4000003585

57 / 510

L1B Ek l. S VMM VL. D 1SS ER T. VII. 2,
THEOREMA 11
:R.!otuplex fitfimpli,irm1 .propofition1m1 Oppofitio?
.6. J Am vero Oppofitio cfi rripkx, ~iddi ..
cct Contradiélorja , & Subcci>ntrariL •
Con tradilloria clt Oppo/i.tio, qu~ verfatur inter pro•
fofitionem tmiuerfalem, & particularem. V t omnis ho·
mo t/i alb1u; aliquis homo non efl atbus; Yterque Equus
'"rrit; Alter equus non currit. Cum autcm di~imus,
Oppofirioncm cantradill~niam vcrfari inrcr
propofitionem vniucrfalcm , & parricularcm....,
fatis indiqimus , nos loqui de propolí tionibus
quz eJterminis communibus componuntur;
Solus 'enim Tcrminus co1nmunis affici potefi
íignis vniucrfalibus, & parricularibus > vt omnis
/lomo, •liquis Leo, &c. qua: fignjficant quantita·
Jcm propofitionis, Afiz vero propofitioncs fin·
guiares, quz quantirarc carene , tola qualitatc..t
affir m~tionis, & n~ga tionis oppon untur
dillorie, vt Socratts"eft albus. Socr.lltes non tfi
quod ~rHlotcJes non prztermiffit. Contradillio–
nes igitur h~ (i nq uit iJle) qu• 'CJniuerfa/ium vniuer–
falitcr funt, ita fe habent, TJt alter. pars earum fit ne–
'effario TJera, "ltera fa/fA: Eamdem condit1onem, & in
fingularibu1 tie con/lat, tlt ~pcratts efl G/b11s; SfJ'rAtes
•on ejJ albus: -
~· 7. Contrarja efl Oppo{itio, qu~ "tJtrfatur inter
propo{itionts TJniutrfales. Vt Om11is homo t/i albl4s;Nul·
lus homo efl albus. Supcontraria eíl Oppofitio qu~
'fJtrfat~r mur particulares , vt •tiquis hamo e/l albus.
.Aliqrtis homo non t/l albus • Subalterna: dicuntur
propo{iti<Jr,es,9uArum tma fub 11/tera co11tinttur tanquam
particularis fub TJniuerfati : Affirmatiua fcilicet fuh af–
firmatiu11, & Negatiu4 {ub negatiua. V t omnis bomo
1ft albu1. A.tiquis bomo efi lllbus~NuUus homo efl a/bus:
Aliquis ~º"'ºnon ~ft alb~s. Non funt 9ppofitz, fcd
!olum m quanutate inzguaks, de quibus hoc
Joco cgir Petr_u s Hifpanus; cp qJJod Oppofitis in
ho~ funt fimJJes,quod vrroque termino partid~
pao~,ar.q u~ eod~m ordi3e,ficu~ illz. Pro q uorum
ma1ori euidenua figura parad1gmatis nobis Pro·
J>Ofuit oboculos, qua etnos demore exhibemus•
§.s. Lex, feu natura Contradiaorrn·rum ra•
Jis eft, q uod fi yoa cft vera , alrcra íl: alfa , & e
conr1a.Jnnulla materia poCfunteífe fimal verz,
& fimul faifa:: Nam fi bree eft \era Omnis homo
efl animal: hrec eft falfa ~idam homo non e/l animal.
§.9. Lex feu natura Conrranarum.eft, quod
fi vna .eíl vera , altera cft falfa: non tamen e
concra> quia poffunr ambz cífe iimul faifa~; non
tamen fimul vera:. Vt in materia Contingenri
Omnis bomo t{l albus; Nullus homo .tft alb11s • Jn natu–
rali veró, vel remota fempcr ~na .elt vera, & alia
falfa. Vt Omnis homo e{I animal. Null11s .bomo efl ani·
mal. Omnis bomo efl la pis, N utlus homo .efl. lapis. Simi·
liter etiam in materia Conringenti, quando cft
de acciJen te infeparabiJi , vt Omnis Cor1111s t/l ni ~
_ger: N ulltts Coruus efi niger • Sed fi accidens cLt fe..
parabilc ambz poífunc effe faifa:, vt di'lum cct.
§.10. Lex Subcontrariarum efi, q uod fi vna
cíl: falfa,, alia deber effe ~era; non ramen e con•
tra;quia poífunt etfe fimul vera:; non tamen cf–
fe falfa:. Et hoc in materia Contingenri, vt di·
llum eíl in conrrariarum lege. Ve Romo difp11t4t,
Romo non di[putat. Hzc ex Petra H1ípano.
~.1 r. Lex deniq ue Subalternarum eft, quod
fi Vniuerfalis cfi vtra , eriam particularis eft ve·
ra, fed tamen non econtra. Si vero particularis
eft falfa,eciam Vníuerfalis ell falfa. Vt Aliquis bo•
mo efl tapis: 0111nis bomo efl lapis. Et ratio eft, quia
ad vericacem Vniuc:rfalis cxigitur, quod omnes
particulares fine verz ; Ad hoc vcró vr Vniuer–
falis fic falsa, fat cfi, quod vna ex particularibus
falfa fit •
· §.1 i. Obijcies contra Definitionem Contra·
diél:oriarum : Quia accuratius definiri videntur
ab alijs· per eífc, Repugnantiam duarum propojitionum.
tdm in quamitate, quam in qualitate. Melius eoim fic
declaratur, q uód vna fit affirmans, & altera ne·
gans: lrem q uod vna fit vera, altera faJfa quz
tunt qualitates propofitionum: .Ergo illas nou..
relte fubcicuimus in noltra definitione - Simili·
ter contrariz fic debuerant dc:finiri: Efl rtpu,.z.nan–
tia duarMm propo/ilionum in [ola qualitate , & non in
qaantitate, &~. ob camdem rationem. Deniquu
quia omifiinus Jy eiufdem P'~d1e , & eiufdem {M·
biell1, quod aJij eciam r(fle ad t. Q.uinimmó
Petrus Hifpanus definiens Contradiélorias do–
cuit, eas elfo, Yniue1fal1m, affirmatiuam 1 & particu•
larern negatiuam, & e'ontra. Vbi apcrre cxprcfüt
qualitatem affirmacionis, & negationis; Ergo &
nos debuimus illas expreffilfe •
•13. Rcfpondeo, nihil nos reueri omififfc
corum, quz inobicc'.lione noranrur . Nam in¡¡.
la voce Oppofltio, quam pro genere fiatuimus in·
definitionc Conrradiltoria!, Contrariz, &c. tup–
poni tur .iam illas eífe a{Prmationem , & negationtm
t iufdem de eodem: qu;E efi definitio Oppolicionis in
Comm uní. Quod fi Petrus HHpanus fingillatim
exprdfit affirmationem, & negarionem, ideo, &
merito fecir, quia non defioiuerat propofitioncs
oppofiras per genus Oppo{itionis ficuti nos • Sed
Propofitiones communicanrcs eodem fubie•
llo, & pr~dicato immediare diuifit in conrra–
d1crorias, Contrarias, Subconrrariafque, quaru
& ubJlrernas comprehcndit. Vndc & omnino
dcbuic explicare conrradíll.orias in racione Op-
po·