D E LE G I B.
V
EL, LE G
V
111 LA
T.
D I A L. XI.
"$99
legemév ifiam dilígcnc r obíerucc. Sed hule quoq;
legl, quemadmodum legibusalr¡s,exordium pra::=
ponarur.Adulccracíonem quidem,mcndadum,dc=
cepcionemcli quaG gcnus unum pucarc oporrec. In
CJUO
fanc mulcorum damnandus eíl: Íermo:
CJUI
hoc
ipío,
quando~unq;
opportune
fü,
rede
íc
uci affira
mane. Cumé}¡ occalionem ipfam ubi & quado non
deccrminenc, & fibí & altjs hoc uerbo mulcum offi
cífü. Legis aucem lacor ica lncerminacum iílud non
omictec: fed diligencer pluribus paudoribusuc ter"
mínis declarabic . Acqui & nunc ica decerminccur.
Nemo dtjs inuocaás mcdadum dicar, auc dcdpíac,
auc adulcerare uerbo
ucl
re quícquam audcac, nili
deo uelic odio effe. Cuí quidem primum odio cfl:,
qui falío íurans, deos párui pcndíc. Dtinde qui
coo
ram maioribus
íc
mencicur.Maiorcs uero ala1s pra>
fl:ant: uc Íeniorcs communircr íuníoribus, parences
natis,uíri mulieribus acq; pucris,pdncipcs íubdicís.
Qros reuereri par eíl:,cum in omni princípacu,cun:i
ud maxime in ciuili: cuíus gracia in hüc Íermonem
íncidimus. Quicunq: enim aliquid in foro adulce=
rae, menticur ccrte acdcdpit,dtjsé.v aduocacis aducr
fus rerum uenalium curacorcs
c~rúmque
íura peic•
rae.qua certe in re nec homincs uerecur,nec deos co=
lic.Aequum profeéto eíl: nomina deorum non
faci=
le inquinare, necea bue acq¡ illuc deuolucrc: fod o=
mnía qua> ad deos pereínene, purc caíléquc íeruarc.
Q1i hís racíonibus non períuadecur, hac lcgc urgca
cur.Qyi uendíc in foro alíquid,nüquam
íua::
rci ue"'
nalís duo precia dícae: íed cum Gmplcx impofuerit
predum,fi non uendideric,rcferat:ícerum,& cadem
die, nec maius, ncc mínus predü pccac. Laus aurcm
reí uenalis & iuramencum longe abue. Eü uero qui
hanc legem rranígredicur, quilibet duis no paucio=
res quam criginra nacus annos, cum iurancc audie=
ríe, impune uerberibus C<Edac:quod fi non fccerir,le
gum prodicor habeatur.Eum uero qui legi non ob•
tcmperaueric,rémque adulceracam uendideric: qui=
cunc:t: aduerrír, pocéíl-que,arguar: & qui coram ma
giílracibus redarguerír, Ít:ruus quídem aut ínciuili==
nus rem adulccracam íccum aíporcec. Ciuís uero
li
accufare neglexerít, quafi dtjs fuíluleríc, improbus
habeacur: fin accufaueríc conuícericé}¡,dtjs qui foro
pra>func,dedícec: Huius aucem reí qui depr:rhmíus
fuerítmanifcíl:e ucndícor, non íolum reipfa priu.,
rur : uerumeáam coc uerberibus publice ca::dacur,
quoc dracbmis uendebac,pra::conum uocc cauía cur
uerberecur,dcdarara.Sed uendendum omncm ma•
liáam adulceracíonesé.v ipfi rerum uenalium cura..
cores cuíl:odesét; lcgum ab hominfüus harü rerum
perícís diligencer inquiranr. & in columna conícri=
peas in foro proponanc, uc planc
ex
bis paceac,quid
oporcec,& quid non,uendences facere. De:rdilíum
ucro lcgibus íacis fupra diximus. Er
li
quid dedfe
a::dilicijs leglbus
uídcacur,~diles
ipfi cum legum cu
íl:odibus habíco colilio íuppltanc: ddnde in colüna
primas íecundasé}¡ íníl:icuriones ínícríbac. Poíl: adul
ceracíoncm íequicur ut de cauponacione dícamus:
de qua conGlium primo & racioné dabimus:legem
deínde ponemus. Cauponatío omnís ín duicace no
nocmdi gracía:íed concr:l omnino naruralícer adin.:
pofsic,G
ab
co non colicur, auc fino fufficicnccr co=
licur. Culcus auccm
dt,
prímum uc cer domini dos
muro menúbus fingulís ueniac:paratumttJ oftcndac
facuc quícquid honcfrum poísibílel¡¡ fibi fic:ddnde
uc de macrímonío quicquid domino uídecur,faáac.
