4000003575

Llfltm

digno(cimus . Ant.C iSiturquid (cientia eft, delinien–

dum uidetur, quam falfaop1nio dcclaranda, ti perfcelc illam

com¡>rzhcnderc cupimus. H1nc Tbcai:tetus, fcicntiam c1fc

oeram opinionem a1Thrit.

quidcm e:r eo confurat So–

crares,quo.d?ratodafacultas períuadcr, non docet: qui per–

kader, opl.ll1onem inducir , & opinioncm ueram, cum uera

refcrt, nequc tamen ícienriam . Nam de his quz in motu

funt fempcr,

alias fe aliter habent, cenanunquam (cien–

ria

eft. Talia uero fonthumana negotia, de quibus oratores

agunt, przfertim cum fzpe ad ca credenda audirores indn–

anr,

de quibus ipti dubitant,& quibus nunqua inrcrfuerunt.

.Additpoíl: bzc Tbcztems Leuc1ppi,

Cyrenzi Thcodori

dclinitionem. Scientia eíl: opinio ueracum ratione.

idcir–

co quz rationem habent, íciri poífunt: qua: rationc carent,

mimme. Et Prodicus Chius Leucippum imitams, elemenra

rcrum, q_uia fimplicia fnnt, proptereaé¡ue fine ratione, igno–

e.lfe a!feruit :compoGra ucro cum rationem babere pof–

fint, nora. Rationem quidem de6nitionem, & orationem

quandam dcclarantem rei fubíl:anriam proprietaterué¡ue in–

telligunt.

quia plura includit, (ubieéhim

pra:ru:ca–

tum, interdum etiam copulam, id eíl: uerbum,

nonuna,

compofüum quoddam lignificar.

Elementu~

uero fimple:r,

ideoé¡ue rationis expcrs,

igno\um relinqmtur. Duo qua:

diéh

fonr, Socratcs confurat.prius quidem poíl:erius hoc,

quo dicitnr, Elementa, quia fimplicia, ignota: qua: ex bis ef–

feüa

íunt, quia compofüa, nota. Deinde priusillud, qudd

(cien

ti.a

tit cum ratione opinio uera. Et exempli canfa pro

clementis literasaccipit, pro compolito fyllabam. Veríí qua:

de bis tradit, de rebus omnibus intelligi uulr. Prima contra

illi;>s ratio eíl:.

quemadmodum compofira ah elc:men–

ris dependent, ita compofüorum cognítio ab elementorum

cognuione¡>erficitur.Neq; enim linecaufa,qua:

cauía íunr,

cognoíci polfunt.

~propter

impoísibiteeíl:,ignoratis ele–

mentis

(c1re

compofüa. ltem fome compolitum quoddam,

ut ccce So, primam nominis Socratici fyllabam. Vtrum íyl–

Jaba ha:c utraque elemenraeíl:? An una qua:dam fpecies ex

clementis congredientibus nata?. Si utraque, ergo quiíquis

fyllabam hanc,

fo,

nnuit, utraque elemenra nouir . Interro–

gamsé¡ue quid eíl: fo,

o, rcfpondebit. Et li

o ignora–

líit,fo, nunquam cognofcet. Nam qui urrunque nefcir,neícit

ambo. Impofsibile igitur eíl: ignoratis elementis compo–

ftta nofre. Seddicer

forte

aliqms, fyllabam,

unamquanq¡

(pcciem,non elementa,íed unum quiddam

pr~rer

illa exifte–

re. O!!sm Soerares lic interrogu: V'trum Ípecies ha:c,& Cyl.,.

Jabapartes habeat nécne. Si babet, torum quoddam eft,

o–

nme. "Fomm ucro,

omne, nihil aliudeíl: quam partes o–

innes. 9uod in numeris patet. Etenim totus numerus, nihil

aliudeftqu:l.momnesquas

coutinet unitates. atqueita ípe–

cies h1:c coníl:abitex parribus, &partes eo ipfo quod erunr,

totius erunt. Sicut ergo nota fpecies, ita

elementacogni–

ra. Nam

fpeciem nofcit, totum & omne noícit.

totum

omne, nullam ipfi ex partibus eius deelfe cognofcit. Ergo

fingulas fcit partes habere,lingulas itaque noíc1t:quas ti igno

rar1t, utrum omnes adfint, nccne, ícire non poterit. Impofr

fibile ig!tur ignoraris elementis fpcciem nofcere. Ar fi qµis

dixerirtpeciero ipíam unam partes nullas bab«.re, ex eo quod

clem'tnta quibus confiar' partes eius non íunt: íequitur uc

fimplex ,

impanibilis

lit.

