0000747692

Summul. Difp. l.

OE:,~íl:.

nomine~

ejfentia

dittiof!Um.

quendum: adeó enim neceffimdinis,ac conuemionis vinculum inter

noíl:~am

Dial'eél:icam

reli9.uas fcientias imercedi.t,a.deó ipfa: amicitix nexu íl:riél:iffime,curh Logica

deuinciun~

tur,vt 1íl:a ruere non poffit,qmn

1llx

proculdubio eodem labefaél:atx motu concidant.

- H~ius

igim: prccíl:amem

~ationalis

fcientia: naturam diuini

f~t10ris

aud noíl:ris ingenij

menttf

qu~

vel1s

affi~nt~

pemtus

a~gred~an~ur

enucleare, veritate duce, fyncere animo prx:–

eume, vt 1píius ventat1s fplendonbus circum.fuíi, omnia fciemiarum cali

o-inofa

arcana irt

liqnidiffimam lucem clare,ac

manif~íl:e

propalemus.

*'*=*sfdft.¿:~**=**:**'**

DISPVTATIO

'De

hi.r

qutt ad primam operationcm

mte!lertrv.1

pertinent.

Q_yJESTIO

De nomine

ejfentia

diElionum.

Q¿'

Ccholaíl:icorum ingenia

fcie,nriarum d1fficultatibus

halidqua~

quam confueta in di aleél:icce arcana

lubrica admittanrnr,rationi doél:rinc.e–

que rnaximc confonum vidernr vt

qu1bufdarn breuiotibus inílirutionibus, qux vulgo

Summula: nuncupantur,in(huél:a linr:quod iam vete–

celebrique dialeéticorum more firmarum e(fe con–

fpicimus,vt ab his facilioribus prfocipiis, ac primor–

diis ad maiora faníl:e , ac felicirer progrediamur.

QE.oniam vero ex tribus mentís operation1bus qui–

bus humana mens ,gauder, hominiíque ingenium

fungirur

rnirabilirer natur2 duce, fimplex apprehen–

fio,qua: prima ínrelleél:us operario

vo.c~rur,

ita viam

parat, munir iterad fecundam

terriam operatio–

nem 'qua:: iudicij ac aifcurfos nomine iure quidem

optimo inGgniunrur, vr nihil attingamr per fecun–

dam

& te:rri

am, quin prius foerit cognítum per

pri–

mam.)

ipfi.us

natura<: rat-io poftulat

exigir ' ve

diél:ionibus fimrlicibus ex quibus depender prima::

operarionis not1tia plena, incipiamus initiúmque

ducamus; quod paret etiarn rnanifefie ex modo quo

Dialeél:ica:: difciplina cradirnr data opera ; nullu

cnim eíl: qui non

pra:dicabilibus, vniuerfalibus

prcedicarnenris in ea rradenda inceperit, qua:: prima:

operacioni inrelleél:os reípondenr, vt poíl:ea facilius

mentes Logicre incumbentiurn,traél:aruum

iff'M–

vr:"",

íiue de inrerpretarione, ac de priori,

pofi:e–

riori refolurione, vbi de fecunda, & rertia operario–

ínrelleél:us agirnr,pra:ceptis imbuanmr,&. accom..

modatius informenrur.

T 1

I.'

n:omine

acceptioniln11

.diélionum)feu

t{rminor'um.

Ibidem lib. 3. .t.Eneid.

finú Priamif4torum.

Herodorns in Polyhymnia,& Liuius·primo

libro:nttm

CUm omnium,

Ínq

urt..,.jjtcel/orum

exaugurationem

1!1Ue111d–

mitterent,in Termini

f'1no

non addixAe:hoc

numen Ter–

minus feo finis nuncuparur:& Philo.fophi terminum

extremum, feu vlrimum rei appellarunt

ex his

· verbis Arifi:.

meraph. rexm

12.

apene coníl:at.

