4000003575

GORG!AS, VEL, DE. RHE.TORJCA.

.t.3

antequam iníaoabifü morbus eius euadat.Pofiha:caudies

fa–

cilimum eO"'e oobis atfeaum

illi

nofirum lignificare qui ftmi–

li laboret atfellu. ltem Socratem philofoplíia:amore

cap~um

ilü remper obtemperare. Pra:terea eligendum potius dfe .ut

czteu nobis dilfonent omnia,quam uc animus inrra re dilfo–

net . Proinde ubi Callicles Socratem corrigit quali argutia–

rum n1mium fiudiofum,totellige fub perrona Socratis Sophi

lhs

aton

e redarj$ui.Tangit pofica Callicles Thrarymachi

multon_

i.mé¡

ue prophanam opinionem, diccntium mores

leges no natura: ordioe,fed fola hominum uel opinione uel

fiffione conúfiere.

~din

libris De republica & in requéti

bus confutatur. 0!1od uero :lfferre uidetur Call1cles contra

philoíophos,intellige non contra legítimos philofophos elfe

<iiaa,fed partim aduerfus igoauiísimos foph1fiarum, partim

aduerfus eos qui

philofopli1~

fiudio abumntur:dum uel ita fo

lam logicam fefuntur,

partes ípeculationis alias deferant:

uel ita folam ípeculationem capeffont,

philofophica mo–

~um

pra:cepta inll:itutaé¡;ciuilia negligam. Nonnulla uero in

•pía Callicüs inuefüua faifa dicunrnr,qua: in feqnentibus re–

fcllentur. Pofi ha:c autem pra:cip_itur omnem in animz oo–

firz examine atq; probatiooe efTc diligenriam adhibendam,

atquead id tan'Juam iudicem unum efigendum dfo,in quo

fapientia

rei 1pfius qua de

a~itur,

& beneuolentia qua li–

bcntius confulat,& audacia intuper, per quam quod profu–

turum putet, non uereatur eirprimcre. Deinde nos admonet

Socratcs, cum rationalcs natura fimus, ne irrationali caíu

fortuna uiuamus, fed certum uita: finem diligentiísimc pra:–

ícribamus, uiasé¡uc ad ipfum eligamus commodiores. De–

nique dum ra:pius obfecrat Calliclcm, ut ipfum libere auda–

üeré¡ue redarguat,admonet nos nihil inquirere impenfius o.

poncrc gu:lm animi medicinam. His a8is Callicles concedit

ídem elfe natura potentius ualidiusé¡nc & melius,aítque natu

ralem iufiitiam uelle, eum qui potentior efi haberc quzcun–

que infcri

orum funt,ei

sé¡ue dominari, le&emé¡ue11lius natu.

uliter elfe

iufiam.Ad

ha:c Socrates i!a inten:Si 1dem efi po–

tentius,ualidius, melius, atque multitudo ualid1or efi quam

unus,ergo &potentior acque melior. Multimdinis ergo le–

ges cum potenrioris meliorisé¡; ftnt, iufia: narnraliter erunt.

Athuius leges fiatuunt elfeiuíl:um feruari inter omncs a:qua

litatem,atque e/fe turpius iniuriam inferre 'luam pati. Q\!am

obrem non íolum lege turpius efi facere imuriam quampa–

ti,atque iufium efi a:quitatem feruare,ut in fuperioríbus dixe

rat Callicles,íed etiam ipfa natura. Przterea quia Callicles in

foperioribus potentiores illos eaé putauerat , qui afiutia,

audacia,uiolcntia,ca:teros anteirent:Socrates paulatim hnnc

emendat, cogité¡ue fateri potentiorcm eífe , qui prudentior

fortioré¡; fitaa rempublicam gubernandam.Significat quo9;

inter ha:c

eadem remper eiíclem de rebus adducere,probas

uidelicet confiantiam,improbans lcuitaté.lam uero CaUiclé

conamr ultra prudentiam fortitudincmq; ad temperantiam

quoque perducere. At hic quemadmodum fupd Thraíyma–

cnum imitatus circa iufiitiam poten tiamé¡; crrauerat,ita nunc

íequutus Arifüppum circa temperantiam fim1liter errat, eam

appcllás fiupidam ingenij íeruilis ignauiam,atg; in fouendis

explendisé¡; íeníuum libidimbus uirtutem aíferens felicita–

temé¡; confifierc.Socratcs aucem mox ad dcmonfirandum

fe accingit,temperanriam non opinionc humana, íed ordine

n:uula: conllarc. Profeao naturalis ordo requirit,ut inferio

res an11ua: panes fuperioribus pareant,tornsé¡ueanimus con–

íonans undic¡;