Nec
ci
liceac maiores libi diuicías comparare
qu~m
.íllc poísideac qui liberauic: íed quicquid plus babue
ríe, domino derur. Libertas :rncem ficuc
&
peregri=
ni,
ulcra uiginá annos in ciuicate non maneac: íed
poíl: id ccmporís,bonis fuís accepcís abeac:
riifido=
mino quondam fuo
&
magilharibus
perfuaíerir.Siaucem libcrri
&
percgríni alicuíus bo
na cerúü cen=fum excdferinc, crigefimo die poltea
qu~m
hoc fa=
d:um depr:rhenlumue
fü,
rebus Íuis accepcís
rece~
dac. nec ulla ipli ulcerius manendi faculeas
a
magic
ftratibusconcedacur. Huiclegi fiquís nonobcem=
peraffe condemnacus fuerir,morre pleétacur,& bo.=
na fua in publicum redígancur. H :rc cribuum iudi=
ces cognofcanr: nili prius per uidnos,
&
arbícros,
licígances condliaá fucrint . Síquís animal auc rcm
aliam Íuam elfe dícíe : qui babee, ad mm referar qui
ud uendldic,uel legícime fuffícienrert¡¡ donauíc: uel
quomodocunq; alicer ualide firmircrév cradidít: &
uerícas liad éíuem uel urbis incolam ílle rerulíc, in=
era triginca dics ínueniatur: finaucem ad externos,
menlibus quínq;: quorum medius illc ficmenfis in
quo ab a::fiiuo íol circulo ad bycmalcm recurrir.
Qya::cunq; cmendo umdendoév commucancur, in
fiaruco fori loco permutenrur, dando accípícndoév
ulcro ácroé}¡ rem & reí precium illíco, nec alicubi
alibí.nulla ue:ro empcío umdicioév ad cermínü fiac.
Quod li alicer auc in altjs Iocis pcrmuratío faéta fue
ríe, nullum
lit
íecüdum lcgem de ípfa iudicium.Sed
ncc dccollacíone conuiuijsé}¡, cum nonnullí ad ali=
c¡uid inca íc agendum,pecuníam uel quoduis aliud
conferanc,iudicium reddarur. Vcndícor,quí preciií
rd ucndica:: non minus quam trigima dracbmas ac=
ccpít, decem in duicacc neceffario clics cxpeétec: nec
diueríorium eíus empcor ignorec. ld uero querdao
rum reddícionumétJ legitímarum gracia,qua:: in hís
cocingcre folenc, íca füri uolumus. Reddirío aUlem
lcgícima a non legícíma ica diícernicur. Q¡ado quis
feruum uendidic phreneíi, ud calculo,uel íl:raguría,
ud eo morbo qucm íacrum appellanc, aucalía qua=
uis plurimis occuha & longa & a::gre íanabilí cor–
poris fiue menús a::grícudine laboraccm
,Gmedia.isauc gymnafücus emíc,reddere no líceac.
Sed ncc ctíaquando uendícor cmpcori cuiuís ucricacem pra::di•
xeric. Sinaucem arcífex aliquis buiuímodi rerü peri
cus, ignaro & rudi cuípiam
cale
aliquid uendidír,
qui emíc, dcra ícx mcníes in altjs,in morbo uero fa=
ero uíq; ad annu m inccgrü reddere pofsíc.ludidum
uero harum rer.U apud medicos agacur: quos com=
muní conlinfu Jíciganccs d egerinc.Ecqui codcmna=
cus fucric,duplum prccií cius quo uendidic empcori
pcrfoluac. Qaod
n
impericus imperico uendidir,
quemadmodum de Íupcríoríbus diétum cfr, reddi=
1io iudiciumév fi'at: & qui conuiél:us fueríc,limplex
prcdum dcferac . Quando quis homiddam ucndi=
die, fi Ícicns quídem Ícícnd,110 reddacur:fi
ncfc
ienrí,
tüc reddarur, quado
f.
níi ríe
empcor.ld uero iunío:
res de legü ruílodabus quín
q; cognofca nc.Acfi
non
ígnoralfe inumiccur,empcorís do
mü primo frcun"
du
m
legem mcerprccü
a
piarulis purgec:deinde pre.=
aí
criplum illi dcponac. Qyi nummos pro nümis,
auc qua>uis animalia, & ca::cera qua>runq; uclic,co=
mucar,ncc afferat nec acdpíac adulccracum quícqua,
, uenca
eíl-.Quomodo cním ílleno proílc,quí re pecu
niaria immoderala & ina::qualem, ad requalicarem
modumé¡¡ redegit<:'Quod nummularius,mercacor,
merccnaríus,cchofp1calisdiueríortj magíller fadüc.
hi ením
c~ceríé}¡
buiuímodi,fiue honcíl:iorcs,fiue tur
piorcs,indigcnóa fupplcre,rcbusé}¡ a>qualicacé prp
berceo