Cl!!_are licutclemen111m quia tim.

plex, ignotum difrum fuir, ita&. fpecies ipía quia limple:r,

ignora elfe dicerur. Ideoé¡ue nullo modo fieri poteíl:,ut1gno

r.ttis dementis fpecies, qua: ex his 6unt, nofcanrur. Q:í19d

ex eo quoque perfpicue patet, quod in tingulis artibus tun–

damentum cuiulqu.e arris intelligenJa: eft, dementa rerum

ipfarnm de quibus ars ipía agit, comprzhei¡dere. Alioquin

labor omnis eíl: irritus. Hoc denique confutato, Socrares

~:b:~~~i~~;~n~i:°J:~~o~i~J::::~~!~!~r~~~ci!'::i~:~

Tria cnim rationis nomine

~gnilicari

pofrunt,autor,11io, aut

per elemenra reidiícurfus, :lut de6nitto. Si primum, omnis

opinio fcientia erir. Siueenim ueraícu faifa opinemur,quod

(enrimus fermone proferre ualemus: ergo ratione opinabi–

rur, etiam qui faifa opinabitur. Si íecunéium, quories 'luis

per elementa diícurrer, fcire dicetur. ld uero idcirco fahum

eíl:, quia dementa diicurrendo rranfponere poteíl: , ordi–

nemé¡ueperuenere, & elemcmtum unius reiin aliam quan–

dam referre, &. uní elementum alterius accommodare.

Q!!!

uero ifta confundit, (cire non eft dicendus. Si tertiunl, id

efi definitionem mtelligit, &. fcientiam uocat opinioncm

11e

ram cum dclinítione, lic contra illum·argumentamur. Defi–

aiao rnterpretatio d.ilfcrentia: eft: idc:o quicunquc definir,

p~ter

rei communia dilferentiam

propn.tm

aísignat. Sed

qui Socratem uere,

Thca:tetum opinatur, utrum

dilfe~

,s-entias opinando Socratis ,

Th~eti

percipit, néne? Si

aon percipit, nec ucce opínatur. nunquam enim alterum

ah altero uere difünguerem , niíi dilferentias utriufque di–

gno(ccrem . Ergo eo ipfo quo uere opinarur, dilferenriu

Callct.

~are

mhil opus eft pra:ter opinionem ueram, ad–

dcre ratioaem, id cft dilferentia: notioncm. Verum diccc

forre quiípiam .in ipía opinione íeoíum quendam imagina–

tionemé¡uc d;ffercnrfa: includi, potius quam cerram dilfe–

rentiz naruralis intelligenriam . idcoé¡; addendú in fcienri:e

delinitione,differentiz incclligentiá.Contra hunc ita Socra–

tes

argumétatur.Abíurda profelto de6nitio cft,qua ídem per

ídem <lcfcribitur. Cum uero diaimus ícienriam

elTe

opioio,. Septem deli–

nem ueram cum ratione, idcfi cum diff'erentia: inrelligen- nitiones (cié

tia , fcieatiam per ícientiam delinimus. Nam intelligentia ria:

reddit~ ~

dilferenria:, dilfercntia: fcientia eft. unde fcienria erit opi-. fophiíl:i$.

nio ncra cum ícientia ditferentia:, qnod dit[u ridiculum eíl:.