lit

fanus & pulcher, ncq; agat frufira, íed

fi–

nem propofüum coníequarnr, qualis efi habm1s uttaé¡; tem–

pcrau. Contra uero in humine intemperato ratio regina ho–

minis íeruilí íeruit concup1ícencia:, d1!fonat quoque

lan–

guet,opusé¡; inexplebile molitur, incomparabilié¡uc molefiia

uolantem ft:quimr uoluptatem. Id tornm Socrates Pythago–

reorum przfertim Philolai &Empedoclis íententi¡s expltcat,

duplici pra:cipue uia,fcilicet per fubulam &exemplum:in c¡ui

bus ipfecon!idera,animam tn hoc corpore omnem qu1dem

e!fe monuam,intemperantem pra:terca inferísdeputari, irri

to arsiduoé¡: labore miferab1litcr agitatam , dum quoda

per~

rato uaíc, 1d efi dcprauaco fallacique 1udicio continue ma–

chinatur perforatum quoc¡uc uasalterum, id efi concupifcen

tiam incxplcbilem Ruenubus obleélamentis im¡ilcre. Pofi

ha:c c¡uia CaU1clcs non folum uinu1em,rcd etiam fclicitatem

in aÍS1dua libidinum cxpletione confitrnit, atfirmatque idcm

elfe uoluptatem arque 1p1Ítm bonum,dolorem quoque 1dem

arque malum, 1Jcirco Socrates id plunous racio111b11s confo–

tat. Prima, confiat uolupra1cm non elfe ipfum bonum, cum

ízpe

turp11Sima

fü,

& turp1ísimis homin1b11s adfit. Secun–

Ja,

bonum & malum ucpote contraria in eodem limul elfe

non polll1nc.At.uoluptas

~ ~olortn

eodcm

íunt.fimul,c¡~an;

do u1delicet qu1s fincasb1b1t. tune emm fiuend1 molclba

bibendi uoluptatc concurrit. T enia, bonum & malum licu–

tica:tera contraria íolent, non limulabeunc ab eoJem. Vo–

luptuautcm doloré¡ue mncab eodem fuuul abeuot, quaa-

d.o quis eodem in tempore dum bibitcel'fn Ítmul & fitire pa–

rnec

d~leébriblbendo. ~rta,unufquilqitepra:íentia

qui

dem bon1 fitbonus, mali uero pra:fentia

fit

malus. Atneque

pr:crente uoluptate boni fiunt homines di!foluti ne'lue do–

lore prob1 homines malí fiunc. OJ:!in.imñ10 cum fa:pe a:que

gaud.eant, aut doleant booi arque malí ,

aliquando ma!i

mag1s gaudeant,& boni magis doleant ,cene fi uolu·pcas qui

dem bonum elfet,dolor uero malum.íequerernr ut frequen•

ter tam boni quam malí pariter boni forent autmali,ac non–

nunquam boni magis mali quam ipú mali, atque econuerfo.

lot~r

ha:c animaduerte pra:ceptum Socratis obíeruandum,

fci11cet non elfe .adgrauifsima feilinandum,nifi lcuiora prius

fueris coníequutus. Afferunmr deinde nonnulla ex quibus

confirm.ire quis pofsit,uoluptatem non eífe ipíum per febo–

num, propterea quod mulra: reperiantur uoluptaces mala::,

noxi~

ui.del1cet &ani!T\o limul & corpori, nosé¡ue hebus o–

pam1s d1uertenres. quod

uoluptas ipfum per re bonum eí–

íet, nulla dfet mala uoluptas . proinde difl:in9uuntur iterum

facultares,

qua: uelmartes ad bonum ut1leque cena ratio–

p_r~cedu?t,

& qua: ranquam adulaciones, nuUa ueri boni

ad!i1b1tarat1_?ne uoluptatem íolam

aucu~anmr:

quarum in

numero pocfim & mulicam, communemque oratoriam col–

locat.T1111ero inter dilferendum hane nota íententiam.Vir–

tutem corpons fanitatemé¡ue in ordine quodam

ornatu

.confúl:ere, limiliteré¡ue in ordine ornatué¡ue íuo animi uir–

tutem arque fan1iatem. Ex quo fit, m quemadmodum uirtus

corpons uitiumé

¡ue non in opinione,red in re ipfa uel narn–

rz.co?fcnranea

uel oppofita rcpcritur,

uirtus uitiumé¡ue

n11~11

n aJ h11manam opini<Jnem,íed ad natura: legcm di–

rndicetur. Conclude tandem, quantum naturaliter pra:fiat

c.orpus haberefaaum c¡uam regrotum, raotum pra:fiare fimi-

11ter temperatum quam intemperatum animum pofsidere.