Ter–

minm

efl

ptiuflibet vltimum extra quod nihil

efl

acci–

pere primum,

intra

quod omni4

primi)

iddl:, cermi–

nus

fuiH

ex.trema reí quibus finirur,& rerminatur;il.–

la imra qure ita comprehenditur, ve exrra

illa nihil

talis rei progrediarur,vt videre eíl: in linea cuius

cota

magnirndo duobus punél:is claudirur' & ratio ma–

nifeíl:a eíl: , quia illud eíl: proprie terminus qllod

proprie terminar, finit,

limitar rem; fed folum

quod efi: vlrimurn, & extrernum propriiffimc finir,

rerminat rem, ergo illnd folmn eíl: proprie

rermi–

nus

c~i

conuenir tamquam effentia fupponere rem;

cuius :rerminus

di,

iarn coníl:ituram,

completam

fuo eífe, ve patee in linea éuius t€rmini

funr ,ex–

trema punaa qua: ita terminant

illam,~t

fupponanc

totam diuilibilitarem

line~

co1iíl:irutam in qua eius

eífenria confül:it.Nos autem dum diél:iones terminas

nuncupamt1s, non in hac propriiffima

fignificatione~

fed in lariori quadam,

impropria rermini nomen

vfurpamus, quia diébone_s quibus componirur

pro–

poGrio nullo modo

func

proprie cermini,

lariffime

demoníl:ro lib.

inrerpre_rari~ne.

Pr~rer

hanc propriam acceprionem rerrnini alia:

reperiunrnr minus proprire,nam tora propoíitio

ter~ ·

minus vocarur,

ideo vulgo dicirur fyllogiíim1m

conll:are tribHs terminis, id eíl: tribus propofüioni–

bus, qua denominatione gaudent etiam diél:iones

la–

tiori guidem GgniJicatione vt dixi ,

ideo diximus

quando aliquis non intelligit dia:iones quibus

com~

ponitur propofüio, nefcire tem:iinos. Eriam

a~iqua

principia fciemiarum per

nota

ic~

clara effe dicun–

rur, ve iplis nece[ario affem_iamur ex fola termino–

rum explicatione,

eft, ex noticia diél:ionum

feu

yocum. Nos aurem rie

communi modo 'loquendi

de fletl:amus,

deuiémus, duro de diél:ioníbus age–

mus,tefmirtorum nomine appellabimus eas.

SEcTIO

II.

Definitio

diélttmis,

fju4- vulgo

dicitur

termi'nus;

'ponitsr.

VA1:i::efunc terminorum lignificaciones, nam

Cicerone confulamus vrpore eloquentia::

Pri~~

·DVre

lfunt ,celebres ínter auchores definÍriones

•

diétionis;prima eíl:. Diél:io,feu terminus eíl:

ex-

treninm propoGtionis prredicamm fcilicet,

fo~ie

étmn

quod refolurrnr propolitio; hanc féntenr1am

defendtint P.Tolerns lib.1.Sum'mularum cap. 1.Pare.r

I-f

urtadu's Ciifput.

.Summularum~

alij :

Qgam

dé-

c1pe1:1

ac parentem,íine dubio reperiemus finem cum

termino conuerriífe lib.

z..

de finibus, ibi cerminum

antiqui nominarunt finem, quo res circumfcrihirui:

lib.1.

narura Deor:um. Mort,inquir,

rerum omniuns

agendarum

finú,

ao termi11w,

lib.

Tufculanarum

quadl:ionum.

Pinú,

inquit ,

mifar11, ·vl't11, termin;.u

mor~

effevidmw,

& lib.

de feneél:u te-.

Finú,

ait,

efl ter–

mim'4noflrarumcontentionum.

Virgilius etiarn multis

locis termino vritur tanquam fynonymo fin-is,

contra, primo .tEneidos

---quern

finem Rex magne laborum?

Ildcph.de

Peñafiel,Philof.Tom.

. flnüiohein nullis rationibus probantcontenti folum

éxplicarione rerminbr'urn tanquam ,

eífet áliquod

pri11

cipitiro , fed hac ratione' poteíl: probad; ílla eíl:

definiría effentialis, qure explicat narnram reí ,

femiam,'fed hrec definido explicar natura,m &-eífen..

tiam rei,crgo

eíl:

definitio effentia1is. ·

Secunda definido

efr,

quam

Soto tradit r .

parre

Surnmularurn cap+leétion'.e vnica,norabilf fecundo,

quiE

definítio

fic explicatur:

Terrninus

eít

Ggnuin

pro

•