , e qui–
bus intelligere licebit , quis hoc in negotio tot tantifque par–
tium íl:udiis per duo fere facula agitato Ecclef.i;e Catholic;e fen–
fus fit • Alexai:ider VIII. anno 1690. 8, Decembr. damnavit haQc propolitio.
nem numero tertiam ! Non licet fequi epinionem vel ínter probabiles probabilif–
fimam . Innocentius vero XI. 1679. 2. Martii ifiam itidem numero tertiam !
Generatim dum probabilitate five intrinfeca five 6Xtrinfeca , quamtumvis tenui , mo •
do probabilítatis finibus non exeatur , Gonfifi aliquid agimus , femper prudenter agi–
mus • En ! duo velut extrema duofque cardifles in opinionum prnbabiliu.n
ufo • Quidam , quos Rigorifias aut Tutiorifias appellant , ab omni fP.ecie pro–
babilitatis quamtumvis magnél! , au~ etiam maxima! , abhorrentes ubique id ,
quod tutius dl: , fequi oportere , quanturncurnque probabilis foret contraria
opinio , magno ílrepitu contenderunt . Alii , quos Benignifiar , aut Laxos feu
Laxones dicunr , nimium quam par eft , frrena laxantes confcienticr, ad aél:io–
nis licentiam plus non requiri docuerunt, quam opinionis probahiliratem ali.
quam , !icet tenuem & exiguam , unde unde demum illa aiccerferetur , five
ab :rnétoritate , flve a racione • Priores peccarunt rigore, pofleriores benigni–
tate : utrique a via media feu r~gia , quam omnis virtus pra!fertirn, morllis
tenet , feu aberrarunt ad dextram, feu aci finiA:ram decl inarunt : utrorumque
doétrina merito a fummis Pontificibus tamquam noxia , & difciplinre morum
ínter Chriílianos inimica damnata fuit . Prél!ter hos alía! genuin:l! opi nanrium
claíles in lucem prodierunt : una eft Probabiliori/larum , feu ill qui non
qui~e.m tutiora ubivis eligenda effe cenfent, be~ tamen ea , func pro–
bab1hor~ : altera eíl: Probabilifiarum , qua! omni probabilitati , modo vere ac
theolog1ce talis fit, & intra debitos coníl:riéta limites, lecum c0nredunr tune ,
quando folum de afüonis licencia ag itur. Prima cl affis aliquantum deAeétere
videtur ad unum rigoris extremum , de quo dixi ; fecunda vero ad alrermn
benignitatis extremum : neutra tamen ifiorum fen tentia a fommis Ponri fici –
bus cenfura efi umquam notata , aut Vati cano fulmine p"'rcuffa , quamvis
tefre P. Gabriele Daniel in '.Epifl. 3. ad Alex. Nata lem, Innocentius XI. fere
toto, quo Ecclefi~ clavum tenuit , tempore opportune i portune urg r rur ,
llt dofü inam & r opofüionem iftam : lieitum efi fequi opinionem minus pro- .
babi-