Pra:terea confirmarnr in íequen11bus

(en

tentia Pythagorica,

on:in1bus in rebus elre optimam temperantiam.O!_ra: quidem

pruna omnmm adolefcemibus cfitradenda,per quam pra:cc

dcns pucritia: imemper:rntia corri<>atur,tornsé¡ue animus té

perernr, quam 111ox fequi czteras

t~irtutes

exifümat. Siquidé

~emperams

erga deum arque homines a<>it decentia, pius ell:

rnfiusque & fortis.Deinde concluditur :'n fola uirtate felici–

rate~1,in

fola improbitate clfe miíeriam, omniáque humana

ad 111rtutem nclut ad lignum ccrtilsime r.,ferenda. Pra:ter–

ea ficut adbéatitudinem neceffiria uirrns efi, fic & uitiorum

cafügationcm punicionémque necelfariam elfe, quafi mor–

b~r~m

animi medicinam.Denique intemperatum neque ho

m1n1bus,neque deo,ncque fibimct amicum e/fe poílc. Vt au–

tem narnralem temperantia: excellentiam nobis oficndat,ex

Pythagoreorum Orphicor(1mque mente !'itbiungit, uniuer–

~tm

temperancia arque etiam concordia & iufiina, qua: con–

tmentur in ipfa temperantia,contineri:ideóque, quod & Py–

th.agoras! inquit,

intemp~r~ntiam i~

omnibus tanquam per-

1J1c1ofifs1mam erre tous umbus fug1endam.

~nfam

uero

ad hanc fimul atque iull:itiam a:qualitas pra:cipue pcrtinet,

zqualit~t~m

iu primis

pr~cipit o~feruari,quam ~lferitin

dijs

& homm1bus ualere quam plunmum. Aequalmuem , in–

quam , geometricam, per quam unicuique zquaJis ita fit di–

fin.butio,m pro

c~pac~tate

meri_tísque cuiufque

~qualiter

di–

finbua~ur,

requal11e_r tnquam, id efi neq_ue mag1s .neque mi–

nus c¡uam

u~l

capacitas uel.

m~nmm

cx1gere 1ud1cctur. Ae–

qualttas qu1dem geomcmca

quadam congrua portione

conlifiir. Arithmctica uero in numero utri.11.que pari. Neque

uero eadem efi ha:c & illa. Sane exceífos

l!'x

ad quatuor , i–

témque exce/T'us quatuor ad duo, apud arit

hmet

icum nume–

ro~

conliderantem, efi a:qualis: per

d~o ~

n.im

~1terque

per–

ficm~r.

Ycrum

apu~

geometrum port1001s.rndicem efi ina:.,.

qualts. Nam fenanus numerus qu.iternatrnm proportione

íeíquialtera fuperat, in qua maior oumerus minorem & íe–

mcl continet totum,& iníuper eius d1midium.

~ternarius

uero bmarium proportione íuperat dupla.Eiufmodi uero a:–

qualitate qua: non numerancis mor

e tan mm

ponderis uni tri

bu_it

quan~um

aJ.ceri, íed metiem!s

ri.rn

n.eq~

magis neque

n11nusquamcu1que congruat mbutt u111ct11que, a1t cunéla

feruari.m hac eten1m & 111fiicia dei in operibus fuis,

homi•

nis ad homincs coniinccur.Vtrobique enim pro menrura ca•

pacicatis

mcriti cu1quc d1firibuimr.His ditlis a!fcrit thco–

logica fundamenra morum firmifsimis clfe rarionibus con–

firn~ata.Pra:cipu:

pc1us e!fc !n!ur!am facer.e quan1 pati, o–

mmum uero

pels1111u~n

cumm1unam

f~cens,

non darc pa:–

nas,qmbus quaú med1cameaus ab omnrnm max1mo iniufii–

ua:: morbo ammus liberernr. Nullum enim dcmmentum

maius cogicari polfe qu:lm c¡uod animo infertur

uitio ad–

lit

quemadmodum hommi cum omntno xgroto

co~po

re non expedit u1ucre,11a nequc cum animo u1a¡s zgro.ltem

non muln fac1endam

effe

uitam in corpore fed turtutem

pei(1sque e!fe íeipfum ffa<>itio!is hominib

us ob

morum íimilÍ

tudinem przfiare

perlin1~lcm,

quam ab

111.ts

intcrfic1. lncer

ha:!C