Ex his omnibus iam

fali:C

íopbifürum delinitiones redargu-

ra: íunt. Prima, quz dicebar (cienriam

elfe

lingulas, qua: éii–

f~unru_r,fa~ultares: fe~unda,

qua: ícientiam

eíl'e

f7níu_m: ter-

na, íc1enr1an1 e.lfe opmionem ueram. quarta, fc1ent1am dfe

opinionem oeram cum íermouis prolatione: quinta, opi-

nwnem ueram cum difcuríu per elemenra:fexta, opinionem

ueram cum dilferentia: imaginatione : feptima, opinionem

ueram cum icientia dilfercntia:. His denique redargutis ui-

dendíí eíl:quid Plato doceat . quippe in íexro libro De repu-

blica Brontinum ,

Arcbytam Pyrhagoricos imiratus, duo

rerum generaponit, intelligibile fcilicet, &. íenlibile. lllud

ftabilc

incorporeum : hoc mobile corporeumé¡ue. Viam

ad 11lud nofcendum rationem uocat, u.iam ad hoc fenl"um.

notionem communem illius intelligenriam: huius, opini.->-

nem. Sed urrunque genus bifariam diuidit. Vult enim eí-

intelligibilc primum,&. fecundum: in eo Uleas,id eftdiui-

na: mentis ípecies notioncsé¡ue,

mentes alias,

animas

contineri : in hoc numcros,

figuras. Numeri c¡uippc

figura: quamuis incorporalia fint, tamen qnia diuifionem a-

liqua!11 íufcipiunr, non parí dignitate

q~a 1mpartibil~s

íub-

ftanua: ceníenda íunt . lllorum cogniuonem proprio no"

mine inrelleltum, horum cogirationcm intelleltualem uo-

cat. Senlibile quoque parí diuifione partitur, in primum íci-

licer,

fecundum .

primo locat corpora omnia corpo-

reaé¡ue.

fecundo umbras,&. imagines corporum, liue in

aqua, liue in fpeculis appareant. Et eas ita fe habere ad cor_,,

pora , ut marhematica ad.'diuina e:riftimat . Perceptionem

corporum, crcdulitatcm proprie nominat: umbrarum,ima–

ginationem. Deinde circa umbras corporum, uel corpora,

uel mathematica, fcientiam e.lfe negar, fed in Colo intelleéJ:u

diuinorum eam locar.

~od

innoc dialogo figni6cauic

in principio, cum fcientiam

(apientiam idem efle propo-

neret. Nam Capientiam efre diuinorum•contemplationem

ubique tefiarur. Q.\!o ucro ditferat intelleltus ipíe, id el1

(cientiaab opinione, in libro De natura his uerbis oíl:endin

Si intelleltus ueraé¡uc opinio duz res funt, nece.lfe eíl: ideát

per femet intellcuu potius quam íeníu compr:ehendi • Sin

uero, ut quibufdam uiJetur, uera opinio ab intelleélu nil

dilfert, omnia qua: corporea feotimus, cerrahabenda íunr,

Sed opinor duo elfe dicenda, propterea quod utraque ma-

gna ditferenria diftant : quippe quorum alterum doélrina

nobis inlinuat, alterum períuationis alfumptio. Alternm

quidem femper cum ratione uera: porro fine ulla rarione al'-

rerum. Alterum eorum nulla ratione traducibile, alterum

nutans inccrtumé¡ue. Cl!!_id, qnod re&.e opinionis omni:;

~l~=~li~~~~!:e~e

a~;~~h~~~~~~ ~em~~rif~~ r:~~=

uone Phileboé¡ue tefiatur. Qi¿id ergo ícientia eíl:? Diuina..

rum rerum cena ratione comprichenlio. Hzc intelleélu, pri–

mo ac femper .

rationefecnndo, nécfemper. Nam ratiQ

cum inter inrelleélum

opin¡onem~uc

media

lit,

quoties ad

inferiora porrigitur, opinionis repletur erroribus,

diui-.

na cogitare de!iíl:it. Cum uero ad mentem fui ducem con-.

uerritur, diuinorum cognitione¡o haurit.

proprio no

mine in mente

(~pienriam,

in ratione reminifcentiam Pla–

to nuncupat . Et ideo de obíl:etricia facultare perquam re–

mini(cimur , hoc in dialogo difputauit, ut non modo quid

fcienria

lit,

uerumetiam quomodo acquirarur intelligere.

ruus. Imo

undc

fit

&. per <JUe"!,exphcuit,dum diceret So•

cratem dei iuffu obftemcio munere fungi. Eft ergo

fcientia, diuinorum cena rationc co111przhen–

tio, in mente relidens ,

rationem pro•

flucns, a Deo menti inferr,,i,

diale-

füco

pr~ceptore

in rationem deo

afpirantc reduéla, r¡¡tionem

:::t~e: c~::'fli:'

uinitatccon·–

ilin~eoa.